Đây là giải thưởng phi lợi nhuận dành cho các sáng tác, trình diễn nghệ thuật xuất sắc của/vì thiếu nhi hằng năm; trong đó có 1 Giải thưởng Lớn (trị giá 30 triệu đồng) và một số tặng thưởng (trị giá 10 triệu đồng). Trong khuôn khổ lễ trao giải diễn ra vào dịp 1/6 hằng năm còn có phần triển lãm hoặc trình diễn các tác phẩm xuất sắc được tôn vinh.
Do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, nên lễ phát động và trao giải thưởng "Dế Mèn" năm 2020 đã được điều chỉnh cho phù hợp. Cụ thể, lễ phát động giải sẽ diễn ra vào ngày 27/5 tại Trung tâm Thông tấn quốc gia (số 5 Lý Thường Kiệt, Hà Nội). Lễ trao giải dự kiến tổ chức vào 29/9/2020.
Ban tổ chức Giải thưởng “Dế Mèn” do ông Lê Xuân Thành, Tổng biên tập Báo Thể thao và Văn hóa làm trưởng ban. Ban sơ khảo gồm các phóng viên, biên tập viên, một số cộng tác viên am tường về nghệ thuật của Báo Thể thao và Văn hóa để theo dõi đời sống nghệ thuật thiếu nhi, lựa chọn các đề cử trình Hội đồng giám khảo.
Hội đồng giám khảo gồm 7 văn nghệ sĩ uy tín, gắn bó với nghệ thuật thiếu nhi trên các lĩnh vực: Nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam; nhà văn Nguyễn Quang Thiều, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam; nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha; họa sĩ Thành Chương; đạo diễn Nguyễn Phi Phi Anh; họa sĩ Lê Linh và nhà báo Lê Xuân Thành, Tổng Biên tập Báo Thể thao và Văn hóa.