Bên trong nỗ lực phát triển UAV 'thay đổi cuộc chơi' của Ukraine

Theo hãng tin Reuters, tại một khu công nghiệp ở miền Bắc Ukraine, hai cựu giám đốc điều hành khu vực của Microsoft và một nhóm kỹ sư của công ty AeroDrone đang phụ trách việc sản xuất máy bay không người lái (UAV) quân sự có thể cơ động trên quãng đường dài và mang theo trọng tải lớn.

Cụ thể, AeroDrone, công ty đã chế tạo UAV phun nước trước xung đột và hiện đang cung cấp UAV cho các lực lượng vũ trang của Ukraine, chế tạo UAV có thể có tải trọng lên tới 300 kg hoặc bay tới vài nghìn km. AeroDrone được điều hành bởi Dmytro Shymkiv và Yuriy Pederiy, những người từng làm việc tại văn phòng của Microsoft ở Kiev. 

Khi Ukraine tìm cách thu hẹp khoảng cách ngày càng lớn giữa năng lực quân sự của mình và Nga, Kiev cho biết họ đang mở rộng chương trình UAV để trinh sát và tấn công các mục tiêu của đối phương ở phạm vi ngày càng lớn hơn. Ukraine hy vọng rằng các nhà sản xuất UAV trong nước như AeroDrone sẽ giúp họ đạt được các mục tiêu đầy tham vọng trên.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov nói với Reuters rằng chính phủ nước này hiện đang hợp tác với hơn 80 nhà sản xuất UAV có trụ sở ở Ukraine. Ông Reznikov cho biết Kiev cần hàng trăm nghìn UAV, nhiều trong số đó đang được tìm kiếm từ ngành công nghiệp trong nước đang phát triển nhanh chóng. Theo Bộ trưởng Reznikov, hiện tại, quân đội Ukraine đang vận hành hàng chục mẫu UAV trong và ngoài nước, đáp ứng nhiều vai trò khác nhau.

"UAV có tiềm năng thay đổi cuộc chơi trên chiến trường giống như hiệu quả mà hệ thống tên lửa phóng loạt tầm xa (MLRS) chính xác của phương Tây đã thể hiện vào năm ngoái", ông Reznikov nói.

UAV và các phương tiện bay không người lái khác chỉ là một phần của cuộc chiến hiện đang bị chi phối bởi pháo binh, bộ binh và tên lửa ở Ukraine. Moskva có khả năng tấn công các mục tiêu trên khắp Ukraine bằng tên lửa tầm xa, điều mà Kiev đang thiếu.

Tuy nhiên, ông Reznikov thừa nhận rằng "không thể kỳ vọng vào sự ngang bằng trong tương lai gần vì Nga cũng đang nỗ lực cải thiện các UAV của mình", đề cập đến việc thu hẹp khoảng cách về vũ khí trang bị với Moskva.

Tăng tốc

Đối với Ukraine vốn đang thiếu tiền mặt, nền kinh tế bị tàn phá bởi xung đột và chính phủ nước này hiện đang phụ thuộc vào tài chính quốc tế, UAV là một lựa chọn tương đối rẻ tiền để đối đầu với lực lượng hùng hậu của Nga. Ukraine cho biết họ sẽ chi gần 550 triệu USD cho UAV năm 2023 và đã thành lập các đơn vị UAV tấn công trong lực lượng vũ trang của mình.

Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, Oleksiy Danilov, nói với Reuters rằng các phương tiện không người lái lao vào mục tiêu và phát nổ - cái gọi là UAV cảm tử - sẽ là trọng tâm đặc biệt của Ukraine vào năm 2023.

Chuyên gia chiến tranh UAV James Rogers, Giáo sư tại Đại học Nam Đan Mạch, cho biết hiện năng lực UAV của Ukraine vẫn thua xa Nga, nhưng nhưng Ukraine đã nhận được nguồn cung cấp UAV đáng kể từ các đối tác của mình, từ chiếc Bayraktar TB2 được trang bị tên lửa của Thổ Nhĩ Kỳ cho đến UAV trinh sát Black Hornet do Na Uy sản xuất.

Kiev hiện cũng đang tăng cường sản xuất của riêng mình. Taras Chmut, một chuyên gia quốc phòng Ukraine, cho biết việc sản xuất UAV trong nước của nước này đã tăng gấp ba hoặc bốn lần kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột với Nga. Theo chuyên gia này, Ukraine có thể sản xuất vài nghìn” UAV một năm nếu kinh phí và nguồn cung linh kiện ổn định.

Chuyên gia Chmut đứng đầu một tổ chức phi chính phủ có tên Come Back Alive cho biết họ đã huy động được hàng chục triệu USD từ cộng đồng để cung cấp thiết bị cho quân đội, bao gồm cả UAV, lưu ý rằng quy mô tổng thể phi đội máy bay không người lái của Ukraine đã tăng “hàng chục lần” kể từ tháng 2/2022 do nguồn cung cấp mới từ cả nước ngoài và Ukraine, cũng như nguồn cung cấp từ các tổ chức như Come Back Alive.

