Từ ngày 1/1/2022 có 20.680 xe các loại hết niên hạn sử dụng
Theo thống kê của Đăng kiểm Việt Nam, tính đến ngày 10/10/2021, có trên 383,5 nghìn xe các loại quá hạn kiểm định từ 1 tháng trở lên, trong đó xe ô tô con là 129,6 nghìn, ô tô khách hơn 40 nghìn, ô tô tải gần 182,4 nghìn, ô tô đầu kéo hơn 5.600 xe, ô tô chuyên dùng hơn 6.000 xe và sơ-mi rơ-moóc trên 19,3 nghìn xe.
Từ 1/1/2021 có 16.420 xe các loại hết niên hạn sử dụng, trong đó có 3.998 xe chở người, 16.420 xe chở hàng. Từ 1/1/2022 có 20.680 xe các loại hết niên hạn sử dụng, trong đó có 4.772 xe chở người, 15.908 xe xe chở hàng.
Nêu những ví dụ cụ thể về xe quá hạn kiểm định và hết niên hạn sử dụng tham gia giao thông gây tai nạn như ngày 4/3/2020, chiếc xe buýt biển kiểm soát 94B-006.98 (hết hạn đăng kiểm) bất ngờ gây tai nạn khi vừa xuất bến khoảng 300m làm 2 người tử vong và nhiều người bị thương; hay vụ tai nạn vào tháng 12/2019, chiếc xe 15 chỗ biển kiểm soát 29K-1636 (hết hạn sử dụng từ năm 2017) chở 8 người của Trung tâm Dạy nghề và tạo việc làm cho người khuyết tật Việt Nam khi đang lưu thông trên địa bàn huyện Kỳ Sơn, Nghệ An bị mất lái, tự đâm vào ta-luy đường làm 3 người trên xe tử nạn, ông Hoàng Xuân Thảo chỉ rõ, việc các xe quá hạn kiểm định và xe hết niên hạn sử dụng tham gia giao thông là mối nguy cơ tiềm tàng, gây mất an toàn cho người và phương tiện tham gia giao thông.
Theo ông Thảo, qua nghiên cứu, khảo sát cho thấy, có nhiều nguyên nhân xe quá hạn kiểm định và xe hết niên hạn sử dụng tham gia giao thông. Thứ nhất là do hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật của người sở hữu phương tiện chưa tốt, đến hạn không mang phương tiện đi kiểm định, xe hết niên hạn vẫn cố tình sử dụng, hoặc do chủ xe đã biết xe hết niên hạn sử dụng nhưng do giá trị của xe không còn được bao nhiêu nên không đủ kinh phí để trang bị xe mới thay thế, tình trạng này xảy ra chủ yếu ở những vùng sâu, vùng xa.
Nguyên nhân thứ hai là do trong số xe quá hạn kiểm định, có số lượng không nhỏ phương tiện sắp hết niên hạn sử dụng, nên người thường có tâm lý cố chạy nốt. Thứ ba là nhiều đơn vị vận tải thường chờ có hàng mới mang xe đi đăng kiểm để sử dụng. Nhiều cá nhân thường đi công tác, để xe ở nhà không sử dụng thời gian dài cũng “lờ” việc đăng kiểm, hoặc quên thời hạn đăng kiểm. Bên cạnh đó còn do dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, nhiều địa phương phải giãn cách xã hội, cách ly, do đó chủ phương tiện không thể đến các đơn vị đăng kiểm để thực hiện kiểm định cho phương tiện của mình theo quy định.
Cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương
Thời gian qua, nhận thức rõ nguy cơ tiềm ẩn gây mất an toàn giao thông của xe quá hạn kiểm định và xe hết niên hạn sử dụng, Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải và các cơ quan, ban, ngành có liên quan đã ban hành các biện pháp nhằm hạn chế các xe này tham gia giao thông. Trong đó, phải kể đến Chỉ thị số 29/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc xử lý phương tiện giao thông đường bộ hết niên hạn sử dụng, quá hạn kiểm định.
