Đối ngoại nhân dân đưa hai nền văn hóa Việt Nam - Malaysia đến gần nhau hơn

Là một trong những quốc gia đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam sau khi Hiệp định Paris được ký kết, hai nước nâng quan hệ lên Đối tác chiến lược vào tháng 8/2015, ông đánh giá thế nào về quan hệ hợp tác giữa Việt Nam - Malaysia trong nửa thế kỷ qua, đặc biệt là ở lĩnh vực đối ngoại nhân dân?

Ngày 30/3/1973, Việt Nam và Malaysia thiết lập quan hệ ngoại giao. Từ đó đến nay, quan hệ hai nước nhìn chung tiếp tục phát triển tốt đẹp, đặc biệt là từ khi nâng quan hệ lên Đối tác chiến lược vào tháng 8/2015. Hai nước đang tích cực thực hiện Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác Chiến lược giai đoạn 2021 - 2025 đã được thông qua tại Kỳ họp lần thứ 6 Ủy ban Hợp tác về Kinh tế, Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam - Malaysia (ngày 15/11/2021).
 
Trong quan hệ của Việt Nam với Malaysia nói riêng, đối ngoại nhân dân có vai trò đặc biệt quan trọng và sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn. Lý do trước hết xuất phát từ thực tế quan hệ giữa nhân dân hai nước trong thời gian qua. Việt Nam và Malaysia cùng nằm trong khu vực ASEAN nên việc phát triển quan hệ hợp tác bình đẳng, cùng có lợi với Malaysia là phù hợp với đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta. Việt Nam hiện là Đối tác chiến lược duy nhất của Malaysia trong ASEAN.
 
Đối với Malaysia, hợp tác với Việt Nam trong các lĩnh vực lao động, giáo dục, du lịch… đều ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực. Thỏa thuận hợp tác lao động ký năm 2015 và những nội dung trong Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác Chiến lược 2021 - 2025 đang được thực hiện tích cực. Hàng năm, nhiều sinh viên Việt Nam nhận được học bổng tham dự các khóa học tại Malaysia. Trao đổi sinh viên diễn ra trong nhiều ngành học. Lĩnh vực du lịch hai nước không ngừng phát triển khi ngày càng có nhiều du khách Việt Nam tới Malaysia và nhiều du khách Malaysia sang Việt Nam. Malaysia nằm trong tốp 10 thị trường khách du lịch châu Á đến Việt Nam với khoảng 400.000 lượt khách trong năm 2017. Hợp tác du lịch hai bên đã dần phục hồi sau đại dịch COVID-19.
 
Về quan hệ thương mại, năm 2021, Malaysia là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Việt Nam trong ASEAN và thứ 9 trên thế giới. Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Malaysia trong ASEAN. Kim ngạch thương mại hai chiều đạt 12,5 tỷ USD năm 2021 (tăng 25,3% so với cùng kỳ 2020). Việt Nam xuất chủ yếu sang Malaysia các mặt hàng: Điện thoại và linh kiện, dầu thô, gạo, cà phê, hải sản; nhập từ Malaysia máy vi tính và sản phẩm điện tử, máy móc thiết bị, xăng dầu, hàng điện gia dụng và linh kiện, hóa chất.
 
Năm 2022, kim ngạch thương mại song phương giữa Việt Nam - Malaysia đã đạt 19,2 tỷ USD, vượt qua mục tiêu đặt ra vào năm 2025 là 18 tỷ USD (được đặt ra trong chuyến thăm của Thủ tướng Malaysia Dato' Sri Ismail Sabri bin Yaakob đến Việt Nam vào tháng 3/2022).
 
Về đầu tư của Malaysia vào Việt Nam, tính đến 20/2/2022, Malaysia có 668 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký trên 12,8 tỷ USD, đứng thứ 10/140 quốc gia và vùng lãnh thổ đã có đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Quy mô dự án bình quân của Malaysia là trên 19 triệu USD/dự án, cao hơn quy mô dự án bình quân chung của cả nước là 12 triệu USD/dự án.
 
