Nhu cầu đạn pháo của Ukraine tăng vọt do cuộc xung đột kéo dài với Nga. Ảnh: AFP/TTXVN
Hãng Reuters mới đây trích dẫn thông tin từ 11 quan chức chính phủ Ấn Độ và châu Âu cùng các nguồn tin trong ngành công nghiệp quốc phòng cho biết, đạn pháo của Ấn Độ, được mua thông qua các trung gian châu Âu, đã được cung cấp cho Ukraine trong hơn một năm. Bất chấp sự phản đối của Nga, Ấn Độ không can thiệp hoặc dừng hoạt động thương mại này.
Theo Reuters, Điện Kremlin đã nêu vấn đề ngừng cung cấp đạn pháo ít nhất hai lần, bao gồm cả cuộc họp vào tháng 7 vừa qua giữa Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov và người đồng cấp Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar.
Luật pháp Ấn Độ quy định rằng vũ khí xuất khẩu chỉ được cung cấp cho những người mua đã khai báo, nhưng quy định này dường như không được thực thi một cách nghiêm ngặt.
Các nguồn tin của Reuters chia sẻ rằng mặc dù Ấn Độ chính thức tuyên bố không tham gia vào việc cung cấp đạn dược cho Ukraine, một số nước châu Âu, như Italy và CH Séc, vẫn thường xuyên vận chuyển đạn pháo của Ấn Độ đến Ukraine. Cụ thể, nhà thầu quốc phòng Italy Meccanica per l'Elettronica e Servomeccanismi (MES) mua đạn pháo rỗng từ Ấn Độ, nhồi thuốc nổ vào và vận chuyển đến Ukraine.
Hồ sơ hải quan cho thấy số đạn dược xuất khẩu bao gồm đạn pháo 155 mm cùng bom đường kính cỡ nhỏ 120 mm và 125 mm.
Hai nguồn tin trong chính phủ và ngành công nghiệp quốc phòng Ấn Độ nói với Reuters rằng Ukraine sử dụng chưa đến 1% vũ khí do Ấn Độ sản xuất trong tổng lượng đạn dược mà Kiev nhập khẩu.
Theo Reuters, Ấn Độ đang tận dụng cuộc chiến ở Ukraine như một cơ hội để tăng xuất khẩu vũ khí. Dữ liệu hải quan cho thấy xuất khẩu đạn dược của Ấn Độ sang châu Âu đã tăng từ 2,8 triệu đô la Mỹ lên 135,25 triệu đô la Mỹ kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra.
Ấn Độ vẫn giữ lập trường trung lập về cuộc chiến ở Ukraine, không tham gia lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga, quốc gia cung cấp hơn 60% lượng vũ khí nhập khẩu của Ấn Độ.
Vai trò của các nước vùng Balkan
Đáng chú ý, bên cạnh Ấn Độ, các nhà sản xuất từ Tây Balkan cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp vũ khí cho Ukraine. Giá thành sản phẩm từ khu vực này thường thấp hơn, ví dụ, một quả đạn pháo của Bosnia có thể rẻ hơn gấp bốn lần so với quả đạn pháo của phương Tây.
“Điều đặc biệt quan trọng đối với Ukraine và những người ủng hộ Kiev là khả năng sản xuất đạn dược và thiết bị theo tiêu chuẩn của Liên Xô và NATO trong ngành công nghiệp này. Sản phẩm của họ cũng thường rẻ: một quả đạn của Bosnia có thể rẻ hơn bốn lần so với một quả đạn của phương Tây”, tờ The Economist viết.
Theo The Economist, Bosnia và Serbia chiếm hơn 90% lượng xuất khẩu quân sự của Tây Balkan. Yasmin Mujanovic từ Viện nghiên cứu chiến lược và chính sách New Lines cho biết, xuất khẩu vũ khí của Serbia đã tăng gấp bốn lần kể từ năm 2020; kể từ khi xung đột Ukraine nổ ra, đạn dược trị giá khoảng 800 triệu euro đã được gửi đi. Xuất khẩu của Bosnia trong 4 tháng đầu năm 2024 gần như tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.
Mặc dù cả Bosnia và Serbia đều có luật cấm bán vũ khí cho các vùng chiến sự, họ vẫn tìm cách lách luật bằng cách thông qua các trung gian. Mỹ là một trong những nước mua đạn Bosnia chủ yếu và sau đó chuyển hướng sang Ukraine.
Serbia, mặc dù từ chối áp đặt lệnh trừng phạt đối với Nga, đã vận chuyển hàng nghìn quả đạn pháo qua CH Séc, Thổ Nhĩ Kỳ và nhiều công ty sản xuất đạn pháo. Các thành viên Balkan của NATO – Croatia, Albania, Montenegro và Macedonia – đã bàn giao hầu hết kho vũ khí Liên Xô cũ của họ.
Đối với một số chính phủ trong khu vực, việc cung cấp vũ khí không chỉ là một cách để gia tăng uy tín với phương Tây mà còn là một cơ hội kinh tế. Các nhà máy sản xuất đạn dược của Bosnia, từng đứng trước nguy cơ đóng cửa, giờ đã có đủ nhân sự nhờ vào các đơn hàng từ Ukraine.
Tổng thống Serbia Aleksandar Vučić tuyên bố rằng việc bán vũ khí cho Ukraine là một phần trong chiến lược cân bằng giữa phương Tây và Nga, nhưng cũng mang lại lợi nhuận đáng kể cho nước này. Điều này phản ánh một bức tranh phức tạp của địa chính trị hiện tại, nơi mà lợi ích kinh tế và an ninh quốc gia đang giao thoa.