Ảnh minh họa: TTXVN phát
Phát biểu tại hội thảo, ông Đặng Khắc Lợi, Phó Cục trưởng Cục Báo chí cho biết, thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh không lây nhiễm, cướp đi hàng triệu sinh mạng mỗi năm trên toàn cầu. Các hợp chất độc hại trong thuốc lá như nicotine, hắc ín và hàng trăm chất gây ung thư đã được chứng minh là tác nhân trực tiếp dẫn đến ung thư, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và nhiều hệ lụy sức khỏe khác.
Đáng lo ngại hơn, bên cạnh thuốc lá truyền thống, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng - dù được quảng cáo là “ít hại hơn” - song thực tế chứa nhiều hóa chất độc hại và có khả năng gây nghiện mạnh. Nhiều nghiên cứu cho thấy việc sử dụng các sản phẩm này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ và hệ thần kinh, đặc biệt ở lứa tuổi thanh, thiếu niên khi não chưa phát triển hoàn thiện. WHO cũng liên tục cảnh báo rằng tất cả các sản phẩm thuốc lá đều có hại; thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử không phải là giải pháp thay thế an toàn cho thuốc lá điếu truyền thống. Các sản phẩm này được thiết kế với kiểu dáng hiện đại, bắt mắt, mùi vị hấp dẫn và được quảng bá như các sản phẩm công nghệ, làm tăng tính hấp dẫn và nhắm thẳng vào giới trẻ, trở thành mối đe dọa trực tiếp đối với sức khỏe thanh thiếu niên.
Tại Việt Nam, tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang gia tăng đáng báo động. Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,2% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ tăng hơn gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Những con số này là lời cảnh báo rõ ràng về mức độ nguy hại và tốc độ lan rộng của sản phẩm này trong thanh, thiếu niên.
Trước thực trạng đó, ngày 30/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, trong đó quy định: “Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội…”. Đây là quyết sách mạnh mẽ, kịp thời và hết sức cần thiết nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Để Nghị quyết của Quốc hội đi vào cuộc sống và được thực thi hiệu quả, vai trò của báo chí, truyền thông có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Báo chí chính là lực lượng tiên phong trong việc cung cấp thông tin chính xác, khoa học về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; phản ánh tình hình vi phạm, các chiêu trò quảng cáo, kinh doanh trái phép; tuyên truyền quy định pháp luật đến người dân; góp phần tạo sự đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin, ý thức chấp hành và sự ủng hộ đối với quy định của Nhà nước để bảo vệ thế hệ trẻ.
Chúng ta đang đứng trước một thách thức lớn khi thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng được “ngụy trang” dưới nhiều hình thức công nghệ mới, bắt mắt, mùi vị hấp dẫn, lan truyền qua mạng xã hội với tốc độ rất nhanh, cùng nhiều thông tin sai lệch như “ít hại hơn”, “sản phẩm công nghệ”, “xu hướng dành cho giới trẻ”.
Trong bối cảnh đó, báo chí cần tiếp tục phát huy vai trò xung kích, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và xây dựng môi trường sống lành mạnh, an toàn cho thanh thiếu niên.
Theo Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, mỗi năm ở Việt Nam có khoảng 70.000 người chết vì các bệnh do thuốc lá. Thuốc lá điện tử lôi kéo, làm gia tăng số người nghiện thuốc lá thông thường, làm hủy hoại các nỗ lực phòng, chống tác hại của thuốc lá. Số lượng và loại bệnh tật do thuốc lá điện tử ngày càng tăng, lan rộng, phức tạp và không có điểm dừng. Thuốc lá điện tử là môi trường tồn tại chính của ma túy cần sa tổng hợp. Vì vậy, cần ngăn chặn ngay lập tức các loại thuốc lá nói chung, cũng như thuốc lá điện tử.
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên lưu ý trong thuốc lá điện tử có rất nhiều chất độc hại, gây hại đến sức khỏe. Người sử dụng lâu năm, nghiện nặng có thể bị ảnh hưởng tới nhịp tim, co thắt mạnh, ảnh hưởng tới não, gây viêm và kích ứng đường thở, viêm phổi, giảm miễn dịch, dễ ung thư…
Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện WHO tại Việt Nam cho biết, tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là rất lớn, điều này đã được chứng minh qua các nghiên cứu và đánh giá của giới chuyên môn, các tổ chức y tế. Vì vậy, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng cần sớm được đưa vào luật để cấm; cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của các ngành, đặc biệt là các cơ quan truyền thông, nhằm bảo vệ sức khỏe của mọi người dân.
Tại hội thảo, các diễn giả cũng chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về chính sách cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng của các quốc gia trên thế giới và khuyến nghị của WHO; việc thực thi chính sách cấm sản phẩm thuốc lá mới và những tác động của ngành công nghiệp; cùng các kiến nghị đối với Việt Nam. Bên cạnh đó, hội thảo chỉ ra các khoảng trống pháp lý và kiến nghị nhằm tăng cường thực thi Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội về cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.