Linh hoạt trong dạy và học môn Giáo dục địa phương sau hợp nhất

Trong khi chưa có tài liệu thống nhất dùng chung, trên cơ sở hướng dẫn của Sở Giáo dục và Đào tạo, nhiều trường học tại tỉnh Hưng Yên đã phát huy tinh thần sáng tạo, đổi mới, linh hoạt trong dạy và học vừa đáp ứng nội dung yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 vừa phù hợp thực tiễn địa phương sau sáp nhập.

Nỗ lực để chương trình học không bị đứt gãy

Theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, nội dung Giáo dục địa phương là những vấn đề cơ bản hoặc thời sự về văn hóa, lịch sử, địa lý, kinh tế - xã hội, môi trường, hướng nghiệp... của địa phương bổ sung cho nội dung giáo dục bắt buộc chung thống nhất trong cả nước. Trong đó, ở cấp tiểu học, nội dung Giáo dục địa phương được tích hợp với hoạt động trải nghiệm hoặc trong các môn học khác, như: Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên và Xã hội, Toán, Lịch sử và Địa lý.... Ở cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông, nội dung Giáo dục địa phương có vị trí tương đương các môn học khác.

Từ ngày 1/7/2025, tỉnh Thái Bình (cũ) và Hưng Yên (cũ) hợp nhất thành tỉnh Hưng Yên với diện tích tự nhiên trên 2.500 km2; quy mô dân số trên 3,5 triệu người; 104 xã, phường. Việc sáp nhập địa giới hành chính không chỉ là thay đổi trên bản đồ, mà còn ảnh hưởng đến nội dung giáo dục trong nhà trường, đặc biệt với các môn học mang tính địa phương. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để đội ngũ giáo viên đổi mới, sáng tạo làm phong phú bài giảng, giúp học sinh tiếp cận và trải nghiệm rộng hơn về văn hóa, lịch sử, địa lý của hai vùng đất.

Thầy giáo Nguyễn Văn Chanh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thụy Phong (xã Nam Thụy Anh) cho biết, để đảm bảo việc dạy, học Chương trình giáo dục phổ thông 2018, nhất là với nội dung Giáo dục địa phương không bị đứt gãy sau sắp xếp đơn vị hành chính, Sở Giáo dục và Đào tạo đã thành lập Ban rà soát lại toàn bộ chương trình của 2 bộ tài liệu Giáo dục địa phương của 2 tỉnh Thái Bình (cũ) và Hưng Yên (cũ); đồng thời có những hướng dẫn kịp thời về nội dung, chủ đề dạy học giúp nhà trường và giáo viên chủ động hơn trong việc chuẩn bị tư liệu giảng dạy. Điều này vừa đảm bảo kiến thức gần gũi vừa mở rộng để học sinh có cái nhìn toàn diện hơn về địa phương mới sau hợp nhất.

Lấy ví dụ từ nội dung Giáo dục địa phương lớp 4, thầy Nguyễn Văn Chanh cho biết, hướng dẫn của Sở gợi ý lựa chọn 6 chủ đề với những ngữ liệu kết hợp từ bộ tài liệu Giáo dục địa phương của 2 tỉnh Thái Bình (cũ), Hưng Yên (cũ) và cập nhật những ngữ liệu tham khảo, bổ sung, điều chỉnh. Đơn cử như nội dung “Thiên nhiên và con người quê hương em” được hướng dẫn cập nhật bản đồ địa giới hành chính theo tỉnh mới; nội dung “Lịch sử và văn hóa truyền thống địa phương” được hướng dẫn ngữ liệu từ đền Trần ở Hưng Hà (Thái Bình cũ) kết hợp với lịch sử và văn hóa truyền thống địa phương tỉnh Hưng Yên (cũ)…

Theo thầy giáo Nguyễn Văn Chanh, năm học 2025 - 2026, trường có 688 học sinh. Sau gần 2 tháng dạy và học Giáo dục địa phương với những điều chỉnh mới, đội ngũ giáo viên nhà trường đã nhanh chóng bắt kịp những thay đổi, linh hoạt, chủ động cập nhật, hiện thực hóa qua từng bài giảng, giúp học sinh hiểu hơn về quê hương trong một không gian mới.

