Theo đánh giá của các nhà chuyên môn, việc làm này vừa làm giảm áp lực đổ thải của các công ty khai thác than vừa đáp ứng được nhu cầu vật liệu san lấp của các dự án đầu tư hạ tầng trên địa bàn ngày một lớn của tỉnh Quảng Ninh.
Hiện Quảng Ninh đã lên các phương án sử dụng đất đá thải mỏ làm nguồn vật liệu san lấp mặt bằng. Ảnh: Trung Nguyên/TTXVN
Giải cơn “khát” vật liệu san lấp
Theo báo cáo của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) và Tổng Công ty Đông Bắc, hiện tổng diện tích các bãi thải mỏ là 2.700 ha với trữ lượng đất đá thải khoảng 1.362 triệu m3 và vẫn không ngừng tăng thêm khoảng 150 triệu m3 mỗi năm. Các bãi thải tập trung chủ yếu tại địa bàn thành phố Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí, thị xã Đông Triều, gây ra nhiều hệ lụy như chiếm dụng hàng nghìn ha đất để làm bãi thải, gây ô nhiễm môi trường không khí, nước và đất.
Cá biệt ở những bãi thải mỏ than có cao độ từ 200 - 300 m, có nguy cơ sạt lở cao, đe dọa tính mạng và tài sản của người dân vào mùa mưa lũ. Hàng năm, ngành than phải bỏ ra một khoản tiền lớn để triển khai nhiều dự án ngăn chặn, khắc phục ô nhiễm môi trường cùng kinh phí hỗ trợ di dời các hộ gia đình, cá nhân ra khỏi khu vực có nguy cơ sạt lở cao.
Tỉnh Quảng Ninh đang trong giai đoạn phát triển với nhiều dự án hạ tầng được triển khai đồng loạt. Dự kiến, tổng cộng nhu cầu vật liệu đắp, san lấp mặt bằng trên địa bàn giai đoạn 2021 - 2025 là hơn 788 triệu m3, trung bình hơn 130 triệu m3/năm.
Điển hình là các dự án như: Khu đô thị phức hợp đô thị Hạ Long Xanh trên địa bàn thị xã Quảng Yên và thành phố Hạ Long có tổng nhu cầu khối lượng vật liệu (đất, cát) san lấp khoảng 300 - 400 triệu m3. Tổ hợp cảng biển, Khu công nghiệp và đô thị Đầm Nhà Mạc tại thị xã Quảng Yên có nhu cầu khối lượng đất san nền khoảng 100 triệu m3 và hàng loạt các dự án hạ tầng, đô thị lớn khác tại thành phố Hạ Long, thành phố Cẩm Phả, thành phố Móng Cái, thị xã Quảng Yên, Khu kinh tế Vân Đồn... có nhu cầu sử dụng khối lượng vật liệu san lấp mặt bằng rất lớn.
Việc lấy đất để san lấp mặt bằng đang gặp nhiều khó khăn cả về nguồn tài nguyên lẫn thủ tục cấp phép. Thống kê cho thấy, hiện có tới 18 thủ tục chính trong việc khai thác đất đồi làm vật liệu san lấp hạ tầng. Cộng thêm, các khu vực nghiên cứu khai thác đất đồi làm vật liệu san lấp mặt bằng đều là đất đồi rừng, đất quân sự, hoặc nằm gần các khu đô thị, khu du lịch, khu di tích... nên việc khai thác đất đồi sẽ tác động không nhỏ đến cảnh quan môi trường, du lịch, khu dân cư...
Mới đây, Quảng Ninh được Bộ Tài nguyên Môi trường cấp phép khai thác trên 700.000 m3 đất đá thải mỏ của Công ty cổ phần Than Núi Béo làm vật liệu san lấp phục vụ dự án đường bao biển Hạ Long - Cẩm Phả.
Việc sử dụng đất đá thải của các mỏ khai thác than để làm vật liệu san lấp phục vụ các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng được kỳ vọng sẽ giúp Quảng Ninh giải cơn “khát” vật liệu san lấp.
Phù hợp với xu hướng
Chủ trương sử dụng nguồn đất đá thải mỏ để san lấp mặt bằng các dự án, công trình xây dựng sẽ đạt được đa mục tiêu theo hướng tích cực góp phần giảm áp lực về diện tích bãi thải; giảm ô nhiễm nguồn nước, môi trường sinh thái... Cùng đó là giảm đáng kể chi phí xử lý đất đá thải mỏ và tăng hiệu quả kinh tế khai thác của ngành than trên địa bàn.
Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn TKV Nguyễn Ngọc Cơ cho hay, chủ trương này của Quảng Ninh rất thiết thực, có tính thời sự cao, đồng nhất với định hướng phát triển bền vững của TKV. Việc sử dụng đất đá thải làm vật liệu san lấp sẽ mang lại lợi ích cả về kinh tế và xã hội. Thực hiện chủ trương này, đến nay, TKV đã quy hoạch 8 bãi thải mỏ ở 2 vùng Cẩm Phả và Hòn Gai để sẵn sàng phục vụ nhu cầu về vật liệu san lấp mặt bằng các dự án hạ tầng của tỉnh.
Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Ninh Vũ Văn Khánh nhận xét, khảo sát, đánh giá chất lượng đất đá thải mỏ sử dụng làm vật liệu san lấp mặt bằng cho dự án Đường bao biển thành phố Hạ Long - Cẩm Phả hoặc một số dự án hạ tầng đã triển khai trước đây cho thấy, việc sử dụng đất đá thải mỏ (có tuyển chọn phù hợp) làm vật liệu san lấp mặt bằng đảm bảo cả về chất lượng và trữ lượng để san lấp các dự án, công trình xây dựng trên địa bàn.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ninh Cao Tường Huy chỉ đạo Sở Xây dựng phối hợp cùng đơn vị chức năng và TKV nghiên cứu, xác định giá vật liệu đất đá thải mỏ tại một số vị trí phù hợp để các nhà đầu tư nghiên cứu, lựa chọn làm vật liệu san lấp. Khâu xây dựng giá phải đảm bảo tính cạnh tranh so với các vật liệu san lấp khác trên địa bàn.
Ông Cao Tường Huy nhấn mạnh, việc sử dụng đất đá thải mỏ là yêu cầu bức thiết của Quảng Ninh hiện nay, giúp thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn; đồng thời giảm áp lực, hạ độ cao cho các bãi thải mỏ, đảm bảo môi trường…
Hiện Quảng Ninh đã lên các phương án sử dụng đất đá thải mỏ làm nguồn vật liệu san lấp mặt bằng, vị trí, cung đường vận chuyển đối với từng dự án nhằm đem lại hiệu quả kinh tế và xã hội. Dự kiến, các dự án tại thị xã Quảng Yên, thành phố Hạ Long sẽ ưu tiên lấy đất đá tại các bãi thải Chính Bắc (mỏ Núi Béo), Hà Ráng, Bắc Bàng Danh (mỏ Hà Tu) và các bãi thải trong, ngoài mỏ Tân Lập.
Các dự án tại khu vực thành phố Cẩm Phả, Khu kinh tế Vân Đồn sẽ lấy đất đá tại bãi thải Đông Cao Sơn; dự án tại thành phố Uông Bí, thị xã Đông Triều sẽ được tận dụng khai thác từ các bãi thải mỏ tại Uông Bí, Đông Triều.