Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin tuyên bố Nga đã thử nghiệm thành công Burevestnik – tên lửa hạt nhân có tầm bắn “không giới hạn”. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga/TASS
Theo trang tin châu Âu euronews.com và báo Kyiv Post (Ukraine) ngày 26/10, Tổng thống Nga Vladimir Putin vừa tuyên bố nước này đã thử nghiệm thành công một tên lửa hành trình mới có khả năng mang đầu đạn hạt nhân. Vũ khí này được Moskva ca ngợi là "không giống bất kỳ tên lửa nào khác trên thế giới" và có thể vượt qua mọi hệ thống phòng thủ. Vậy Burevestnik thực sự nguy hiểm đến mức nào?
Khả năng đặc biệt
Burevestnik, được NATO đặt tên mã là Skyfall, là tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân. Theo báo cáo từ Tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Nga Valery Gerasimov, trong cuộc thử nghiệm ngày 21/10, tên lửa đã bay được 14.000 km trong khoảng 15 giờ, và "đây không phải là giới hạn có thể dễ dàng đạt được".
Điểm đặc biệt của Burevestnik nằm ở động cơ phản lực tuabin hạt nhân, cho phép tên lửa có tầm bắn gần như không giới hạn và thời gian bay kéo dài. Tình báo Anh mô tả đây là hệ thống có tầm bắn toàn cầu và thời gian bay gần như vô hạn, có khả năng tấn công từ các hướng không ngờ tới.
Về chiến thuật, tên lửa sử dụng hệ thống dẫn đường bám theo địa hình và bay ở độ cao cực thấp, chỉ vài chục mét so với mặt đất hoặc mực nước biển, gây khó khăn cho việc phát hiện radar. Khả năng bay bền bỉ và độ cao thấp cho thấy đây là vũ khí được tối ưu hóa cho việc xâm nhập "vòng vèo", các quỹ đạo bay linh hoạt và các thao tác né tránh để vượt qua hệ thống phòng không cố định.
So sánh với vũ khí phương Tây
Trang tin Army Recognition cho rằng, để đánh giá mức độ nguy hiểm, cần so sánh Burevestnik với các hệ thống tương đương của NATO. Các tên lửa hành trình tấn công mặt đất được triển khai rộng rãi nhất của NATO như Tomahawk Block IV/V có tầm hoạt động khoảng 1.600 km, AGM-158B JASSM-ER khoảng 800 km, còn Storm Shadow/SCALP-EG của Pháp-Anh có tầm bắn trong khoảng 250 - 560 km. Tất cả đều được cung cấp năng lượng thông thường.
Về vũ khí hạt nhân, khả năng hành trình mang đầu đạn hạt nhân ở phía NATO hiện tập trung vào ASMP-A của Pháp, một hệ thống phóng từ trên không siêu vượt âm với tầm hoạt động khoảng 500-600 km. Như vậy, tầm hoạt động "gần như không giới hạn" và thời gian bay kéo dài của Burevestnik thực sự là trường hợp ngoại lệ so với các hệ thống hiện có.
Hãng thông tấn nhà nước Nga TASS đưa tin, quá trình phát triển Burevestnik bắt đầu sau khi Mỹ rút khỏi Hiệp ước Tên lửa đạn đạo năm 1972 vào tháng 12/2001. Kirill Dmitriev, cố vấn cấp cao của Tổng thống Putin, đang có mặt tại Mỹ khi đoạn video thử nghiệm xuất hiện, cho biết phái đoàn của ông đã thông báo với các đồng nghiệp Mỹ về "cuộc thử nghiệm thành công" Burevestnik, mà ông mô tả là một "loại vũ khí hoàn toàn mới".
Tác động chiến lược thực tế
Về mặt chiến lược, Burevestnik có thể không có nhiều ý nghĩa đối với cuộc xung đột tại Ukraine, một phần vì thời gian bay giữa hai nước khá ngắn và lợi thế quyết định của tên lửa sẽ không mấy hữu ích. Hơn nữa, việc sử dụng vũ khí này sẽ dẫn đến sự leo thang cực kỳ nghiêm trọng, gây ra phản ứng toàn cầu.
Ở cấp độ hoạt động, một vũ khí hành trình liên tục ở độ cao rất thấp gây áp lực lên các hệ thống radar phát hiện, hệ thống cảnh báo sớm trên không và khả năng sẵn sàng của máy bay chiến đấu đánh chặn. Nó làm tăng nhu cầu về các cảm biến phân tán, mạng lưới phát hiện thụ động và các lớp chống tên lửa hành trình thay vì các lá chắn tên lửa đạn đạo thông thường.
Về mặt địa chính trị, cuộc thử nghiệm diễn ra trong môi trường kiểm soát vũ khí mong manh: Hiệp ước INF đã sụp đổ vào năm 2019, và Hiệp ước START mới sẽ hết hạn vào tháng 2/2026 mà chưa có sự thay thế. Một tên lửa hành trình liên lục địa chạy bằng năng lượng hạt nhân nằm ngoài các cấu trúc hiệp ước trước đây và nếu được triển khai, sẽ làm xói mòn khả năng dự đoán còn lại do các thỏa thuận cũ cung cấp.
Về mặt kỹ thuật, hồ sơ thử nghiệm cho thấy sức bền được ưu tiên hơn là khả năng sống sót cuối cùng trước các hệ thống phòng không tích hợp hiện đại, dày đặc với các cảm biến và hỏa lực nhiều lớp.
Câu hỏi đặt ra là tên lửa này thực sự đã sẵn sàng để sử dụng đến mức nào. Vẫn chưa rõ liệu tên lửa mới này, nếu thực sự hoạt động, có thể thay đổi đáng kể cán cân sức mạnh hiện tại hay không. Nga đã có nhiều tên lửa mang đầu đạn hạt nhân khác nhau.