Thành phố Hồ Chí Minh có hệ thống y tế tư nhân phát triển mạnh nhất cả nước và dư địa để y tế tư nhân phát triển càng rộng hơn sau hợp nhất với các tỉnh Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu. Tuy nhiên, hiện nay, vẫn còn nhiều rào cản để y tế tư nhân bứt phá và cần các chính sách mạnh mẽ, thiết thực hơn để thúc đẩy sự phát triển của y tế tư nhân trong tương lai, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao của người dân, xa hơn nữa là thu hút người bệnh đến Việt Nam khám chữa bệnh.
Phóng viên TTXVN thực hiện chùm 2 bài viết với chủ đề "Phát triển y tế tư nhân sau hợp nhất - Cơ hội và thách thức" nhằm đưa đến góc nhìn tổng quan từ thực tiễn phát triển y tế tư nhân tại Thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh sau hợp nhất địa giới hành chính.
Mới đưa vào hoạt động từ giữa năm 2024, Bệnh viện Vạn Phúc City trang bị nhiều máy móc hiện đại bậc nhất hiện nay.
Bài 1: Tiên phong mở đường
Năm 1987, Trung tâm Medic Hòa Hảo ra đời, đánh dấu sự xuất hiện của trung tâm y tế tư đầu tiên tại Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó đến nay, Thành phố chứng kiến sự bùng nổ các loại hình y tế tư nhân, bổ khuyết cho “lỗ hổng” y tế công lập còn thiếu, góp phần đưa công tác chăm sóc sức khỏe người dân ngày càng hoàn thiện hơn.
Xã hội hóa trong lĩnh vực y tế từ sớm
Sau năm 1975, hoạt động khám chữa bệnh tại Thành phố Hồ Chí Minh chủ yếu do các trạm y tế và bệnh viện công lập phụ trách. Tuy nhiên, hệ thống y tế công lập lúc đó còn rất thiếu thốn từ nhân lực, thuốc chữa bệnh đến vật tư y tế. Lúc này, có một số phòng khám chữa bệnh tư nhân đã hoạt động nhưng chưa nhiều.
Năm 1987, Trung tâm Medic Hòa Hảo ra đời - là trung tâm y tế tư đầu tiên của Thành phố Hồ Chí Minh có chức năng xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh. Với lợi thế đầu tư trang thiết bị cùng nhiều y bác sĩ có kinh nghiệm, tâm huyết, trung tâm này thu hút được một bộ phận người bệnh có nhu cầu khám chữa bệnh chất lượng cao hơn.
Bệnh viện Vạn Phúc City có quy mô 350 giường bệnh - là một trong những cơ sở y tế tư nhân đầu tư quy mô lớn hiện nay tại TP. Hồ Chí Minh.
Sau khi Nghị quyết số 90/CP của Chính phủ về phương hướng và chủ trương xã hội hóa các hoạt động giáo dục, y tế, văn hóa ra đời năm 1997, đến năm 1999, Bệnh viện tư nhân Hoàn Mỹ quy mô 31 giường bệnh được thành lập. Đây là bệnh viện tư nhân đầu tiên của Thành phố Hồ Chí Minh được thành lập sau Nghị quyết 90-CP. Sau đó, hàng loạt bệnh viện tư nhân khác cũng ra đời, cung ứng đa dạng hơn dịch vụ khám chữa bệnh cho người dân Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành phố khu vực phía Nam như: Bệnh viện Triều An, Bệnh viện Vạn Hạnh, Bệnh viện An Sinh…
Chuyển mình trở thành địa phương có nền kinh tế phát triển bậc nhất cả nước, Thành phố Hồ Chí Minh ngày càng phát triển nhanh các loại hình dịch vụ, đáp ứng nhu cầu của người dân khi đời sống nâng cao. Nơi đây trở thành “mảnh đất màu mỡ” để y tế tư nhân phát triển. Ngày càng nhiều bệnh viện tư nhân, phòng khám tư nhân ra đời, dịch vụ y tế tư nhân không ngừng nở rộ. Không còn giới hạn ở các nhà đầu tư trong nước, nhiều cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức nước ngoài bắt đầu đầu tư xây dựng bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Bệnh viện quốc tế có mặt tại Thành phố Hồ Chí Minh sớm nhất có thể kể đến là Bệnh viện Quốc tế Columbia Asia Gia Định thành lập năm 1998. Đây cũng là bệnh viện tư nhân đầu tiên tại Việt Nam được đầu tư trực tiếp từ 100% vốn nước ngoài với 20 giường bệnh và đầy đủ các chuyên khoa phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh chất lượng cao cho người dân. Tiếp theo đó, năm 2003, Bệnh viện FV được thành lập bởi nhóm bác sĩ người Pháp với mong muốn mang dịch vụ y tế tiêu chuẩn quốc tế vào Việt Nam.
Theo các chuyên gia y tế, hệ thống y tế tư nhân ra đời và phát triển theo nhu cầu của xã hội như một điều tất yếu. Với lợi thế cơ sở vật chất, trang thiết bị đầu tư hiện đại, dịch vụ chăm sóc tốt, y tế tư nhân ngày càng đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của một bộ phận người dân có thu nhập trung bình khá trở lên.