Về phần mình, Bộ trưởng Reznikov xác nhận rằng Ukraine đã tăng năng lực sản xuất UAV lên “nhiều lần” kể từ tháng 2 năm ngoái và hiện tại họ có thể chế tạo UAV hoạt động trên không, trên bộ và trên biển, nhưng từ chối cung cấp thông tin chi tiết.

Tuy nhiên, ông Reznikov nêu rõ một lĩnh vực trọng tâm là phát triển UAV có thể di chuyển ở tầm xa hơn. Kiev đã tìm kiếm các tên lửa tầm xa hơn từ các đối tác phương Tây để có thể tấn công các mục tiêu cách xa hàng trăm km, nhưng cho đến nay đã bị từ chối.

Trong khi đó, AeroDrone cho biết một trong những mô hình của họ, được gọi là Enterprise và dựa trên khung của một chiếc máy bay hạng nhẹ, có thể bay hơn 3.000 km trong một số trường hợp nhất định.

Theo AeroDrone, Enterprise và một mẫu khác có tên Discovery có thể được sử dụng cho nhiều mục đích chiến thuật nhờ tải trọng lần lượt là 300 kg và 80 kg. Một trong những chiếc máy bay của công ty có thể có giá từ 150.000 đến 450.000 USD, có thể bao gồm các tính năng như chống nhiễu để gây nhiễu tín hiệu của Nga.

Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết AeroDrone có hợp đồng cung cấp hai loại UAV tầm xa, nhưng từ chối tiết lộ thêm thông tin. Tháng 12 năm ngoái, một công ty vũ khí lớn thuộc sở hữu nhà nước của Ukraine đã thông báo rằng họ đã tiến hành thử nghiệm thành công một UAV tấn công với đầu đạn 75 kg và tầm bắn 1.000 km.

Thách thức

Nhưng Ukraine vẫn phải đối mặt với một số thách thức liên quan đến việc mở rộng sản xuất UAV ở trong nước. Chuyên gia Chmut cho biết một rào cản đối với việc sản xuất hàng loạt là sự phụ thuộc vào các bộ phận do nước ngoài cung cấp như động cơ và hệ thống thông tin liên lạc. Ông Chmut và AeroDrone đồng quan điểm rằng việc thông qua hải quả đối với các bộ phận trên có thể là một khó khăn.

Quá trình để có được chứng nhận sử dụng cho mục đích quân sự cũng là một vấn đề. Theo Bộ trưởng Reznikov, Bộ Quốc phòng Ukraine đã bước đầu hợp lý hóa quy trình, giảm thời gian xuống còn vài tuần trong khi trước đây phải mất tới 2 năm. Bộ Quốc phòng Ukraine thông báo  họ đang làm việc với các nhà sản xuất UAV trong nước để tăng năng lực sản xuất và tiêu chuẩn hóa đầu ra nhằm đơn giản hóa việc bảo dưỡng và đào tạo.

Người đứng đầu Hội đồng An ninh quốc gia Ukraine Danilov cũng thừa nhận sự phụ thuộc của Ukraine vào các nước khác để có thêm các thành phần UAV công nghệ cao. Ông Danilov nói: “Chúng tôi đang cố gắng đáp ứng nhu cầu của mình trong lĩnh vực này bằng sản xuất trong nước, nhưng chúng tôi nhận ra rằng chúng tôi không thể đáp ứng được mọi thứ”.

Ngoài ra, phạm vi và năng lực UAV của Ukraine là một vấn đề nhạy cảm. Moskva cho biết một số UAV của Ukraine đã có thể vượt qua chiến tuyến và tấn công một số mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga, mặc dù các quan chức Ukraine thường phủ nhận trách nhiệm về hoạt động như vậy.

Vào tháng 12 năm ngoái, Nga cho biết UAV của Ukraine đã tấn công hai căn cứ không quân của Nga, nơi có các máy bay ném bom tầm xa nằm sâu trong lãnh thổ của họ, khiến 3 nhân viên không quân Nga thiệt mạng. Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết: "Ukraine không có mối liên hệ nào với các sự kiện xảy ra trên lãnh thổ Nga".

Trong những tuần gần đây, các quan chức Nga đã báo cáo ít nhất 6 sự cố liên quan đến việc UAV bị bắn hạ hoặc tiến hành các cuộc tấn công vào lãnh thổ nước này, một số sự cố mà họ công khai đổ lỗi cho Ukraine. 

Khi được Reuters hỏi liệu Ukraine có sử dụng UAV để tấn công các mục tiêu ở Nga hay không, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine nói: "Mọi thứ xảy ra trên lãnh thổ Nga đều là vấn đề của riêng Nga. Ukraine không phải là một quốc gia tấn công".