Đây là thành quả từ quá trình tìm kiếm, lựa chọn, giới thiệu những bài thơ chưa từng được biết đến của Nguyễn Huy Thiệp, một số truyện ngắn đã xuất bản nhưng vì lẽ nào đó bị lãng quên, các kịch bản phim, tiểu luận, những ký họa trên gốm, cùng những tấm ảnh tư liệu quý giá theo mỗi dấu mốc cuộc đời nhà văn. Cuốn sách cung cấp cho bạn đọc một hình dung đầy đủ, tổng thể hơn về sự nghiệp văn chương, hành trình cuộc đời Nguyễn Huy Thiệp trong một giai đoạn khá dài, từ những năm 1970 cho đến khi ông rời cõi tạm, năm 2021.
Nhân dịp này, tọa đàm ra mắt tập di cảo, với sự tham gia của nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên; họa sỹ Lê Thiết Cương - Người bạn thân thiết của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, đồng thời là họa sỹ vẽ bìa cho cuốn sách; Tiến sỹ văn học Mai Anh Tuấn - người biên soạn cuốn sách, sẽ được tổ chức chiều 22/11, tại Event Space, Tầng 3, Complex 01 Tây Sơn, số 29, ngách 31, ngõ 167 Tây Sơn, Hà Nội.
Được lấy ý từ đoạn thơ "Rồi sông đãi hết/Anh hùng còn chi" trong truyện "Chảy đi sông ơi" của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, tập di cảo được chia làm 3 phần. Phần 1 gồm những bài thơ chưa công bố của tác giả; các truyện ngắn; tiểu luận, tạp văn; kịch bản phim truyện. Phần 2: Ký họa trên gốm, gồm có các ký họa chân dung người thân, bạn bè, văn nghệ sĩ và tự họa; các ký họa về tác giả, tác phẩm và sự kiện văn chương. Phần 3: Tư liệu ảnh về Nguyễn Huy Thiệp, bao gồm một số ảnh chụp qua các mốc cuộc đời của nhà văn, ảnh chụp bản thảo và bài đăng trên báo được gia đình, bạn bè lưu giữ.
Nguyễn Huy Thiệp sớm làm thơ. Tập thơ đầu tiên trong cuốn sách này: "Những vần thơ chua xót" được nhà văn hoàn thành lúc 27 tuổi. Cho dù chúng chỉ như lối ghi nhật ký, thỏa cảm xúc, suy tư của một giáo viên tỉnh lẻ nhưng đọc lại, độc giả vẫn thấy chất giọng, cái nhìn khá riêng. Tập thơ thứ hai được chọn lựa từ những vần thơ nhà văn viết sau khi lâm bệnh nặng để giãi bày cảm xúc, tâm trạng và giữ cho đầu óc tỉnh táo. Trong ba truyện ngắn được chọn lựa đưa vào tập sách, có "Cô My" và "Vết trượt" là hai tác phẩm được sáng tác cùng thời gian với "Tướng về hưu" và "Những bài hát" là tác phẩm được viết giữa giai đoạn "cập thời vũ" gây náo động văn đàn của Nguyễn Huy Thiệp. Cuốn sách giới thiệu hai kịch bản phim do chính ông viết là "Tướng về hưu" (hoàn thành và được đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi sử dụng làm thành phim cùng tên năm 1988) và "Không còn vua", viết xong năm 2002.
Trong các bức ký họa gốm ở phần hai cuốn sách này, bạn đọc sẽ thấy rất nhiều hình ảnh gia đình, văn nhân, bạn hữu thân sơ và những cá tính văn chương lớn mà nhà văn yêu thích như Puskin, Bùi Giáng, Trịnh Công Sơn, Tô Hoài, Lê Lựu… Ông vẽ lại bìa, nhân vật trong tác phẩm của mình nhân các dịp đặc biệt. Ông vẽ chăm chút, cẩn thận và đã vẽ hàng trăm ký họa gốm như thế.
Phần ba của cuốn sách bao gồm những bức ảnh chụp nhà văn tại những dấu mốc quan trọng trong đời, những sự kiện văn chương ông tham dự và gặp gỡ. Bạn đọc sẽ được thấy hình ảnh Nguyễn Huy Thiệp từ khi còn dạy học ở Sơn La, khi ông khai trương nhà hàng Hoa Ban, khi ông nhận giải thưởng tại Ý, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam…; ảnh ông chụp chung với gia đình, các nhà văn, bạn hữu văn chương, như: Nguyễn Khải, Nguyễn Duy, Nguyễn Quang Sáng, nhạc sĩ Văn Cao, Phạm Duy…
Nguyễn Huy Thiệp (1950 – 2021) là nhà văn nổi bật nhất của văn đàn Việt Nam hiện đại. Ông sáng tác ở đa dạng thể loại, từ thơ, tiểu thuyết, tiểu luận văn học đến kịch, kịch bản phim... nhưng để lại sức ảnh hưởng và dấu ấn lâu dài trên văn đàn, đặc biệt ở thể loại truyện ngắn với "Tướng về hưu", "Muối của rừng", "Không có vua", "Con gái thủy thần"… Các truyện ngắn của ông đã được tái bản rất nhiều lần, được dịch và xuất bản tại nhiều nước trên thế giới, giúp nhà văn nhận được những giải thưởng cao quý, như: Huân chương Văn học nghệ thuật Pháp (2007), Giải Premio Nonino, Italia (2008), Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật (2022)... Trước khi trở thành người viết, ông đã có 10 năm là một thầy giáo ở miền núi phía Bắc. Nhà văn qua đời vào tháng 3/2021.