Các ngành nghề sử dụng nhiều lao động chịu tác động lớn từ dịch COVID-19. Ảnh: TTXVN
Theo đánh giá của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐTBXH), đơn vị thường trực Hội đồng tiền lương quốc gia, đại dịch COVID-19 bùng phát trong nước và trên thế giới tác động tiêu cực đến toàn bộ nền kinh tế - xã hội trong nước ở 8 tháng đầu năm 2020, tiếp tục ở 4 tháng cuối năm và chưa dự báo được mức độ tác động tiêu cực cụ thể cho năm 2021. Trong đó, tăng trưởng kinh tế giảm. GDP 6 tháng đầu năm nay chỉ tăng 1,81% (kế hoạch năm 2020 theo Nghị quyết của Quốc hội tăng 6,8%), quý II/2020, chỉ tăng 0,36% (là mức tăng thấp nhất của 6 tháng đầu năm so với cùng kỳ các năm từ 2011 - 2020).
Từ đó, Bộ LĐTBXH nhận định thị trường lao động bất ổn trong năm nay. Cụ thể trong 6 tháng đầu năm 2020, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động thấp kỷ lục trong 10 năm (đạt 73,8%), tỷ lệ thất nghiệp tăng cao (2,26%, tương ứng là 1,2 triệu người, trong đó trên 451.600 người thất nghiệp ở độ tuổi thanh niên, chiếm tới 36,8% tổng số người thất nghiệp), tỷ lệ thiếu việc làm của lực lượng lao động trong độ tuổi tăng cao nhất trong 5 năm (2,58%) do nhu cầu thị trường lao động sụt giảm; 11,6% doanh nghiệp dự báo sẽ giảm lao động trong quý III/2020.
Hội đồng tiền lương quốc gia đánh giá, tình hình sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp đang gặp rất nhiều khó khăn. Sau thời gian các doanh nghiệp hoạt động cầm cự trong quý I, thì bắt đầu suy giảm trong quý II, quý III. Trong đó, lĩnh vực xuất khẩu quý III/2020 chịu tác động mạnh mẽ nhất khi đứt gãy các hợp đồng của năm 2020 (quý I và quý II vẫn cầm cự sản xuất khi tiếp tục thực hiện các đơn hàng đã ký năm 2019), và chưa dự báo được năm 2021.
Cụ thể, có tới 19,4% doanh nghiệp dự báo nhận định những tháng tới gặp khó khăn hơn quý II/2020, 18,3% doanh nghiệp dự bảo giảm đơn đặt hàng mới và 21,9% số doanh nghiệp dự kiến giảm đơn đặt hàng xuất khẩu.
Đáng chú ý, có khoảng 84,8% doanh nghiệp được khảo sát cho biết gặp khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19; doanh nghiệp quy mô lớn và quy mô vừa chịu tổn thương nhiều hơn doanh nghiệp có quy mô nhỏ và siêu nhỏ.
Khoảng gần 67% doanh nghiệp đã thực hiện ít nhất một trong bốn giải pháp về lao động để ứng phó với tác động của dịch COVID-19 bao gồm: Cắt giảm lao động; Cho lao động giãn việc/nghỉ luân phiên; Nghỉ việc không lương; Giảm lương người lao động. Trong đó, cho lao động giãn việc/nghỉ luân phiên là giải pháp được áp dụng phổ biến nhất (gần 40% doanh nghiệp thực hiện), trên 28% doanh nghiệp thực hiện “cắt giảm lao động”.
Hiện, chủ trương chung của Chính phủ là thực hiện các giải pháp để tạo điều kiện thuận lợi phục hồi kinh tế, sản xuất của doanh nghiệp, đảm bảo việc làm cho người lao động khi ảnh hưởng dịch COVID-19. Chính phủ đã triển khai đồng bộ 3 gói hỗ trợ lớn về chính sách tài khóa (miễn, cắt, giảm thuế, phí, lệ phí, gia hạn thời hạn nộp thuế GTGT, tiền thuê đất,... số tiền gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất khoảng 180.000 tỷ đồng, số tiền miễn, giảm phí, lệ phí khoảng 40.000 tỷ đồng).
Chính sách hỗ trợ tín dụng như hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp vay để phát triển sản xuất (gói tín dụng 250.000 tỷ đồng);
Đồng thời, Chính phủ ban hành chính sách an sinh xã hội (gói hỗ trợ 62.000 tỷ đồng), trong đó có những nội dung hỗ trợ trực tiếp cho người lao động không có thu nhập hoặc thu nhập bị giảm sâu, hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn không lãi suất để trả lương ngừng việc, bảo đảm việc làm cho người lao động. Bên cạnh đó, Chính phủ còn thực hiện các chính sách khác hỗ trợ doanh nghiệp giảm bớt khó khăn về tài chính như: Giãn nộp bảo hiểm xã hội, chi phí công đoàn
Vì vậy, Hội đồng tiền lương quốc gia kiến nghị chính sách tiền lương tối thiểu cần đặt trong yêu cầu chung về hỗ trợ doanh nghiệp, tháo gỡ khó khăn, bảo đảm việc làm cho người lao động và hỗ trợ doanh nghiệp cũng chính là hỗ trợ người lao động. Với việc không tăng tiền lương tối thiểu vùng sẽ giúp thực hiện được định hướng chính sách rõ ràng, ổn định để doanh nghiệp chủ động sắp xếp, ổn định sản xuất kinh doanh, bảo đảm việc làm cho người lao động trong bối cảnh nền kinh tế trong nước và thế giới ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19, góp phần tranh thủ thu hút đầu tư nước ngoài.
Do đó, theo Hội đồng tiền lương quốc gia, người lao động, doanh nghiệp và Nhà nước cùng chia sẻ khó khăn và thực hiện trách nhiệm trong việc bảo đảm cuộc sống cho người lao động; tạo thuận lợi cho doanh nghiệp vượt qua khó khăn, lấy đà phục hồi do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19; đồng thời cũng tạo thuận lợi cho người lao động giữ được việc làm, hoặc có cơ hội thuận lợi tái tham gia thị trường lao động.