Tuyển sinh 2026: Chuyển từ 'học gì thi nấy' sang 'học ứng dụng'

Thay đổi tổ hợp xét tuyển, khối C00 gặp khó

Trước mùa xét tuyển 2026, nhiều trường đại học đã công bố tổ hợp xét tuyển mới, tạo ra xu hướng giảm khối xã hội và ưu tiên sự hài hòa giữa các môn tự nhiên, xã hội, ngoại ngữ. Trong đó, các trường quân đội có sự thay đổi rõ rệt nhất. Trong phương án tuyển sinh năm 2026, Trường Sĩ quan Chính trị và Học viện Biên phòng đã thông báo bỏ xét tuyển tổ hợp C00 (Văn - Sử - Địa). Một số tổ hợp truyền thống khác như A00 (Toán - Lý - Hóa), A01 (Toán - Lý - Anh) và C01 (Văn - Toán - Lý) cũng không còn. Trước đó, năm 2025 chỉ có 2/20 trường quân đội sử dụng xét tuyển khối C00.

Tương tự, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) - một ngôi trường truyền thống về xã hội cũng dự kiến không xét tổ hợp khối C00 cho 11 ngành trong phương thức xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp 2026 (như: ngành Báo chí, Tâm lý học, Quan hệ công chúng...). Việc này dù đã được trường báo trước từ năm 2025 song vẫn gây bất ngờ và hụt hẫng cho nhiều học sinh. Học viện Báo chí và Tuyên truyền cũng đã ngừng tuyển sinh khối C và các khối có môn Địa lý từ năm 2025. Xu hướng chung cho thấy các môn xã hội không còn lợi thế xét tuyển đại học như những năm trước. Việc thay đổi tổ hợp xét tuyển khiến nhiều học sinh lớp 12 ở Nghệ An phải điều chỉnh lại kế hoạch ôn tập.

Em Vi Trung Sơn, học sinh lớp 12A Trường Trung học phổ thông Tương Dương 1, xã Tương Dương dự định thi vào Trường Sĩ quan Chính trị với tổ hợp truyền thống A00 hoặc C00. Tuy nhiên, do trường bỏ xét tuyển hai khối này và thay thế bằng 4 tổ hợp mới (C01, C03, C04, D01) nên Sơn đang học lớp tự nhiên (A00) đã phải chuyển sang ôn luyện khối C03 (Ngữ văn - Lịch sử - Toán) để giữ cơ hội vào trường mình yêu thích.

Em Lê Thục Nhi, học sinh lớp 12C Trường Trung học phổ thông Nguyễn Trường Tộ, xã Yên Trung yêu thích ngành truyền thông và dự kiến xét tuyển vào Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Do trường không tuyển sinh khối C từ năm 2025 nên em đã chuyển hướng sang học khối D00 (Toán - Văn - Anh). Nhi cho rằng đây là khối phổ biến, có thể xét tuyển vào nhiều trường xã hội và kinh tế, giúp tăng cơ hội trúng tuyển.

Thầy Nguyễn Thế Tâm, Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Nguyễn Trường Tộ cho biết, nhà trường tạo điều kiện cho học sinh lớp 12 thay đổi khối xét tuyển, tuy nhiên học sinh cần học thử 1 tuần và phải chắc chắn được gia đình đồng ý trước khi chuyển lớp, môn học.

Theo đại diện các trường đại học, việc duy trì đa dạng phương thức xét tuyển là xu hướng phù hợp hiện nay, giúp mở rộng cơ hội cho thí sinh và giảm áp lực thi cử khi không phải phụ thuộc hoàn toàn vào một kỳ thi duy nhất. Phương thức tuyển sinh linh hoạt giúp nhà trường thích ứng với các thay đổi trong kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông và đánh giá năng lực những năm tới.

Từ "học gì thi nấy" sang "học ứng dụng"

Tuyển sinh 2026 là một bước ngoặt lớn, chuyển từ đánh giá đơn thuần dựa vào điểm thi tốt nghiệp Trung học phổ thông sang đánh giá năng lực toàn diện. Điều này đòi hỏi học sinh phải thay đổi cách thức học tập và tư duy chọn nghề nghiệp. Học sinh cần nghiên cứu kỹ tổ hợp môn xét tuyển của ngành nghề yêu thích.