Giáo dục và đào tạo là lĩnh vực dẫn đầu với 7 dự án, tổng vốn đăng ký là 3,5 tỷ USD, chiếm 27% tổng vốn đầu tư của Malaysia tại Việt Nam. Đứng thứ hai là lĩnh vực sản xuất, phân phối điện, khí, nước, điều hòa với 6 dự án, tổng vốn đăng ký 2,67 tỷ USD, chiếm 21% tổng vốn đầu tư của Malaysia tại Việt Nam. Tiếp theo là lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo với 240 dự án, tổng vốn đăng ký 2,6 tỷ USD, chiếm 20% tổng vốn đầu tư.
 
Về địa bàn đầu tư, nguồn vốn từ Malaysia hiện đã có mặt tại 32/63 tỉnh, thành phố của Việt Nam (không kể lĩnh vực dầu khí ngoài khơi). Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương dẫn đầu về vốn đầu tư của Malaysia tại Việt Nam với 296 dự án có tổng vốn 4,7 tỷ USD, chiếm 37% tổng vốn đầu tư của nước này tại Việt Nam. Đứng thứ hai là Trà Vinh với 2 dự án, tổng vốn trên 2,5 tỷ USD, chiếm 20% tổng vốn đầu tư. Đứng thứ ba là Hà Nội với 111 dự án, tổng vốn 2,1 tỷ USD, chiếm 17% tổng vốn đầu tư; tiếp theo là Bình Dương, Đồng Nai, Đà Nẵng và các địa phương khác.
 
Có thể thấy, quan hệ Việt Nam - Malaysia còn nhiều tiềm năng và dư địa phát triển. Phương diện đối ngoại nhân dân tiếp tục là lĩnh vực ưu tiên nhằm đưa hai đất nước, hai nền văn hóa đến gần hơn với mục tiêu hợp tác và hội nhập.
 
Được thành lập năm 1994, đến nay, Hội Hữu nghị Việt Nam - Malaysia đã có những đóng góp nổi bật gì cho quan hệ giao lưu nhân dân giữa hai nước? Với việc Hội hữu nghị Malaysia -Việt Nam được thành lập vào tháng 8/2022, hai Hội có kế hoạch phối hợp gì để thúc đẩy hơn nữa quan hệ hữu nghị giữa hai nước, đặc biệt là trong năm 2023 nhiều ý nghĩa này?

Hội Hữu nghị Việt Nam - Malaysia được thành lập ngày 5/6/1994. Đến nay, Hội luôn duy trì quan hệ và trao đổi thường xuyên với Đại sứ quán Malaysia tại Hà Nội, Đại sứ quán Việt Nam tại Kuala Lumpur. Hội đã triển khai nhiều hoạt động nổi bật như: Cử đoàn Liên hiệp/Hội đi thăm làm việc tại Malaysia vào tháng 8/1999; tháng 8/2005; và tháng 1/2017; phối hợp với Hội Đoàn kết, hữu nghị Malaysia - Việt Nam tổ chức, giới thiệu, trao đổi và trợ giúp một số đoàn chuyên gia giáo dục và học giả từ các trường Đại học ở Malaysia, các đoàn doanh nghiệp Malaysia sang thăm và tìm hiểu cơ hội hợp tác tại Việt Nam.
 
Nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa giữa hai nước và nhân dân hai nước cũng được Hội chủ trì, phối hợp tổ chức thành công như: Tổ chức chương trình giao lưu nghệ thuật kỷ niệm 60 năm Quốc khánh Malaysia (31/8/1957 - 31/8/2017); lễ mít tinh kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Malaysia (30/3/1973 - 30/3/2018); phối hợp với Đại sứ quán Malaysia tại Việt Nam và Học viện Ngoại giao tổ chức buổi giao lưu nghệ thuật giữa đoàn nghệ thuật Malaysia và Học viện Ngoại giao (24/4/2018). Từ năm 2019 đến nay, do tình hình đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, hoạt động của Hội phần nào bị đình trệ; kết nối với các đối tác bị gián đoạn. Trong những tháng đầu năm 2023, Hội đã xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Malaysia.

