Chính phủ cần có chiến lược ứng phó dịch bệnh gắn với hỗ trợ, thúc đẩy phục hồi

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, trên cơ sở Báo cáo của Chính phủ, ý kiến các cơ quan của Quốc hội, các thành viên Ủy ban và Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, thay mặt Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội cơ bản nhất trí với nhiều nội dung theo Báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2021.

Báo cáo của Chính phủ được thực hiện công phu, chi tiết; các nhận định, đánh giá bám sát Nghị quyết số 124/2020/QH14 về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2021, các nghị quyết khác của Quốc hội có liên quan và sát với tình hình thực tế hiện nay. Báo cáo đã tiếp thu tối đa các ý kiến của các cơ quan của Quốc hội; thể hiện sự chủ động, công tác phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan của Chính phủ và Quốc hội.

Khẩn trương chuẩn bị Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế

Báo cáo nhấn mạnh trước việc dịch COVID-19 lần thứ 4 bùng phát mạnh, đặc biệt là từ tháng 7 đến nay với số ca lây nhiễm, tử vong tăng cao; tác động, ảnh hưởng nghiêm trọng tới an sinh xã hội, phúc lợi xã hội, sức khỏe, thể chất và tinh thần của người dân, làm quá tải hệ thống y tế và các lực lượng tham gia phòng, chống dịch, công tác phòng, chống dịch đã được thực hiện quyết liệt, toàn diện, kịp thời.

Báo cáo đánh giá chủ trương trong thời gian qua là đúng đắn, các biện pháp được triển khai toàn diện và kịp thời, đạt được những kết quả quan trọng. Đến nay, dịch bệnh cơ bản được kiểm soát trên phạm vi toàn quốc; kịch bản ứng phó đối với từng mức độ diễn biến của dịch bệnh được ban hành và bắt đầu chuyển sang giai đoạn thích ứng linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh với mục tiêu bảo vệ tối đa sức khỏe, tính mạng của người dân; phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; đưa đất nước chuyển sang trạng thái bình thường mới sớm nhất có thể.

Một số điểm sáng, nổi bật trong điều hành kinh tế vĩ mô năm 2021: dự kiến 8/12 chỉ tiêu đạt mục tiêu kế hoạch đề ra; kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp, CPI bình quân 9 tháng tăng 1,82%, cả năm ước tăng dưới 4%, đạt mục tiêu đề ra. Thu ngân sách nhà nước ước vượt dự toán, bội chi ngân sách nhà nước trong phạm vi dự toán (4% GDP), cơ bản bảo đảm nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch bệnh và thực hiện các nhiệm vụ cấp bách khác; huy động vốn đầu tư toàn xã hội cả năm khoảng 35% GDP; công tác điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, mặt bằng lãi suất giảm, tăng trưởng tín dụng đạt 7,39% (cùng kỳ tăng 4,99%), dự kiến cả năm khoảng 12%.

Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là động lực tăng trưởng của toàn nền kinh tế (9 tháng tăng 6,05%); chỉ số sản xuất công nghiệp 9 tháng của một số địa phương tăng cao (Ninh Thuận tăng 32,6%; Đắk Lắk tăng 25%; Hải Phòng tăng 19,7%...) là những tín hiệu tích cực về sự hồi phục mạnh mẽ khi dịch COVID-19 được kiểm soát. An ninh lương thực cơ bản được bảo đảm; ngành nông nghiệp 9 tháng qua của năm tăng 3,32% (cùng kỳ năm 2020 tăng 1,65%; năm 2019 tăng 0,74%), tiếp tục đóng vai trò bệ đỡ của nền kinh tế trong khó khăn.

Để nhìn nhận đầy đủ, toàn diện hơn kinh tế - xã hội năm 2021, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ quan tâm, đánh giá kỹ hơn một số vấn đề. Theo đó, Ủy ban đề nghị Chính phủ có chiến lược ứng phó dịch bệnh gắn với hỗ trợ, thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế ở cấp độ quốc gia và địa phương còn hạn chế; chưa chuẩn bị đầy đủ năng lực cho kịch bản dịch bùng phát nhanh, quy mô lớn.

Một số chính sách ban hành, thực hiện chưa tương xứng với tính chất phức tạp, dài hạn và quy mô tác động lớn của dịch COVID-19, tiếp cận chính sách còn khó khăn, tỷ lệ giải ngân một số gói hỗ trợ đạt thấp; còn hạn chế, bất cập và chưa kịp thời với một số đối tượng. Các gói hỗ trợ về tài khóa và tiền tệ từ năm 2020 tới nay ước đạt khoảng 4% GDP; cần báo cáo bổ sung đầy đủ hơn các nguồn lực từ ngân sách trung ương, các khoản đóng góp xã hội khác cho công tác phòng, chống dịch để phân tích, đánh giá kỹ hơn quy mô, mức độ phù hợp của các gói hỗ trợ, làm cơ sở hoạch định chính sách cho giai đoạn tới.

Ủy ban đề nghị Chính phủ xem xét chấn chỉnh công tác phòng, chống dịch, tránh tình trạng lơ là, chủ quan, sợ chịu trách nhiệm ở một số nơi; việc áp dụng các biện pháp cách ly, phong tỏa, hạn chế di chuyển, công tác phối hợp tại một số địa phương còn lúng túng, cứng nhắc, thiếu tính đồng bộ, chưa được điều chỉnh kịp thời. Thông tin, truyền thông đôi lúc còn chưa kịp thời, thông suốt. Tỷ lệ tiêm vaccine đã tăng khá nhanh nhưng còn thấp so với thế giới.

Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ đánh giá đầy đủ, tổng quan về nguyên nhân của việc phải lùi thời điểm thực hiện cải cách tiền lương.

Về hoạt động doanh nghiệp, Ủy ban đề nghị Chính phủ đánh giá hiệu quả việc áp dụng phương thức “ba tại chỗ”, “một cung đường, hai điểm đến”; việc yêu cầu xét nghiệm nhiều lần, giá xét nghiệm cao... đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã.

Trước việc số lao động mất việc làm, thất nghiệp tăng cao, thu nhập giảm mạnh, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh trật tự, an toàn xã hội; số lượng lao động có việc làm phi chính thức gia tăng, Ủy ban kiến nghị Chính phủ báo cáo cụ thể, thực chất tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, thiếu hụt lao động, chuyên gia với số lượng lớn tại một số địa phương, khu công nghiệp; phương án giải quyết tình trạng lao động tự do rời khỏi các tỉnh, thành phố lớn; chính sách thu hút lực lượng này quay trở lại nơi làm việc; giải pháp giải quyết việc làm cho người lao động trở về quê.

Phương thức giáo dục trực tuyến được triển khai, tuy nhiên, cơ sở hạ tầng kỹ thuật và việc tiếp cận công nghệ thông tin của giáo viên, phụ huynh, học sinh chưa đồng bộ giữa các vùng miền, địa phương; việc triển khai, thực hiện còn chưa đồng đều giữa các cấp học và giữa các cơ sở giáo dục; chưa bảo đảm công bằng, bình đẳng trong khả năng tiếp cận của học sinh; chưa bảo đảm tương tác tích cực với trẻ, nhất là trẻ em bậc tiểu học. Năng lực y tế, nhất là hệ thống y tế cơ sở còn nhiều hạn chế; nhân lực y tế thực hiện công tác phòng, chống dịch tại một số địa phương quá tải, ảnh hưởng đến công tác điều trị; tình trạng “loạn giá” xét nghiệm; kinh doanh mua bán khẩu trang, các thiết bị y tế giả, kém chất lượng, làm giả các kết quả xét nghiệm… là vấn đề cần được quan tâm và khẩn trương có giải pháp xử lý.

Trong những tháng cuối năm 2021, cơ bản nhất trí với giải pháp Chính phủ đề ra, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ tập trung nỗ lực cao nhất cho phòng, chống dịch COVID-19; bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người dân, hạn chế đến mức thấp nhất các ca mắc, tử vong do COVID-19; khẩn trương rà soát, tháo gỡ nhanh các khó khăn, vướng mắc; xử lý các tồn đọng, điểm nghẽn, giảm thiểu các thủ tục và chi phí trong sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu hàng hóa; không để xảy ra tình trạng cục bộ, cát cứ trong ban hành và thực hiện các giải pháp trên mức cần thiết gây ảnh hưởng tiêu cực tới sản xuất kinh doanh, đời sống xã hội.

Chính phủ cần chỉ đạo quyết liệt đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; bảo đảm an sinh xã hội, sớm đưa học sinh trở lại trường học ở những nơi kiểm soát được dịch bệnh, bảo đảm an toàn; khẩn trương chuẩn bị Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế khả thi, hiệu quả, có phân chia theo giai đoạn, sớm trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Kiên trì mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô

Đồng tình với mục tiêu tổng quát được nêu trong Báo cáo của Chính phủ, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ cần cân nhắc tính khả thi khi thực hiện chỉ tiêu GDP tăng 6-6,5%; giải trình rõ ràng, thuyết phục hơn về tỷ lệ bội chi, cân đối xuất, nhập khẩu...

Ủy ban Kinh tế cơ bản thống nhất với các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu phát triển kinh tế-xã hội và phòng, chống dịch COVID-19 năm 2022 trong Báo cáo của Chính phủ, đồng thời đề nghị Chính phủ triển khai hiệu quả Chiến lược tổng thể về phòng, chống dịch COVID-19 trong tình hình mới; đẩy nhanh tỷ lệ tiêm vaccine, sớm đạt miễn dịch cộng đồng; phát triển, nâng cao năng lực hệ thống y tế; xây dựng và triển khai có hiệu quả Chương trình nghiên cứu vaccine; nâng cao ý thức của người dân và cộng đồng trong phòng, chống dịch COVID-19.

Kiên trì mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô; duy trì ổn định thị trường tài chính, tiền tệ, phối hợp chặt chẽ, cân bằng giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa. Nghiên cứu, đề xuất phát hành trái phiếu Chính phủ, tăng tỷ lệ nợ công phù hợp nhưng phải bảo đảm hiệu quả, bền vững, bội chi không quá 4% GDP.

Xây dựng phương án, giải pháp ứng phó với hệ lụy từ làn sóng người lao động di chuyển khỏi các tỉnh, thành phố lớn; khắc phục đứt gãy nguồn cung lao động, thu hút lực lượng lao động quay trở lại nơi làm việc; sử dụng hiệu quả, phát huy vai trò của Quỹ bảo hiểm thất nghiệp; Củng cố, tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh; nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và đẩy mạnh hội nhập quốc tế, triển khai quyết liệt ngoại giao vaccine, ngoại giao kinh tế phục vụ thiết thực cho phục hồi và phát triển kinh tế -xã hội.