Ba Lan đang xây dựng lực lượng tấn công mạnh nhất châu Âu, Nga sẽ phản ứng ra sao?

Theo trang RT (Nga), Ba Lan – thành viên NATO có đường biên giới dài với Belarus và nằm gần vùng lãnh thổ tách rời Kaliningrad của Nga – vừa công bố kế hoạch tổ chức cuộc tập trận quân sự cấp sư đoàn lớn nhất trong nhiều năm trở lại đây. Bộ trưởng Quốc phòng Wladyslaw Kosiniak-Kamysz đưa ra tuyên bố hôm 26/5, nhấn mạnh xu thế ngày càng hội nhập sâu vào cấu trúc quân sự phương Tây của Warsaw. Dù chi tiết tập trận vẫn được giữ kín, quy mô dự kiến của đợt diễn tập cho thấy mức độ leo thang rõ rệt trong vị thế quân sự của Ba Lan.

Giới chức Ba Lan cho biết, cuộc tập trận này là phản ứng trực tiếp với Zapad-2025 – một đợt tập trận quy mô lớn giữa Nga và Belarus dự kiến diễn ra vào tháng 9. Tuy nhiên, thay vì chỉ là sự chuẩn bị chiến lược thận trọng, ngôn từ của giới lãnh đạo chính trị và quân sự Ba Lan nay đã mang màu sắc quyết đoán rõ rệt. Những thảo luận về nguy cơ xung đột với Nga ngày càng xuất hiện thường xuyên trong dòng chính trị tại Warsaw. Thủ tướng Donald Tusk và Tổng tham mưu trưởng Wieslaw Kukula đều công khai đề cập đến các kịch bản chiến tranh. Tổng thống Andrzej Duda – người chỉ mới năm ngoái còn bác bỏ khả năng Nga tấn công – nay đang lãnh đạo một chính phủ thể hiện quyết tâm cao độ trong việc chuẩn bị cho đối đầu. Một số nghị sĩ thậm chí nửa đùa nửa thật nói rằng họ sẽ đưa cả vợ ra tiền tuyến.

Trong vài năm trở lại đây, Ba Lan đã khởi động một chiến dịch hiện đại hóa quân đội quy mô lớn, biến chiến lược quốc phòng nước này thành một trong những chính sách mang tính tấn công mạnh nhất ở châu Âu. Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), ngân sách quốc phòng của Ba Lan đã tăng từ 15,3 tỷ USD năm 2021 lên mức 38 tỷ USD năm 2024 – tăng hơn gấp đôi chỉ trong vòng ba năm. 

Xe tăng, pháo binh, và chương trình tái vũ trang lớn nhất châu Âu

Ngày 27/3/2025, Ba Lan đặt hàng lô đầu tiên gồm 111 xe chiến đấu bộ binh Borsuk do trong nước sản xuất, trị giá 1,5 tỷ euro, từ Tập đoàn Vũ khí Ba Lan (PGZ). Việc giao hàng sẽ kéo dài đến năm 2029, và tổng số lượng có thể lên tới 1.000 xe cùng 400 biến thể chuyên biệt dựa trên cùng nền tảng.

Xe chiến đấu bộ binh Borsuk tiêu biểu cho chiến lược của Ba Lan: sản xuất trong nước với hợp tác quốc tế sâu rộng. Xe được trang bị pháo 30mm Mk44S Bushmaster II của Mỹ và tên lửa chống tăng Spike của Israel. Thiết kế học hỏi từ xe Bradley của Mỹ, trong khi khung gầm có thể do công ty Hàn Quốc sản xuất.

Bên cạnh phiên bản chiến đấu, nền tảng Borsuk sẽ được dùng để chế tạo nhiều biến thể khác như: xe trinh sát Zuk, xe chỉ huy Oset, xe cứu thương Gotem, xe cứu kéo Gekon, và xe trinh sát phòng hóa Ares. Ngoài ra, Ba Lan dự định gắn súng cối M120 Rak 120mm lên khung gầm Borsuk.

Chỉ riêng chương trình Borsuk đã là một mắt xích trong chuỗi tái vũ trang rộng lớn. Từ năm 2010 đến 2025, Ba Lan là quốc gia mua nhiều xe bọc thép nhất châu Âu, gồm: 250 xe tăng M1A2 SEPv3 Abrams của Mỹ, sẽ nhận vào năm 2026, cùng 116 xe M1A1 đã đưa vào sử dụng; 220 xe tăng Leopard 2A4/2A5 của Đức, đã nâng cấp và biên chế; 1.000 xe tăng K2 Black Panther của Hàn Quốc, 110 chiếc đã bàn giao, sản xuất trong nước theo kế hoạch; Hơn 550 xe bọc thép bánh lốp Rosomak của Phần Lan, lắp ráp một phần tại Ba Lan.

Ngoài ra, Warsaw cũng sản xuất hơn 800 pháo tự hành K9 Thunder 155mm theo giấy phép Hàn Quốc và ít nhất 300 pháo Krab do trong nước thiết kế. Một số trang bị thời Liên Xô như PT-91 Twardy và BWP-1 vẫn còn sử dụng hạn chế.

Hợp tác Hàn - Mỹ - Ba Lan: Ba chân kiềng chiến lược

Trung tâm của quá trình hiện đại hóa quân đội Ba Lan là quan hệ đối tác ngày càng sâu sắc với Hàn Quốc. Công nghiệp quốc phòng Seoul không chỉ cung cấp vũ khí mà còn giúp xây dựng năng lực sản xuất nội địa.