Thầy Phan Trọng Đông, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Nguyễn Xuân Ôn cho biết: “Với phương thức tuyển sinh mới, đặc biệt là việc tăng cường các bài thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy yêu cầu học sinh phải nâng cao chiều sâu và tính ứng dụng của kiến thức. Theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, học sinh được quyền chọn tổ hợp môn học theo định hướng nghề nghiệp. Thay vì dàn trải sức lực cho mọi môn, học sinh cần nghiên cứu kỹ tổ hợp môn xét tuyển của ngành nghề mình yêu thích và tập trung làm chủ kiến thức cốt lõi của những môn đó, giúp các em đạt kết quả cao trong các kỳ thi riêng, vốn thường dựa trên các khối kiến thức chuyên sâu”.

Sự thay đổi này đòi hỏi học sinh không chỉ đơn thuần là thay đổi chiến lược ôn thi mà phải thay đổi cách thức học tập và tư duy chọn nghề nghiệp. Thầy giáo Cao Thanh Bảo, Hiệu trưởng Trường Trung học Phổ thông Hà Huy Tập chia sẻ: Từ nay đến mùa tuyển sinh có thể sẽ có thêm nhiều trường thay đổi phương thức xét tuyển và không tuyển sinh khối C. Để tránh bị động, ngay từ học kỳ I năm học 2025 - 2026, các sĩ tử lớp 12 cần cân nhắc kỹ tổ hợp xét tuyển. Ngoài ra, các sĩ tử cần chuẩn bị các phương án dự phòng khác như tham dự các kỳ thi đánh giá năng lực/đánh giá tư duy hoặc sử dụng chứng chỉ quốc tế để tăng cơ hội trúng tuyển. Trong thời đại AI và tự động hóa, học sinh nên ưu tiên những ngành học mang tính liên ngành, trang bị khả năng học tập trọn đời và chọn ngành dựa trên đam mê, năng lực thực sự.

Các trường đại học thay đổi phương án tuyển sinh kéo theo áp lực phải điều chỉnh kế hoạch ôn tập. Nhiều em phải học bổ sung Toán, Tiếng Anh hoặc thêm các môn khác để đáp ứng tổ hợp mới. Không ít học sinh phải cân nhắc dự thi các kỳ thi đánh giá năng lực để giữ cơ hội vào ngành mình mong muốn.

Về hướng chuẩn bị của những thí sinh chỉ mạnh Văn - Sử - Địa, thầy Dương Văn Sơn, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Kim Liên khuyến nghị, các em cần sớm đầu tư vào ngoại ngữ vì đây là năng lực thiết yếu của hầu hết các ngành nhân văn - xã hội hiện nay. Bên cạnh đó, kỹ năng số, tin học cơ bản hoặc tư duy phân tích cũng ngày càng được yêu cầu. Nhiều trường đã đưa tổ hợp có môn Tin học hoặc Tiếng Anh vào xét tuyển. Ngoài ra, thí sinh cần có phương án dự phòng như xét học bạ tại các trường vẫn sử dụng khối C00, hoặc lựa chọn kỳ thi đánh giá năng lực để mở rộng cơ hội. Việc đa dạng hóa đường vào sẽ giúp giảm rủi ro và tạo sự linh hoạt trong giai đoạn chuyển đổi tổ hợp.

Nhà tuyển dụng hiện nay ngày càng ưu tiên ngoại ngữ, kỹ năng số, tư duy phản biện. Khi tuyển sinh hướng tới tổ hợp đa môn, sinh viên có xu hướng sở hữu bộ kỹ năng đa dạng hơn. Tuy nhiên, điều này chỉ mang lại hiệu quả nếu chương trình đào tạo đại học tiếp tục bồi đắp các kỹ năng đó. Nói cách khác, thay đổi tổ hợp là điều kiện cần nhưng chưa đủ mà cần có sự đồng bộ giữa tuyển sinh, chương trình đào tạo và mối liên kết doanh nghiệp.