Tổng thống Lukashenko lần đầu công bố quy mô hệ thống tên lửa siêu vượt âm Oreshnik tại Belarus. Ảnh: TASS
Theo hãng thông tấn TASS ngày 30/12, Bộ Quốc phòng Belarus đã xác nhận rằng hệ thống tên lửa đạn đạo siêu vượt âm tầm trung Oreshnik do Nga sản xuất đã chính thức đi vào hoạt động tại Belarus.
"Sau khi hệ thống tên lửa được chuẩn bị sẵn sàng cho việc triển khai theo kế hoạch và được một nhóm tổng hợp liên hợp kiểm tra, một tiểu đoàn bệ phóng tên lửa Oreshnik đã bắt đầu thực hiện nhiệm vụ chiến đấu tại các khu vực được chỉ định trên lãnh thổ Belarus", Bộ trên cho biết trong một tuyên bố.
Con số 10 và thông điệp chính trị
Trước đó trong một thông báo gây chú ý, Tổng thống Belarus Aleksandr Lukashenko đã lần đầu tiên đưa ra con số cụ thể về kho vũ khí chiến lược Oreshnik của nước này. Thông tin này không chỉ làm rõ quy mô sự hiện diện quân sự của Nga tại Belarus mà còn đặt ra những bài toán mới cho hệ thống phòng thủ tên lửa tại châu Âu.
Theo báo cáo từ hãng tin BelTA và Army Recognition, Tổng thống Aleksandr Lukashenko vào tuần trước xác nhận Belarus hiện sở hữu "không quá 10" hệ thống tên lửa đạn đạo siêu vượt âm Oreshnik. Tuyên bố này được đưa ra sau cuộc gặp không chính thức của các nguyên thủ quốc gia thuộc Cộng đồng các Quốc gia Độc lập (CIS).
Con số trên mang ý nghĩa chiến lược quan trọng, kết thúc những đồn đoán kéo dài hơn 1 năm qua. Vào tháng 1/2025, ông Lukashenko từng gọi việc đề cập đến "10 hệ thống" là một trò đùa do chi phí sản xuất đắt đỏ và ưu tiên cung ứng cho quân đội Nga. Tuy nhiên, xác nhận mới nhất vào cuối năm 2025 đã thiết lập một "mức trần" rõ ràng cho năng lực răn đe của Minsk.
"Át chủ bài" trong tính toán chiến lược
Oreshnik không chỉ là một tên lửa đơn lẻ mà là một hệ thống vũ khí phức hợp bao gồm các bệ phóng di động, liên kết chỉ huy và các phương tiện hỗ trợ. Hệ thống này sở hữu những đặc điểm khiến giới quân sự phương Tây đặc biệt lo ngại:
Có tốc độ siêu vượt âm: Được quảng cáo là cực kỳ khó đánh chặn, làm thu hẹp tối đa thời gian từ khi phát hiện đến khi ra quyết định phòng thủ.
Có tính cơ động cao: Việc triển khai trên các bệ phóng di động giúp hệ thống dễ dàng phân tán và ẩn náu, gây khó khăn cho việc nhắm mục tiêu.
Bên cạnh đó, tên lửa có thể mang đầu đạn thông thường hoặc hạt nhân. Điều này tạo ra sự không chắc chắn cho đối phương, bởi không thể phân biệt loại đầu đạn cho đến khi va chạm.
Dưới góc nhìn của các nhà hoạch định chính sách, sự hiện diện của Oreshnik trên lãnh thổ Belarus đã làm thay đổi đáng kể cục diện tác chiến. Tầm bắn trung bình của tên lửa cho phép tấn công vào nhiều khu vực trọng yếu tại châu Âu.
Theo các chuyên gia, giá trị của 10 hệ thống này không nằm ở quy mô kho vũ khí mà ở khả năng tạo ra sự răn đe phi đối xứng. Sự hiện diện của chúng buộc NATO và các quốc gia láng giềng phải xem xét lại kiến trúc phòng không, đặc biệt là trong bối cảnh các giới hạn của Hiệp ước INF (Lực lượng hạt nhân tầm trung) không còn áp dụng.
Sự tính toán kỹ lưỡng của Belarus
Việc giới hạn số lượng ở mức "không quá 10" cho thấy cách tiếp cận thận trọng của Belarus. Một mặt, Minsk muốn duy trì sức mạnh biểu tượng và đòn bẩy răn đe thông qua công nghệ quân sự tiên tiến nhất của Nga. Mặt khác, giới hạn này giúp Belarus tránh trở thành một trung tâm căn cứ quy mô lớn thường trực, có thể dẫn đến những phản ứng quyết liệt hơn từ phương Tây.
Dù thực tế hiệu năng của Oreshnik vẫn còn là chủ đề tranh luận của các chuyên gia quốc tế, nhưng thông điệp từ sự kiện trên đã khẳng định: Belarus sẵn sàng cho phép triển khai năng lực mà Moskva mô tả là có khả năng định hình khu vực tác chiến.
Hãng Reuters hôm 27/12 cũng đưa tin, Nga nhiều khả năng đã bắt đầu triển khai các tên lửa đạn đạo siêu vượt âm mới, có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, tại một căn cứ không quân cũ ở miền Đông Belarus. Đánh giá này được hai nhà nghiên cứu Mỹ đưa ra sau khi phân tích ảnh vệ tinh thương mại.
Tổng thống Nga Vladimir Putin trước đó đã công khai ý định bố trí tên lửa tầm trung Oreshnik tại Belarus, với tầm bắn ước tính lên tới 5.500 km, song địa điểm cụ thể chưa từng được tiết lộ.
Việc triển khai loại vũ khí này được cho là sẽ tăng cường đáng kể năng lực tấn công của Nga trên khắp châu Âu, đồng thời nhấn mạnh xu hướng Moskva ngày càng dựa nhiều hơn vào sức răn đe hạt nhân nhằm ngăn NATO tiếp tục cung cấp cho Kiev các loại vũ khí có khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.