Sở Y tế TP Hồ Chí Minh vừa có tờ trình gửi UBND TP Hồ Chí Minh về việc phê duyệt chiến lược y tế trong công tác chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người dân Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ nay đến 2025 và những năm tiếp theo.
Tổng đài viên cấp cứu 115 nhận cuộc gọi từ người dân. Ảnh: TTCC 115
Trong đó, Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cho rằng, sự bùng phát của đại dịch COVID-19 đã làm gia tăng đột biến tỷ lệ mắc các rối loạn tâm thần trên phạm vi toàn cầu. Thêm vào đó, các vấn đề khủng hoảng biển đối khí hậu, chiến tranh, suy thoái kinh tế toàn cầu cũng phần nào làm gia tăng gánh nặng lên hệ thống chăm sóc sức khoẻ tâm thần.
Theo số liệu công bố của Bộ Y tế, tỷ lệ mắc 10 rối loạn tâm thần thường gặp là 14,9% dân số, nghĩa là có gần 15 triệu người bị ảnh hưởng. Trong đó, tỷ lệ tâm thần phân liệt chỉ chiếm 0,47% dân số; tỷ lệ trầm cảm, lo âu chiếm chiếm từ 5 đến 6% dân số; số còn lại là các rối loạn tâm thần khác như rối loạn cảm xúc lưỡng cực, rối loạn tâm thần liên quan tới sử dụng rượu bia, ma túy và các chất gây nghiện khác.
Riêng tại TP Hồ Chí Minh, năm 2022, Bệnh viện Tâm thần TP Hồ Chí Minh tiếp nhận tổng cộng 170.000 lượt khám bệnh, trung bình từ 800–1.000 lượt khám/ngày. Trong đó, các rối loạn lo âu và rối loạn khí sắc chiếm tỷ lệ cao nhất, tương đương 35,67% và 24,95%.
Theo Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, công tác chăm sóc sức khoẻ tâm thần tại Thành phố trong suốt nhiều năm qua được triển khai đồng bộ và toàn diện. Qua đó, bước đầu giúp người dân dễ dàng tiếp cận được dịch vụ chăm sóc sức khoẻ tâm thần ngay tại địa phương đến các bệnh viện chuyên khoa.
Tuy nhiên, tại TP Hồ Chí Minh chưa đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe tâm thần do số lượng người gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần ở nhiều cấp độ khác nhau ngày một tăng. Đặc biệt, đại dịch COVID-19 đã làm trầm trọng thêm tình trạng căng thẳng cấp tính, mạn tính và ảnh hưởng đến sức khoẻ tâm thần của hàng triệu người.
Nhiều người bị rối loạn tâm thần chưa tiếp cận được với các dịch vụ chăm sóc hiệu quả, làm gia tăng khoảng trống trị liệu. Song song đó, vẫn còn sự kỳ thị lớn đối với các rối loạn tâm thần, dẫn đến tâm lý e ngại khi thừa nhận các vấn đề sức khoẻ tâm thần để đi khám và điều trị kịp thời.
Đặc biệt, nhân lực ngành tâm thần chưa đáp ứng so với nhu cầu thực tế. Đội ngũ bác sỹ tâm thần, chuyên viên trị liệu tâm lý còn ở mức thấp cả về số lượng và chất lượng so với trên thế giới. Bên cạnh đó, hiện tại chưa có phạm vi hành nghề cho bác sĩ tâm lý, chuyên viên tư vấn tâm lý tại Việt Nam.
Cụ thể, số liệu thống kê của Tổ chức y tế thế giới cho thấy, Việt Nam chỉ có 0,91 bác sĩ tâm thần trên 100.000 dân, thuộc nhóm thấp nhất thế giới. Tại TP Hồ Chí Minh, số bác sĩ tâm thần/dân số, giường bệnh tâm thần/dân số cũng thấp so với cả nước, chỉ đạt 0,07 so với 0,12/1.000 dân.
Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng của bệnh viện đã xuống cấp, không thể đáp ứng số lượng người bệnh ngày một tăng cao. Các bệnh viện đa khoa và các trường học chưa có phòng khám tâm thần, tham vấn tâm lý để sàng lọc sớm, điều trị kịp thời các vấn đề sức khoẻ tâm thần.