Từng có gần 40 năm làm việc trong lĩnh vực y tế công lập lẫn tư nhân, bác sĩ Nguyễn Hoàng Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Phương Nam (thuộc Tập đoàn Y tế Phương Châu) nhìn nhận, y tế tư nhân là lực lượng bổ sung rất quan trọng cho hệ thống y tế quốc gia. Không chỉ giảm tải cho tuyến công lập, khu vực tư còn góp phần đổi mới mô hình cung ứng dịch vụ, tăng tính cạnh tranh lành mạnh và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe.
Phòng LAB IVF đạt tiêu chuẩn ISO 5 của Bệnh viện Phương Nam (thuộc Tập đoàn Y tế Phương Châu). Ảnh: TTXVN phát
Khi y tế tư nhân phát triển, các bệnh viện công lập buộc phải nhìn nhận lại mình và thay đổi chất lượng, cung cách phục vụ người bệnh, từ đó, thúc đẩy sự đổi mới của hệ thống y tế công lập. Bác sĩ Nguyễn Hoàng Tuấn cho rằng, nếu được tạo điều kiện và quản lý chặt chẽ, y tế tư nhân không còn là “đối trọng” mà trở thành “người bạn đồng hành” của y tế công lập, cùng chung tay phục vụ, chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Còn nhiều khó khăn, trở ngại
Nhìn nhận về sự phát triển của hệ thống y tế tư nhân, bác sĩ Đào Cảnh Tuất, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Bệnh viện Vạn Phúc City (Thành phố Hồ Chí Minh), Phó Chủ tịch Hiệp hội bệnh viện tư nhân Việt Nam cho rằng, mặc dù số lượng bệnh viện tư nhân đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ trong thời gian gần đây, tuy nhiên, chất lượng chưa đồng đều, phần lớn vẫn hoạt động nhỏ lẻ, thiếu chiến lược dài hạn. Nguyên nhân do hiện nay, còn tồn tại sự phân biệt giữa khu vực công và tư, dẫn đến tình trạng thiếu công bằng trong tiếp cận chính sách và nguồn lực.
Hầu hết cơ sở tư nhân đều phải tự bỏ vốn để thuê, xây dựng bệnh viện, phòng khám. Trong bối cảnh nguồn vốn hạn chế, việc y tế tiếp cận những khu đất có diện tích lớn rất khó khăn, các cơ sở y tế tư nhân muốn tiếp cận đất đai phải đấu thầu và chi trả nhiều khoản phí liên quan. Đây là lý do chỉ có một số ít cơ sở y tế tư nhân phát triển mạnh, còn đại đa số là những cơ sở y tế quy mô nhỏ, manh mún và chưa có quy hoạch phát triển lâu dài.
Đồng quan điểm, bác sĩ Nguyễn Hoàng Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Phương Nam nhìn nhận, các nhà đầu tư bệnh viện tư nhân đã và đang gặp khá nhiều khó khăn trong xây dựng, phát triển bệnh viện. Trong đó, khó khăn lớn là quy trình thủ tục đầu tư, xin phép hoạt động, nguồn vốn đầu tư ban đầu cũng như việc tuyển dụng và giữ chân nguồn nhân lực y tế chất lượng cao trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt.
“Mặc dù chúng tôi đầu tư xây dựng bệnh viện rất chỉn chu, hiện đại với kinh phí lớn nhưng cũng chưa được nhà nước ưu đãi như y tế công, phải tự mua sắm, thuê mướn đất đai, cơ sở hạ tầng, hoàn toàn chưa có ưu đãi về nguồn vốn và các chính sách khác. Điều này khiến các nhà đầu tư bệnh viện phải đau đầu với bài toán làm sao để hoạt động một cách hiệu quả”, bác sĩ Tuấn giãi bày.
Là người sáng lập Bệnh viện Quốc tế Minh Anh - bệnh viện tư nhân hoạt động 15 năm tại Thành phố Hồ Chí Minh, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Hoài Nam nhìn nhận, y tế tư nhân đang đối mặt với hai thách thức lớn, đó là sự cạnh tranh lẫn nhau và cạnh tranh với bệnh viện công lập. Trong khi bệnh viện tư nhân phải tự lo toàn bộ từ mặt bằng, cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân sự, xây dựng thương hiệu…thì hệ thống y tế công lập lại hoàn toàn được Nhà nước hỗ trợ, vì thế y tế tư nhân rất khó cạnh tranh về giá khám chữa bệnh, dịch vụ y tế với y tế công lập.
Phòng mổ của Bệnh viện Quốc tế Minh Anh đầu tư nhiều máy móc, trang thiết bị hiện đại. Ảnh: Đinh Hằng/TTXVN
Các chuyên gia y tế cho rằng, bên cạnh được nhìn nhận một cách công bằng, bình đẳng, y tế tư nhân cần có chính sách ưu đãi đặc biệt để có thể trở thành “đối tác đồng hành” chung tay với hệ thống y tế công lập chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Bài cuối: Kỳ vọng vào chính sách mới