Tình hình hiện tại cho thấy một bức tranh ảm đạm về tương lai của cuộc xung đột ở Ukraine, với những thách thức lớn đang chờ đợi Kiev. Trong ảnh: Binh sĩ Ukraine bắn hỏa lực trong cuộc xung đột với Nga gần Bahmut, vùng Donetsk. Ảnh: REUTERS/TTXVN
Cuộc xung đột tại Ukraine, kéo dài suốt hơn ba năm qua, đang cho thấy những dấu hiệu đáng báo động về tình hình quân sự và tinh thần của lực lượng vũ trang nước này. Theo nhận định của chuyên gia David Rehak tại Viện Ron Paul (ronpaulinstitute.org) ngày 4/6, từ mặt trận trải dài khắp phía Đông và có khả năng mở rộng về phía Bắc, quân đội Ukraine đang đối mặt với sự căng thẳng tột độ và thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng.
Chuyên gia Rehak cho rằng trong khoảng một năm trở lại đây, sự suy giảm tinh thần đã trở nên rõ rệt trong hàng ngũ quân đội Ukraine, đặc biệt là ở các đơn vị tuyến đầu. Mặt trận rộng lớn, với chiều dài chiến tuyến hơn 1.000 km ở phía Đông đã khiến lực lượng Ukraine bị kéo căng quá mức. Họ không có đủ khả năng bố trí lại quân ở một số khu vực, dù điều này đã rõ ràng trong suốt hai năm qua khi Nga liên tục giành được bước tiến về kiểm soát lãnh thổ.
Tuy đã thể hiện sự dũng cảm và kiên cường đáng kinh ngạc, duy trì các tuyến phòng thủ và ngăn chặn sự sụp đổ hoàn toàn, nhưng hiện tại, quân đội Ukraine đã mệt mỏi và ngày càng kiệt sức, gần như đạt đến giới hạn. Cuộc chiến tiêu hao này, đặc biệt ở giai đoạn gần đây, đã làm suy yếu lực lượng, dẫn đến việc phải ban hành lệnh bắt buộc nhập ngũ. Trong khi đó, Nga đang tích cực tuyển mộ hàng ngàn quân mới với mức trợ cấp ưu đãi, tạo ra sự chênh lệch đáng kể về nguồn nhân lực.
Những điểm yếu chiến thuật
Một điểm yếu cố hữu của quân đội Ukraine, theo chuyên gia Rehak, là sự thiếu hụt các tuyến phòng thủ thứ cấp vững chắc. Khi quân Nga đột phá qua phòng tuyến đầu tiên, mặt trận ở khu vực đó thường sụp đổ và quân Ukraine buộc phải rút lui do các tuyến phòng thủ thứ hai và thứ ba quá yếu và thiếu quân.
Lý do duy nhất giúp quân đội Ukraine có thể trụ vững lâu đến vậy là nhờ vào lòng dũng cảm và sự kiên trì của các đơn vị tuyến đầu, cùng với nguồn cung cấp đạn dược mới và sự hỗ trợ kỹ thuật đáng kể từ các đơn vị vận hành hệ thống vũ khí của Mỹ, NATO và lính đánh thuê nước ngoài.
Tuy nhiên, các chỉ huy cấp cao của Ukraine dường như đã không đưa ra kết luận rõ ràng rằng cuộc chiến này đã trở nên "không thể thắng". Họ vẫn tiếp tục triển khai các đơn vị và lực lượng tăng viện đến những vị trí đang được củng cố tạm thời, thường dẫn đến thương vong cao.
Tình hình càng trở nên tồi tệ hơn khi các vị tướng Ukraine có năng lực, những người cố gắng tránh tình huống thảm khốc này, lại bị "trói tay trói chân". Họ không có quyền tự do chỉ huy và lãnh đạo quân đội một cách độc lập, thay vào đó, họ chỉ có thể thực hiện những mệnh lệnh bất khả thi từ giới lãnh đạo dân sự. Điều đáng nói là, sau khi không thực hiện được một trong những mệnh lệnh này, họ thường bị cách chức, dù trên thực tế, những người bị cách chức lại là những người có năng lực nhất.
Ngừng bắn để phục hồi
Hiện tại, quân đội Ukraine đang rất cần được nghỉ ngơi và bổ sung cả về nhân lực và hỏa lực. Do đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang thúc đẩy một lệnh ngừng bắn để có thể phục hồi. Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington D.C., Tổng thống Zelensky tiếp tục bày tỏ mong muốn đàm phán với Nga để thiết lập một nền hòa bình công bằng và lâu dài ở Ukraine. Ông Zelensky tuyên bố vào ngày 4/6 rằng phái đoàn Ukraine được cử tới Istanbul vẫn chưa nhận được phản hồi về đề xuất ngừng bắn mà họ đã trình bày trong cuộc đàm phán Ukraine - Nga ngày 2/6 vừa qua.
Nhà lãnh đạo Ukraine cũng đề xuất rằng Kiev và Moskva thực hiện lệnh ngừng bắn toàn diện cho đến khi Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp Tổng thống Zelensky để chứng minh cam kết chung về việc hạ nhiệt căng thẳng. Ông Zelensky tuyên bố rằng Ukraine sẵn sàng đàm phán với phía Nga bất kỳ ngày nào và Moskva có thể chọn địa điểm đàm phán. Tổng thống Zelensky cho biết sẵn sàng gặp ông Putin ngay cả khi không có lệnh ngừng bắn để chứng minh mong muốn đàm phán của Ukraine.
Ngược lại, đài Sputnik (Nga) dẫn lời Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev cho biết mục tiêu đàm phán là giành chiến thắng nhanh chóng, không phải hòa bình thỏa hiệp. Nga vẫn giữ lập trường cứng rắn với Bản ghi nhớ tại Istanbul yêu cầu Ukraine nhượng lãnh thổ, trung lập hóa và tổ chức bầu cử mới.
Trong bối cảnh trên, các nước phương Tây tiếp tục cung cấp viện trợ quân sự cho Ukraine. Bộ Quốc phòng Anh thông báo vào ngày 4/6 rằng London sẽ đầu tư tổng cộng 350 triệu bảng Anh (khoảng 474 triệu USD) để cung cấp cho Ukraine 100.000 thiết bị bay không người lái (UAV) vào năm 2025 — tăng gấp mười lần so với 10.000 UAV mà Anh đã cung cấp cho Ukraine vào năm 2024.
Bộ Quốc phòng Anh tuyên bố nước này đã cung cấp cho Ukraine 140.000 viên đạn pháo vào năm 2025. Anh cũng sẽ phân bổ thêm 247 triệu bảng Anh (khoảng 335 triệu USD) cho việc đào tạo lực lượng Ukraine tại Anh thông qua dự án đào tạo Interflex và sẽ đóng góp 40 triệu bảng Anh (khoảng 52 triệu USD) cho các nỗ lực mua sắm vật tư trong khuôn khổ sứ mệnh Hỗ trợ an ninh và Đào tạo cho Ukraine (NSATU) của NATO.
Về phần mình, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius tuyên bố trong cuộc họp của Nhóm liên lạc quốc phòng Ukraine (định dạng Ramstein) vào ngày 4/6 rằng hệ thống vũ khí tầm xa đầu tiên của Ukraine được sản xuất tại Ukraine với sự hỗ trợ tài chính của Đức có thể đi vào hoạt động trong quân đội Ukraine chỉ trong "vài tuần nữa".