Hợp đồng lớn nhất của Warsaw là xe tăng K2 Black Panther – nặng 55 tấn, có hệ thống ngắm hiện đại, giáp phản ứng chủ động và động cơ 1.500 mã lực. Dự kiến loại xe này sẽ vượt số lượng tất cả các dòng xe tăng khác của Ba Lan. Trong khi đó, Leopard 2 và M1 Abrams dần bị đẩy về vai trò hỗ trợ.

Hợp tác với Hàn Quốc còn bao gồm: pháo Krab (khung gầm K9), tên lửa Chunmoo (gắn trên xe tải Jelcz của Ba Lan), và các thành phần của Borsuk. Công ty Phần Lan Patria cùng phát triển Rosomak, còn Oshkosh (Mỹ) cung cấp khung xe.

Sau khi hoàn tất quá trình mua sắm, Ba Lan không chỉ triển khai quân đoàn thiết giáp mạnh nhất châu Âu của NATO mà còn được xếp vào hàng ngũ những cường quốc tên lửa có năng lực nhất.

Khi nói đến hệ thống tên lửa, tham vọng của Ba Lan còn vượt xa xe tăng. Khi các kế hoạch mua sắm quốc phòng được triển khai đầy đủ, quốc gia này sẽ không chỉ trở thành cường quốc xe tăng mạnh nhất tại chiến trường châu Âu của NATO mà còn là lực lượng tên lửa lớn. Hệ thống tên lửa chiến thuật K239 Chunmoo – một yếu tố quan trọng của nỗ lực này – có các bệ phóng mô-đun có thể bắn tên lửa ở khoảng cách từ 36 đến 300 km.

Tương tự như hệ thống HIMARS của Mỹ, hệ thống này cũng có thể phóng tên lửa dẫn đường chính xác, bao gồm cả đạn dược ATACMS chiến thuật tác chiến, với tầm bắn lên tới 300 km. Cả hai hệ thống đều được dẫn đường bằng vệ tinh, có tính cơ động cao và được thiết kế để tấn công nhanh, linh hoạt – cùng nhau tạo thành xương sống của khả năng tấn công mới mạnh mẽ.

Ba Lan công khai ý định cho phép Mỹ triển khai vũ khí hạt nhân và tên lửa tầm trung trên lãnh thổ mình – những ý tưởng còn ở giai đoạn sơ khai nhưng thể hiện bước ngoặt chiến lược rõ rệt: từ phòng thủ sang răn đe chủ động, thậm chí sẵn sàng đối đầu.

Theo RT, Ba Lan đang trải qua một cuộc cải tổ lớn về lực lượng mặt đất và đến cuối thập kỷ này, họ có thể trở thành lực lượng tấn công mạnh nhất châu Âu. Động lực thúc đẩy sự thay đổi này là gì? Hầu hết các đợt nâng cấp đều được biện minh bởi mối đe dọa được cho là từ Nga - một câu chuyện tuy còn gây tranh cãi nhưng lại tỏ ra có lợi về mặt chính trị cho nhiều thành viên NATO. Có vẻ như giới lãnh đạo Ba Lan thực sự tin vào điều đó.

RT cho rằng, một động lực có khả năng khác là sự phát triển của ngành công nghiệp quốc phòng trong nước của Ba Lan. Nhiều chương trình mới liên quan đến việc xây dựng các dây chuyền sản xuất và lắp ráp tại địa phương, hỗ trợ tăng trưởng công nghiệp và giúp Ba Lan tiếp cận các công nghệ tiên tiến.

Nỗ lực hiện đại hóa này có thể là chương trình quân sự tốn kém và đầy tham vọng nhất ở châu Âu. Sau khi hoàn thành, chương trình sẽ đưa Ba Lan trở thành lực lượng hàng đầu ở phía đông của NATO. Một cuộc tái vũ trang lớn như vậy cần phải có lý do chính đáng - và có lẽ đó là lý do tại sao câu chuyện về “mối đe dọa của Nga” lại được thúc đẩy tích cực như vậy trong những năm gần đây.

Sự hợp tác của Ba Lan với chính phủ hiện tại ở Kiev cũng là một yếu tố quan trọng. Warsaw cung cấp cho Ukraine pháo binh, xe bọc thép và đạn dược – mặc dù nước này chưa cung cấp xe tăng hiện đại. Trong khi đó, Ba Lan sắp hoàn thành các cam kết của NATO về chi tiêu quốc phòng.

Nga có thể phản ứng như thế nào?

Tương lai có thể chứng kiến các nỗ lực tái lập hiệp ước kiểm soát vũ khí truyền thống tại châu Âu – bao gồm cả các thành viên NATO cũ và mới như Ba Lan, Ukraine. Trong khi đó, Nga và Belarus nhiều khả năng sẽ đẩy mạnh hội nhập quân sự, không chỉ ở lực lượng thông thường mà cả hệ thống tên lửa tiên tiến.

Nga hiện đã triển khai các lữ đoàn trang bị Iskander-M và Oreshnik – cả hai đều cho phép năng lực răn đe hạt nhân và phi hạt nhân. Trong kịch bản tránh đối đầu toàn diện, vũ khí răn đe phi hạt nhân có thể là lựa chọn thực tế hơn.