Tràng An hướng tới hình mẫu toàn cầu về phát triển bền vững từ di sản

Hội thảo nhằm xây dựng tầm nhìn chung, đưa ra khuyến nghị thiết thực về cơ chế, chính sách, ban hành “Văn kiện Tràng An”, văn bản định hướng có ý nghĩa chia sẻ kinh nghiệm, khẳng định cam kết và quyết tâm của Ninh Bình trong công tác quản lý, bảo tồn Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Quần thể Danh thắng Tràng An.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Trần Song Tùng nhấn mạnh, từ khi Quần thể danh thắng Tràng An chính thức được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, Di sản hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á năm 2014, tỉnh đã thực hiện nghiêm túc, có trách nhiệm các yêu cầu, khuyến nghị của Ủy ban Di sản Thế giới.

Các giá trị nổi bật toàn cầu của di sản được tôn trọng và gìn giữ, nhận thức của các cấp ủy, chính quyền địa phương, cộng đồng về vai trò, tầm quan trọng của di sản được nâng cao. Công tác xúc tiến, quảng bá, diễn giải các giá trị của di sản gắn với phát triển du lịch thường xuyên được đổi mới.

Năm 2024, tỉnh Ninh Bình phối hợp với Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật và các chuyên gia quốc tế thực hiện Đề án “Lượng giá giá trị kinh tế của Quần thể danh thắng Tràng An”. Kết quả của Đề án đã xác định tổng giá trị kinh tế của Quần thể danh thắng Tràng An được lượng hóa với giá trị khoảng 213 tỷ USD, bao gồm các nhóm giá trị cốt lõi như: Du lịch và giải trí; hệ thống kát (karst); đa dạng sinh học; khảo cổ; rừng đặc dụng Tràng An; văn hóa, tín ngưỡng tôn giáo; nghệ thuật biểu diễn dân gian... Trên cơ sở đó, nhóm nghiên cứu đề xuất 5 mô hình phát triển đặc thù theo chuẩn mực UNESCO, góp phần định hình chiến lược phát triển bền vững của tỉnh.

Các đóng góp khoa học từ góc độ lượng hóa giá trị kinh tế đã góp phần nhận diện đầy đủ giá trị của di sản, khẳng định định hướng phát triển du lịch, công nghiệp văn hóa, đô thị hóa gắn với cảnh quan văn hóa thiên niên kỷ, đi đôi với bảo đảm phúc lợi xã hội và công bằng trong phát triển. Đây có thể coi là bài học kinh nghiệm cho các địa phương có di sản thế giới.

Bên cạnh thành tựu, công tác quản lý bảo tồn Quần thể danh thắng Tràng An vẫn đối mặt với khó khăn như áp lực từ du khách, nhu cầu mở rộng dịch vụ trong khu di sản, thiếu nghiên cứu chuyên sâu định kỳ về biến đổi địa chất, đa dạng sinh học và tác động của du lịch.

Thông qua hội thảo, tỉnh Ninh Bình mong muốn nhận được ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà nghiên cứu và nhà quản lý trong nước, quốc tế nhằm chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận chính sách, mô hình quản lý, bảo tồn di sản và đề xuất giải pháp, chiến lược phù hợp. Việc này nhằm góp phần tiếp tục tôn vinh, khẳng định giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể Danh thắng Tràng An trong không gian phát triển mới của tỉnh, thực hiện cam kết với UNESCO về quản lý, phát huy giá trị và gìn giữ di sản cho các thế hệ mai sau theo tinh thần Công ước 1972 về Bảo vệ Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới.

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý đã thảo luận nhiều vấn đề: Giá trị thương hiệu di sản trong bối cảnh phát triển đặc thù; Tràng An - điểm đến toàn cầu thúc đẩy công nghiệp văn hóa và du lịch bền vững; định hình tầm nhìn chiến lược phát triển thương hiệu Tràng An hướng tới mô hình “Thành phố Di sản Thiên niên kỷ” - kết nối bảo tồn di sản và phát triển bền vững.

Với tham luận “Giá trị kinh tế và thương hiệu của Di sản Tràng An: Góc nhìn hệ thống về di sản và phát triển bền vững”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Thục (Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật) cho rằng, Di sản Tràng An không chỉ là đối tượng được bảo tồn, mà còn là thương hiệu, nguồn lực thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng có tính bản địa, văn hóa và bền vững. Trong thời đại kinh tế trải nghiệm, di sản trở thành “chất liệu sống” cho cả sản xuất (hàng hóa, dịch vụ) và tiêu dùng (trải nghiệm, bản sắc, đạo đức) làm nền tảng cho du lịch và công nghiệp di sản.

Tiến sĩ Giacomo Vasumi, đại diện Tổ chức Santagata về Kinh tế và văn hóa (Italy) trình bày tại hội nghị “Kịch bản đánh giá cao về chiến lược phát triển bền vững của Quần thể danh thắng Tràng An”. Tiến sĩ đưa ra các gợi ý phát triển Quần thể Danh thắng Tràng An như thu hút hoạt động làm phim và nhiếp ảnh thương mại trong khu vực di sản; đào tạo, hướng dẫn người dân địa phương về quảng bá, phát huy các giá trị sẵn có đi đôi với bảo tồn những giá trị cốt lõi. Nơi đây cũng cần giới thiệu, tạo tính thương mại cho sản phẩm thủ công và tận dụng, phát huy kết quả các chương trình phát triển nông thôn hiện có.

Kết thúc hội thảo, các đại biểu đã thông qua “Văn kiện Tràng An” với tầm nhìn đưa Quần thể Danh thắng Tràng An trở thành hình mẫu toàn cầu về phát triển bền vững dựa trên di sản, nơi giá trị văn hóa và thiên nhiên được bảo vệ và tích hợp vào phát triển kinh tế, xã hội, môi trường. Đây là cam kết thống nhất, tạo khuôn khổ hành động lâu dài cho tương lai của Tràng An cũng như các di sản thế giới tại Việt Nam và quốc tế.