Phụ nữ gặp tác dụng phụ nhiều hơn nam giới sau khi tiêm chủng. Ảnh: USA Today
Theo tờ USA Today, trong gần 7.000 báo cáo phản ứng phụ gửi về Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát bệnh tật (CDC) Mỹ từ ngày 14/12/2020 đến ngày 13/1/2021, hơn 79% trường hợp là phụ nữ. Các triệu chứng phổ biến là đau đầu, mệt mỏi và chóng mặt.
Ngoài ra, phụ nữ cũng dễ gặp một số tác dụng phụ hiếm hơn, như vùng da tiêm vaccine bị phát ban đỏ và ngứa, hay còn gọi là hiện tượng "cánh tay Moderna", bởi 95% trường hợp xảy ra với vaccine ngừa COVID-19 của Moderna. Nhìn chung, phụ nữ chiếm 77% các phản ứng phụ thường gặp sau khi tiêm vaccine theo ghi nhận của Moderna.
Những tác dụng phụ này, thậm chí cả các tác dụng phụ hiếm gặp, là dấu hiệu cho thấy vaccine đang hoạt động có hiệu quả nhằm hỗ trợ hệ thống miễn dịch của cơ thể chống lại virus SARS-CoV-2. Nhưng tại sao phụ nữ có nhiều nguy cơ gặp tác dụng phụ hơn nam giới?
Các chuyên gia y tế cho rằng đó có thể là sự khác biệt về mặt sinh học, báo cáo không nhất quán của nam giới và định kiến giới trong các thử nghiệm lâm sàng.
Khác biệt sinh học
Theo các chuyên gia, phụ nữ có phản ứng miễn dịch với vaccine cao hơn nam giới, điều này có thể giải thích một phần lý do tại sao nhiều người trong số họ xuất hiện tác dụng phụ sau tiêm vaccine COVID-19.
Bà Rosemary Morgan, một nhà khoa học nghiên cứu tại Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins cho biết: “Từ góc độ sinh học, phụ nữ và trẻ em gái sản sinh ra lượng kháng thể chống nhiễm trùng gấp đôi từ vaccine”.
Mặc dù không có dữ liệu so sánh phản ứng miễn dịch của nam giới và phụ nữ đối với vaccine COVID-19, một nghiên cứu năm 2019 cho thấy phụ nữ đã phát triển các phản ứng kháng thể và cytokine cao hơn so với nam giới sau khi tiêm vaccine cúm.
Tiến sĩ Daniel Saban, nhà khoa học miễn dịch học tại Đại học Duke, cho biết có thể là do phụ nữ có nhiều tế bào T CD4 + hoạt động mạnh hơn, còn được gọi là "tế bào T hỗ trợ", kích hoạt các tế bào khác từ hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể nhằm chống lại virus.
“Đó là do phản ứng miễn dịch thích ứng đang hoạt động theo hướng mạnh mẽ hơn vaccine”, ông Saban nói.
Ông Saban cho biết hormone cũng có thể ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch ở nam giới và phụ nữ, bởi một số tế bào miễn dịch có các thụ thể estrogen. Phụ nữ lại sản sinh nhiều estrogen hơn nam giới, điều này có thể ảnh hưởng đến cách hoạt động của các tế bào miễn dịch.
Báo cáo không chính xác
Các chuyên gia y tế cho rằng phụ nữ có thể gặp tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine nhiều hơn nam giới do báo cáo không chính xác
“Chúng tôi không có bằng chứng chắc chắn về việc báo cáo tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine. Tuy nhiên, phụ nữ có thể được ghi nhận gặp nhiều tác dụng phụ hơn nam giới do đàn ông quan tâm đến việc chăm sóc sức khỏe ít hơn phụ nữ”, bà Morgan nói.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phụ nữ có xu hướng sử dụng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe nhiều hơn nam giới. Điều đó có thể giúp giải thích lý do tại sao có ít nam giới gặp tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine COVID-19 hơn phụ nữ
Định kiến giới trong các thử nghiệm lâm sàng
Theo bà Morgan, các nghiên cứu lâm sàng từng bỏ qua sự khác biệt về giới tính cũng ảnh hưởng đến cách phụ nữ phản ứng với các loại vaccine.
“Nhiều loại thuốc trên thị trường hiện nay đã được phê duyệt dựa trên nghiên cứu lâm sàng không có sự tham gia của phụ nữ. Trong một số trường hợp, cơ thể nam giới được sử dụng làm tiêu chuẩn thử nghiệm, với độ tuổi, cân nặng nhất định”, bà Morgan nói.
Mặc dù phụ nữ đã được đưa vào thử nghiệm lâm sàng vaccine COVID-19, các chuyên gia y tế cho biết định kiến về giới vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay. Trong khi liều lượng cho bệnh nhi thường được xác định theo cân nặng, đàn ông và phụ nữ trưởng thành nhận lại được cùng một liều lượng vaccine, bất chấp trọng lượng cơ thể khác nhau.
Điều đó có nghĩa là phụ nữ có thể được tiêm liều lượng mạnh hơn mức cần thiết để kích hoạt phản ứng miễn dịch đầy đủ. Các nghiên cứu cho thấy điều đó có thể đúng với vaccine cúm. Một nghiên cứu năm 2008 cho thấy phụ nữ có phản ứng miễn dịch với nửa liều vaccine cúm tương tự nam giới tiêm đủ liều.
Bà Morgan nói rằng việc tiêm đủ liều vaccine vẫn an toàn và hiệu quả cho phụ nữ. Tuy nhiên, việc gặp nhiều tác dụng phụ hơn do phản ứng mạnh hơn có thể khiến nhiều người do dự tiêm vaccine
“Nếu nam giới và phụ nữ được tiêm liều lượng như nhau, điều đó không phải là không an toàn. Nếu phụ nữ đang sử dụng liều mạnh hơn mức họ cần để có tác dụng tương tự, điều đó sẽ khiến nhiều người do dự tiêm vaccine hơn”, bà nói.