Tại Chỉ thị này, Thủ tướng giao Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo các cơ quan liên quan tiếp tục thông báo danh sách phương tiện cơ giới đường bộ hết niên hạn sử dụng, quá hạn kiểm định cho Bộ Công an, Công an các địa phương và công bố rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Đồng thời, yêu cầu các đơn vị đăng kiểm trên cả nước tăng cường phối hợp với lực lượng Thanh tra giao thông, Cảnh sát giao thông và chính quyền địa phương trong công tác thống kê, kiểm soát, xử lý đối với tất cả các phương tiện hết niên hạn sử dụng, quá hạn kiểm định trên địa bàn. Tổ chức tập huấn cho các lực lượng liên quan về phương pháp tra cứu, kiểm soát, nhận biết phương tiện hết niên hạn sử dụng, quá hạn kiểm định.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Giao thông vận tải, hàng năm, Cục Đăng kiểm Việt Nam đã yêu cầu các Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới trên cả nước cung cấp số liệu cho Phòng Cảnh sát giao thông, Sở Giao thông vận tải, Thanh tra giao thông các tỉnh, thành phố danh sách xe hết niên hạn của năm đó và danh sách xe sẽ hết niên hạn vào năm sau; chủ động phối hợp với các lực lượng tuần tra thực hiện kiểm tra liên ngành để kiểm soát trên đường. Hiện Cục Đăng kiểm Việt Nam đã thông báo danh sách phương tiện hết niên hạn sử dụng năm 2021 và danh sách xe hết niên hạn từ 01/01/2022 trên trang thông tin điện tử của Cục. Các cơ quan chức năng có thể tải và tra cứu 24/24h.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng ban hành chế tài xử lý các xe quá hạn kiểm định, hết niên hạn tham gia giao thông, theo quy định tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt. Theo đó, phạt tiền từ 4 – 6 triệu đồng, tịch thu phương tiện, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 1 - 3 tháng đối với hành vi điều khiển xe quá niên hạn sử dụng tham gia giao thông. Phạt tiền từ 2 – 3 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 1 - 3 tháng đối với hành vi điều khiển xe có giấy chứng nhận hoặc tem kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường nhưng đã hết hạn sử dụng.
Mặc dù đã có những giải pháp cụ thể nhằm hạn chế phương tiện quá hạn kiểm định và hết niên hạn sử dụng tham gia giao thông, tuy nhiên, trên thực tế, vẫn còn không ít phương tiện quá hạn kiểm định, hết niên hạn sử dụng được đưa vào tham gia giao thông. Nêu lên các biện pháp nhằm hạn chế hơn nữa loại phương tiện này tham gia giao thông, ông Hoàng Xuân Thảo nhấn mạnh đến việc tích cực tuyên truyền hơn nữa trên các phương tiện thông tin đại chúng để chủ xe và lái xe nhận thức, chấp hành nghiêm chỉnh Luật Giao thông đường bộ.
Đối với xe quá hạn kiểm định, Cục Đăng kiểm Việt Nam xây dựng cơ sở dữ liệu của chủ xe và lái xe, định kỳ hàng tháng rà soát các xe sắp đến hạn kiểm định, quá hạn kiểm định để thông báo cho chủ xe, lái xe biết và sắp xếp thời gian đến các đơn vị đăng kiểm thực hiện kiểm định. Định kỳ thông báo cho lực lượng tuần tra kiểm soát danh sách xe quá hạn kiểm định. Với các xe quá hạn kiểm định do dịch bệnh, thiên tai, Cục Đăng kiểm Việt Nam chỉ đạo các đơn vị đăng kiểm đến tận nơi để kiểm định cho các phương tiện đó, thực hiện theo quy định kiểm định ngoài đơn vị đăng kiểm tại Thông tư số 16/2021/TT-BGVT.
Đối với xe hết niên hạn sử dụng, ông Hoàng Xuân Thảo cho rằng, các địa phương phải thực sự vào cuộc để kiểm soát, UBND, Ban An toàn giao thông các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tổ chức họp với Sở Giao thông vận tải, Công an, lãnh đạo các huyện, thị để triển khai kiểm soát trên địa bàn, gắn trách nhiệm của cá nhân lãnh đạo các sở, huyện và lực lượng chức năng tại địa phương để thực hiện. Căn cứ danh sách xe ô tô hết niên hạn sử dụng, xe không được phép lưu hành theo quy định của pháp luật do cơ quan đăng kiểm cung cấp, cơ quan đăng ký, quản lý xe rà soát, làm thủ tục thu hồi giấy chứng nhận đăng ký xe, biển số xe; phối hợp với Công an xã, phường, thị trấn nơi chủ xe cư trú để thông báo, yêu cầu tổ chức, cá nhân có xe hết niên hạn sử dụng đến cơ quan Cảnh sát giao thông làm thủ tục thu hồi giấy chứng nhận đăng ký, biển số xe. Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày thông báo, nếu chủ xe không tự giác đến làm thủ tục thì phối hợp với Công an cấp xã thu hồi giấy chứng nhận đăng ký, biển số xe.
Bên cạnh đó, thông báo danh sách xe hết niên hạn sử dụng cho Công an các đơn vị, địa phương làm nhiệm vụ bảo đảm trật tự, an toàn giao thông biết để phát hiện, xử lý theo quy định của pháp luật. Ông Thảo cũng đề xuất nghiên cứu chính sách hỗ trợ chủ xe khi xe hết niên hạn: mua lại xe hết niên hạn với giá cao, hỗ trợ vốn để chủ xe có điều kiện mua xe thay thế.