Đối với cấp trung học cơ sở, việc dạy học Giáo dục địa phương có những yêu cầu cao hơn. Cô giáo Phạm Hồng Lê, Trường Tiểu học và Trung học Cơ sở Kỳ Đồng (xã Diên Hà) cho biết, năm học 2025 - 2026, cô được phân công dạy học môn Lịch sử khối lớp 8 và lớp 9. Ngay sau hướng dẫn của Sở Giáo dục và Đào tạo, cô đã chủ động tìm kiếm tư liệu phục vụ giảng dạy môn học bảo đảm nội dung, yêu cầu của chương trình cũng như bổ sung kịp thời kiến thức của đơn vị hành chính mới với những tư liệu phối hợp giữa 2 tài liệu đan xen Giáo dục địa phương của tỉnh Thái Bình (cũ) và tỉnh Hưng Yên (cũ).

Sớm hoàn thiện khung nội dung thống nhất

Năm học 2025 - 2026, Hưng Yên có trên 753.000 học sinh; 496 cơ sở giáo dục mầm non, 719 cơ sở giáo dục phổ thông, 33 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, 2 trung tâm giáo dục thường xuyên, 18 trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên… Dù các nhà trường, giáo viên đã linh hoạt, chủ động, bám sát hướng dẫn của Sở Giáo dục và Đào tạo nhưng theo nhiều giáo viên, việc dạy học Giáo dục địa phương với những thay đổi địa giới hành chính mới cũng đặt ra một số thách thức.

Cô giáo Phạm Hồng Lê, Trường Tiểu học và Trung học Cơ sở Kỳ Đồng (xã Diên Hà) cho biết, hiện nay, nội dung chương trình đang không bao quát hết được phạm vi tỉnh Hưng Yên, nhất là các vấn đề lịch sử, địa lý hay những thành tựu đổi mới… trong khi chưa có sẵn những tài liệu để giáo viên sử dụng. Do đó, mỗi giáo viên phải tích cực cập nhật tài liệu một cách chính xác nhất để phục vụ việc dạy và học.

Theo Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hưng Yên Hà Thị Thu Phương, từ tình hình thực tiễn triển khai tài liệu Giáo dục địa phương và yêu cầu chỉnh lý, bổ sung phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa, giáo dục của tỉnh trong giai đoạn mới, ngày 17/10/2025, UBND tỉnh Hưng Yên đã ban hành Kế hoạch xây dựng khung chương trình và chỉnh lý tài liệu Giáo dục địa phương.

Cụ thể, chỉnh lý, cập nhật và xây dựng thống nhất một bộ tài liệu Giáo dục địa phương tỉnh Hưng Yên từ lớp 1 đến lớp 12 được thực hiện trên cơ sở kế thừa, lựa chọn và điều chỉnh các nội dung phù hợp từ bộ tài liệu Giáo dục địa phương tỉnh Hưng Yên (cũ) và tỉnh Thái Bình (cũ) đã được biên soạn, thẩm định và ban hành trước khi hợp nhất. Tài liệu sau chỉnh lý có tính khoa học, chính xác, hệ thống; phản ánh trung thực, toàn diện đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, văn hóa, lịch sử, truyền thống của tỉnh Hưng Yên; đồng thời cập nhật các dữ liệu mới nhất, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông và tình hình thực tiễn sau khi điều chỉnh địa giới hành chính. Bên cạnh đó, nội dung tài liệu thống nhất dùng chung phải bảo đảm gắn kết với hoạt động trải nghiệm, định hướng nghề nghiệp và các hoạt động giáo dục khác nhằm tạo sự liên thông, thống nhất và nâng cao hiệu quả thực hiện trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh.

Các nhiệm vụ xây dựng khung nội dung, chỉnh lý tài liệu và các bước quy trình thẩm định, trình phê duyệt được thực hiện trong năm học 2025 - 2026; từ năm học 2026 - 2027 sẽ triển khai thống nhất dạy học tài liệu Giáo dục địa phương tỉnh Hưng Yên sau khi được cấp có thẩm quyền thông qua. Đây cũng là kỳ vọng của đội ngũ giáo viên với tài liệu thống nhất, chính xác, khoa học về tỉnh Hưng Yên sau hợp nhất, đảm bảo tính đồng bộ, liên thông trong giảng dạy, đáp ứng mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.