Theo đó, năm 2023 - kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Malaysia (30/3/1973 - 30/3/2023) là dấu mốc quan trọng trong quan hệ hai nước, là cơ hội để hai bên nhìn lại quá trình phát triển và rút ra những kinh nghiệm quý báu cho tương lai. Đây cũng là cơ hội để hai bên có những hoạt động cụ thể và thiết thực nhằm tăng cường kết nối nhân dân hai nước. Định hướng đầu tiên của Hội trong giai đoạn sắp tới là tăng cường kết nối với những đối tác quan trọng tại Việt Nam và Malaysia.
 
Tại Malaysia, Hội Hữu nghị Malaysia -Việt Nam mới được thành lập vào tháng 8/2022 cũng mở ra những cơ hội hợp tác, kết nối nhân dân trong thời gian tới. Cụ thể, về các hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, Hội Hữu nghị Việt Nam - Malaysia đang phối hợp chặt chẽ với Đại sứ quán Malaysia tại Việt Nam xây dựng kế hoạch tổ chức Lễ kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao hai nước; phối hợp cùng một số cơ quan truyền thông phát hành các chuyên đề về 50 năm quan hệ Việt Nam-Malaysia; nghiên cứu lên kế hoạch tổ chức kết nghĩa giữa một địa phương của hai nước. Trong năm 2023, Hội Hữu nghị Việt Nam - Malaysia dự kiến sẽ cử một đoàn đi Malaysia để giao lưu và thúc đẩy hợp tác nhân dân.

Với truyền thống hợp tác hữu nghị trong nửa thế kỷ qua, ông đánh giá thế nào về triển vọng hợp tác, giao lưu nhân dân giữa hai nước thời gian tới? 

Hiện nay, quan hệ giữa Việt Nam và Malaysia đang ngày càng tốt đẹp, trong đó có quan hệ đối ngoại nhân dân. Khi đại dịch COVID-19 tại hai nước đã được kiểm soát, tôi tin chắc rằng các hoạt động hữu nghị Việt Nam - Malaysia trong năm 2023 sẽ ngày càng phong phú, đa dạng và thành công.

Tôi cho rằng, cộng đồng người Việt Nam tại Malaysia và cộng đồng của những người Việt Nam từng học tập và sinh sống tại Malaysia cần được kết nối với nhau hiệu quả hơn. Những cộng đồng này sẽ là nền tảng để mở rộng, phát triển quan hệ giao lưu nhân dân hai nước.
 
Trong cuộc trao đổi gần đây giữa tôi và Đại sứ Malaysia tại Việt Nam, Đại sứ đặc biệt chú ý đến các cơ hội đầu tư từ Malaysia vào Việt Nam ở thời điểm hiện tại. Theo Đại sứ, nhiều nhà đầu tư từ Malaysia đang chú ý đến Việt Nam, coi đây là một điểm đến lý tưởng. Hầu hết các đầu tư từ Malaysia vào Việt Nam đều tập trung ở khu vực phía Nam, thị trường đầu tư ở miền Bắc và miền Trung còn nhiều dư địa.
 
Cũng qua trao đổi với ngài Đại sứ, tôi được biết thị trường lương thực Halal (thực phẩm của người Hồi giáo) hiện đang còn nhiều dư địa để một quốc gia có thế mạnh về nông nghiệp như Việt Nam khai thác. Việc kết nối giao thương hay những buổi gặp mặt các nhà đầu tư hai nước chắc chắn sẽ đem đến những giá trị tích cực cho lĩnh vực hợp tác đầu tư, thương mại Việt Nam - Malaysia.
 
Đối với Hội Hữu nghị Việt Nam - Malaysia, năm 2023 cũng là năm nhân sự của Hội sẽ được kiện toàn và cơ cấu lại. Ban Chấp hành Hội đã xác định rõ, hiệu quả của tổ chức trước hết đến từ yếu tố con người, đặc biệt là từ những người lãnh đạo. Việc tìm được những người có nguyện vọng và năng lực để kết nạp vào Hội là một nhiệm vụ ưu tiên của chúng tôi, nhằm tiếp nối hành trình hợp tác, giao lưu đầy ý nghĩa giữa Việt Nam và Malaysia.
 
Trân trọng cảm ơn ông.