Quốc kỳ các nước thành viên tại trụ sở NATO ở Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN
Kênh NBC News ngày 19/3 dẫn lời các quan chức quốc phòng đưa tin Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cân nhắc từ bỏ vai trò độc quyền của Washington trong việc lãnh đạo bộ chỉ huy quân sự NATO.
Kể từ khi NATO được thành lập vào năm 1949, chức vụ Tổng tư lệnh quân đồng minh châu Âu (SACEUR) luôn do một tướng bốn sao của Mỹ nắm giữ. Vị trí này có vai trò then chốt trong việc giám sát và điều phối các hoạt động quân sự của NATO tại châu Âu. Hiện nay, Tướng Christopher G. Cavoli đang đảm nhiệm chức vụ này, đồng thời chịu trách nhiệm điều phối viện trợ quân sự của NATO cho Ukraine trong bối cảnh xung đột với Nga.
Theo NBC News, việc Tổng thống Trump cân nhắc từ bỏ quyền kiểm soát SACEUR là một phần trong kế hoạch lớn hơn nhằm tái cấu trúc các bộ chỉ huy quân sự của Mỹ và cắt giảm chi tiêu quốc phòng. Động thái này có thể dẫn đến việc một quốc gia thành viên châu Âu của NATO sẽ tiếp quản vị trí này, đánh dấu sự thay đổi lớn trong cán cân quyền lực trong khối.
Tổng thống Trump từ lâu đã bày tỏ sự không hài lòng với NATO, đặc biệt là việc các thành viên châu Âu không đóng góp đủ ngân sách quốc phòng. Ngay sau khi nhậm chức vào tháng 1 năm nay, ông đã kêu gọi các nước thành viên tăng cường chi tiêu quốc phòng và cảnh báo rằng Mỹ sẽ không bảo vệ những quốc gia không đáp ứng nghĩa vụ tài chính. Ông cũng chỉ trích việc NATO mở rộng về phía Đông, đặc biệt là việc tiếp cận Ukraine, coi đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến xung đột Nga - Ukraine hiện nay.
Quan điểm của ông Trump về NATO không phải là điều mới mẻ. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump đã nhiều lần đe dọa rút Mỹ khỏi khối liên minh này nếu các thành viên không tăng ngân sách quốc phòng. NATO đang trở thành gánh nặng tài chính cho Mỹ. Washington hiện đóng góp khoảng 70% ngân sách quốc phòng của liên minh, trong khi nhiều thành viên không đạt cam kết chi tiêu 2% GDP cho quốc phòng. Đến năm 2024, chỉ 23 trong số 32 quốc gia thành viên NATO đáp ứng mức này, trong khi Đức và Pháp vẫn chậm chạp trong việc tăng ngân sách quân sự.
Ngày 20/2 vừa qua, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Mike Waltz cho rằng tất cả thành viên của NATO cần chi 2% GDP cho quốc phòng trước khi diễn ra Hội nghị thượng đỉnh NATO, dự kiến vào tháng 6 tới. Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Nhà Trắng, ông Waltz nhấn mạnh tại hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 6 tới, 100% các nước thành viên của khối này cần đạt mục tiêu trên.
Theo kênh RT, Nga, từ lâu đã coi NATO là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, có thể sẽ hoan nghênh động thái này. Tổng thống Nga Vladimir Putin nhiều lần nhấn mạnh rằng việc NATO mở rộng về phía biên giới Nga, đặc biệt là việc dự định kết nạp Ukraine, là nguyên nhân chính dẫn đến xung đột hiện nay.
Tuy nhiên, NBC News không nêu rõ liệu Tổng thống Trump đã đưa ra quyết định cuối cùng về việc từ bỏ vị trí của Mỹ trong SACEUR hay chưa và mức độ xem xét đề xuất này vẫn chưa rõ ràng. Bộ Quốc phòng Mỹ cũng không bình luận.