Xây dựng chiến lược hút vốn FDI vào nông nghiệp

Trong khi đầu tư nước ngoài của cả nước có xu hướng tăng, thì dòng vốn này vào lĩnh vực nông nghiệp lại quá nhỏ về quy mô dự án và tỷ trọng vốn đầu tư so với tổng đầu tư nước ngoài của cả nước. Điều này đang đòi hỏi ngành nông nghiệp phải có một chiến lược, định hướng dài hạn để thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Nên đầu tư vào công nghiệp chế biến

Theo ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, nút thắt khiến nguồn vốn FDI vào nông nghiệp trong thời gian dài vừa qua ảm đạm như vậy do đầu tư vào nông nghiệp không có lợi nhuận nhanh như các ngành hàng khác, trong khi ngành này hay gặp nhiều rủi ro về thiên tai chưa kể những rủi ro về thị trường.

Bình quân mỗi năm nông nghiệp chỉ thu hút được khoảng 20 dự án và 130 triệu USD vốn FDI. Có thể thấy, tỷ trọng vốn FDI trong nông nghiệp là rất thấp trong cơ cấu ngành kinh tế và có xu hướng ngày càng giảm.

Bên cạnh các nguyên nhân khách quan trên, ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng: Việc thu hút FDI vào nông nghiệp đạt hiệu quả thấp còn xuất phát từ những nguyên nhân chủ quan như: ngành nông nghiệp vẫn thiếu một chiến lược, định hướng dài hạn thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào nông nghiệp, nông thôn một cách rõ ràng nhằm xác định vị trí của nguồn vốn đối với nhu cầu đầu tư phát triển của ngành nông nghiệp; những dự án cụ thể cần ưu tiên đầu tư nhằm thu hút các nhà đầu tư có tiềm năng mạnh về nông nghiệp; hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách đối với các nhà đầu tư nước ngoài trong nông nghiệp chưa rõ ràng và minh bạch...

Trong điều kiện sản xuất nông lâm nghiệp manh mún, phân tán hiện nay, việc tập trung một vùng đất đai rộng lớn cho một chủ đầu tư để phát triển vùng nguyên liệu tập trung là điều rất khó khăn và phức tạp. Do vậy, ông Nguyễn Văn Toàn cho rằng: Việc thu hút đầu tư nước ngoài vào trồng trọt “hơi khó”, nên tập trung đầu tư, khuyến khích vào lĩnh vực chế biến vì hiện nhiều sản phẩm nông sản Việt Nam vẫn chủ yếu là xuất khẩu thô.

Xây dựng vùng nguyên liệu quy mô lớn

Theo ông Nguyễn Văn Toàn, các chính sách ưu đãi về thuế, hạ tầng... chưa đủ “lôi kéo” các doanh nghiệp nước ngoài đến với nông nghiệp Việt Nam. Việc giảm thuế cũng là một điều tốt nhưng không phải vấn đề chính. Cần phải hướng đến đúng mục tiêu nhà đầu tư nước ngoài cần gì rồi hãy đặt ra chính sách. Khi doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực chế biến, họ dường như đã bảo đảm đủ điều kiện về vốn, công nghệ, thị trường. Để nhà máy hoạt động tốt, doanh nghiệp cần đảm bảo nguyên liệu đầu vào ổn định.

Để làm được điều trên, vẫn phải có một vùng nguyên liệu tập trung, ổn định để phát triển đáp ứng nhu cầu sản xuất quy mô lớn, áp dụng kỹ thuật công nghệ hiện đại của những doanh nghiệp. Nhà đầu tư nước ngoài không được sở hữu vùng nguyên liệu quá rộng, do đó phải giải quyết được bài toán lợi ích giữa doanh nghiệp và nông dân.

Mặc dù vậy, ông Nguyễn Văn Toàn cũng lưu ý, bản thân doanh nghiệp khó có thể tự làm được điều này. Phải có “bàn tay” của Nhà nước với các chính sách, quy hoạch cụ thể, thậm chí các địa phương phải “xắn tay” vào tham gia và bản thân nông dân cũng phải có cái nhìn nhận đúng về vấn đề này để cùng hợp tác. Do đó, rất cần có một mô hình điểm, với sự đỡ đầu của Nhà nước, với các chính sách, cách thức hoạt động cụ thể từ đó tạo sức hút với các nhà đầu tư nước ngoài.

Đồng tình với quan điểm trên, ông Đỗ Nhất Hoàng cho rằng: Bên cạnh các chính sách tín dụng ưu đãi cho nông dân và doanh nghiệp đầu tư, tạo vùng nguyên liệu đáp ứng yêu cầu kinh doanh, chính quyền địa phương có trách nhiệm bảo vệ và duy trì các vùng nguyên liệu đã quy hoạch cho dự án FDI, đảm bảo cung cấp đầy đủ nguyên liệu tập trung cho nhà đầu tư.

Hiện có hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp tại Việt Nam, đứng đầu là Đài Loan. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư chủ yếu đến từ khu vực châu Á có nền công nghệ chưa cao như Thái Lan, Đài Loan, Indonesia..., còn các nước có nền công nghệ cao như Mỹ, Nhật, EU lại chưa thu hút được nhiều dự án FDI vào nông nghiệp. Không chỉ vậy, chất lượng các dự án FDI lĩnh vực nông nghiệp chưa cao, phần lớn là các dự án quy mô nhỏ. Nếu như quy mô vốn đầu tư bình quân một dự án FDI vào khoảng 14,7 triệu USD thì một dự án FDI nông nghiệp chỉ đạt 6,6 triệu USD.

Bích Hồng