Theo tờ Politico, các bản án liên quan cuộc bạo động ở Quốc hội Mỹ cách đây một năm cho thấy các thẩm phán đã tỏ ra thận trọng trong đưa ra các án tù dài hạn trừ khi có liên quan đến bạo lực, hoặc đe dọa bạo lực.
Hơn một nửa số bị cáo đã nhận tội vẫn đang chờ tuyên án. Một số vụ bạo lực nghiêm trọng nhất nhằm vào cảnh sát vẫn đang chờ phán quyết.
Người biểu tình tập trung trước tòa nhà Quốc hội Mỹ ngày 6/1/2021. Ảnh: Getty Images
Có trên 700 người đã bị bắt vì các tội danh liên quan đến vụ tấn công tòa nhà Quốc hội. Các cuộc điều tra vẫn đang diễn ra và mới chỉ khoảng 1/10 trong số đó - 71 người - đã bị kết án tính tới ngày 1/1.
Mặc dù những con số này chỉ là một phần nhỏ các vụ án hình sự cho đến nay, nhưng chúng đã trở thành khuôn mẫu cho các bản án trong tương lai khi ngày càng có nhiều vụ án đi đến hồi kết.
Đa số chỉ chịu án phạt nhẹ
Phần lớn các bản án cho đến nay là dành cho các tội danh ở mức độ tương đối thấp. Cho đến nay, cáo buộc phổ biến nhất là diễu hành hoặc biểu tình bất hợp pháp ở khu vực Điện Capitol - một tội nhẹ.
Bạo loạn bên ngoài tòa nhà Quốc hội Mỹ cách đây 1 năm. Ảnh: Getty Images
Tuy nhiên, các thẩm phán đã liên tục thể hiện quan điểm về mức độ thiệt hại mà đám đông gây ra vào ngày 6/1. Thẩm phán Royce Lamberth nói trong buổi tuyên án một người tên là Frank Scavo vào tháng 11/2021: “Sự việc đã khiến chính phủ phải ngừng hoạt động vào ngày hôm đó. Hậu quả đối với quốc gia phải được cân nhắc cân bằng”.
Đôi khi, các thẩm phán tỏ ra nghi ngờ cáo buộc hình sự mà các công tố viên đưa ra với những bị cáo có các hành vi sai trái vì cáo buộc quá nhẹ so với mức độ phạm tội. Beryl Howell, chánh án tòa án ở Washington D.C., vào cuối tháng 10/2021 nói rằng cách tiếp cận của các công tố viên là “kỳ cục”.
Ông Howell nói: “Những kẻ bạo loạn tấn công Điện Capitol vào ngày 6/1 không chỉ đơn thuần là những người vào khu vực bị cấm để tham gia biểu tình. Họ không chỉ đơn thuần là gây mất trật tự, vì vô số video cho thấy đám đông tấn công Điện Capitol có hành vi bạo lực. Mọi người tham gia vào đám đông đã góp phần gây ra cảnh bạo lực đó”.
Hiếm ai phải ngồi tù
Trong số 71 người đã bị kết án, chưa đến một nửa phải nhận án tù vì những hành động trong những ngày xung quanh vụ bạo loạn.
Điều đó một phần là do nhiều người trong số những người bị kết án cho đến nay chỉ bị kết tội xâm nhập bất hợp pháp tòa nhà Quốc hội và không tham gia bạo lực và phá hoại khi xông vào tòa nhà.
Tính tới cuối tháng 12/2021, chỉ có 7 bị cáo đã bị kết án liên quan trọng tội.
Trong số những bị cáo đang bị giam giữ, thời gian ở tù thường khá ngắn. Án tù trung bình cho đến nay là 45 ngày.
Xu hướng này có khả năng sẽ tiếp tục diễn ra mặc dù có thể thay đổi khi công tố viên xử lý các vụ nghiêm trọng hơn. Có hơn chục bị cáo phạm trọng tội vẫn chưa bị tuyên án. Vì vậy, một số bản án trong tương lai có thể nặng hơn.
Số bản án nặng ít
Trong khi các án tù tương đối nhẹ đối với hầu hết các bị cáo, nhưng các thẩm phán đã tỏ ra không khoan nhượng đối với những kẻ tấn công cơ quan thực thi pháp luật ngày hôm đó.
Vào giữa tháng 12/2021, một người tên Robert Palmer đã bị kết án 63 tháng tù sau khi anh ta thừa nhận đã vung gậy, ném bình cứu hỏa và ván gỗ vào cảnh sát.
Ba người khác đã nhận bản án tù hơn 40 tháng, hai trong số đó cũng thừa nhận hành hung cảnh sát.
Các tội danh liên quan đe dọa
Một người tên là Cleveland Meredith Jr nhận bản án 28 tháng tù giam và một người tên là Troy Smocks bị kết án 14 tháng tù giam sau khi thừa nhận hành vi đe dọa.
Nhiều bị cáo đã đe dọa trên mạng xã hội và những nơi khác trong những ngày xung quanh ngày 6/1.
Các thẩm phán sẵn sàng cứng rắn hơn nếu công tố viên muốn
Các thẩm phán có khả năng linh hoạt khi áp đặt các án phạt mà họ thấy phù hợp. Tuy nhiên, họ thường dựa vào hướng dẫn và khuyến nghị tiêu chuẩn mà cả cơ quan công tố và bên bào chữa đưa ra, cộng với trực giác của bản thân, để đưa ra bản án.
Bạo loạn bên ngoài tòa nhà Quốc hội Mỹ cách đây 1 năm. Ảnh: Getty Images
Ví dụ, các thẩm phán có thể quyết định không phạt tù mặc dù công tố viên yêu cầu. Điều này đã xảy ra trong một số vụ án hình sự liên quan ngày 6/1.
Tuy nhiên, các thẩm phán cũng có thể đi xa hơn khuyến nghị của công tố viên và đưa ra một bản án thậm chí còn khắc nghiệt hơn. Nhiều thẩm phán chỉ thực hiện quyền này trong những trường hợp hiếm.
Trong phiên tuyên án vào tháng 10/2021 đối với một người tên là Andrew Bennett ở Maryland, Thẩm phán James Boasberg liên tục chất vấn các công tố viên về lý do tại sao họ không đưa ra án tù trong trường hợp này. Ông Boasberg còn thắc mắc khi các công tố viên không tìm cách tống giam Gary Edwards, người đã vào Điện Capitol và văn phòng của Thượng nghị sĩ Jeff Merkley bất hợp pháp. Ông Boasberg cho rằng: “Bất kỳ ai có mặt ở đó hôm đó đều đáng phải ngồi tù, tuy nhiên chính sách chung của tôi là không áp nhiều thời gian tù hơn mức chính phủ yêu cầu”.
Một ngoại lệ đáng chú ý là Thẩm phán Tanya Chutkan, người đã áp bản án mạnh hơn của công tố viên hơn chục lần. Bà Chutkan nói về một bản án hồi tháng 10/2021: “Phải chịu hậu quả nếu tham gia cuộc bạo động lật đổ chính phủ, chứ không chỉ để họ bị giam lỏng ở nhà. Cả đất nước đang theo dõi để xem hậu quả sẽ là gì đối với những người gây ra một điều chưa từng xảy ra trong lịch sử của đất nước này”.