Tàu ngầm hạt nhân lớp Ohio của Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Tờ Asia Times ngày 7/10 đưa tin, chương trình tàu ngầm tên lửa đạn đạo hạt nhân (SSBN) lớp Columbia của Hải quân Mỹ đang đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng, từ sự chậm trễ trong quá trình phát triển cho đến chi phí vượt mức và rủi ro về hiệu suất. Sự chậm trễ này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng thay thế kịp thời các tàu SSBN lớp Ohio thế hệ cũ mà còn có thể làm thay đổi cán cân sức mạnh dưới biển, tạo điều kiện cho Trung Quốc gia tăng ưu thế chiến lược trong khu vực.
Theo báo cáo mới nhất từ Cơ quan Thẩm định Trách nhiệm giải trình của Chính phủ Mỹ (GAO), tàu SSBN lớp Columbia đầu tiên, vốn dự kiến giao hàng vào tháng 4/2027, hiện có thể phải lùi đến khoảng tháng 10/2028 - 2/2029. Điều này có khả năng làm chậm thời điểm đưa vào hoạt động theo kế hoạch vào năm 2030. Những vấn đề như chất lượng chế tạo kém, sự chậm trễ trong điều hành và tình trạng thiếu vật liệu đang tạo ra chi phí vượt mức lên tới hàng trăm triệu đô la Mỹ.
Hãng đóng tàu Electric Boat, đơn vị chịu trách nhiệm xây dựng tàu ngầm lớp Columbia, liên tục không đạt được các mục tiêu về chi phí và tiến độ. GAO cảnh báo rằng kế hoạch khắc phục của nhà thầu này có thể không thực tế, gây lo ngại về khả năng duy trì năng lực răn đe hạt nhân của Mỹ trong bối cảnh ngày càng nhiều thách thức từ phía Trung Quốc. Đặc biệt, việc đầu tư 2,6 tỷ USD vào cơ sở cung cấp tàu ngầm nhằm tăng tốc sản xuất hiện đang thiếu sự giám sát nhất quán, dẫn đến những lo ngại về hiệu quả của khoản đầu tư này.
Bên cạnh đó, tình hình hiện tại của ngành công nghiệp đóng tàu Mỹ cũng đang cho thấy những dấu hiệu đáng lo ngại. Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS) đã chỉ ra rằng sự chậm trễ trong việc xây dựng tàu ngầm SSBN lớp Columbia bắt nguồn từ nhiều yếu tố, bao gồm khó khăn trong việc lắp ráp, tình trạng thiếu hụt lao động tại các xưởng đóng tàu và các vấn đề chuỗi cung ứng. Các bộ phận quan trọng như máy phát điện và mũi tàu đều đến muộn từ các nhà thầu phụ như Northrop Grumman, làm chậm tiến độ hơn nữa.
Trong bối cảnh khẩn cấp của chương trình tàu ngầm, sự thiếu hụt nguồn nhân lực và chuỗi cung ứng có thể gây áp lực lớn lên khả năng đóng tàu, khi mà các xưởng đóng tàu phải vật lộn để đáp ứng nhu cầu cho cả hai chương trình tàu ngầm SSBN lớp Columbia và tàu ngầm tấn công hạt nhân (SSN) lớp Virginia. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về khả năng duy trì chất lượng và tiến độ giao hàng.
Hơn nữa, một vấn đề nghiêm trọng khác cũng đã nổi lên khi hãng đóng tàu quân sự Newport News Shipbuilding lớn nhất tại Mỹ báo cáo về các mối hàn có khả năng bị lỗi trên các tàu ngầm và tàu sân bay. Hải quân Mỹ đang điều tra mức độ nghiêm trọng của tình huống này, trong khi các nghị sĩ Mỹ yêu cầu Bộ Quốc phòng nước này trả lời về những rủi ro an toàn đối với thủy thủ hải quân. Những phát hiện này không chỉ dấy lên những lo ngại về chất lượng sản phẩm mà còn làm gia tăng áp lực đối với ngành công nghiệp đóng tàu Mỹ.
Báo cáo của CRS cũng chỉ ra rằng khả năng vượt chi phí làm tăng thêm phức tạp của SSBN lớp Columbia. Chi phí cho chiếc tàu đầu tiên hiện ước tính lên đến 15,2 tỷ USD, chủ yếu do chi phí thiết kế và kỹ thuật gia tăng. Nếu không có biện pháp khắc phục kịp thời, những chậm trễ này có thể làm giảm khả năng răn đe chiến lược của Hải quân Mỹ, đồng thời buộc lực lượng này phải tiếp tục phụ thuộc vào các tàu ngầm lớp Ohio đã cũ.
Trong khi Mỹ đang gặp khó khăn, Trung Quốc lại đang đẩy mạnh hiện đại hóa hạm đội tàu ngầm của mình. Các xưởng đóng tàu Trung Quốc đã có những bước tiến đáng kể trong việc nâng cấp công nghệ và cơ sở hạ tầng, tập trung vào nghiên cứu và phát triển. Mặc dù còn tồn tại một số điểm yếu, như phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài và các vấn đề kỹ thuật, nhưng năng lực đóng tàu của Trung Quốc, hỗ trợ bởi nguồn tài chính nhà nước, đã biến nước này thành một cường quốc hải quân đáng gờm.
Do đó, sự chậm trễ trong khả năng sản xuất và giám sát chất lượng của Mỹ không chỉ gây rủi ro cho chính mình mà còn tạo ra cơ hội cho Trung Quốc để chiếm ưu thế trong không gian chiến lược dưới biển. Khi những lỗ hổng trong chương trình tàu ngầm của Mỹ chưa được giải quyết triệt để, cán cân sức mạnh có thể nghiêng về phía Trung Quốc.