Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh Trần Văn Lâm. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Trong cuộc trao đổi với báo chí bên lề Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm, Đoàn Đại biểu quốc hội tỉnh Bắc Ninh, đã đưa ra những đánh giá về cả hai khu vực kinh tế này để phát huy hiệu quả trong thời gian tới.
Sau khi có Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, số lượng doanh nghiệp thành lập mới tăng mạnh. Theo đại biểu, đâu là những điều kiện then chốt để khu vực kinh tế tư nhân phát huy mạnh mẽ hơn trong thời gian tới?
Nghị quyết đã khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng... Để khu vực này phát huy mạnh mẽ, điều tiên quyết là hoàn thiện thể chế, bảo đảm môi trường cạnh tranh tự do, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Cùng với đó, cần tạo điều kiện thuận lợi hơn để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận vốn, công nghệ, nhân lực và các yếu tố thị trường khác.
Khi những rào cản về thủ tục, thể chế được tháo gỡ thì tiềm lực của kinh tế tư nhân sẽ được kích hoạt mạnh mẽ hơn, đóng góp lớn hơn vào tăng trưởng và phát triển bền vững.
Chính phủ có chủ trương thu hút khu vực tư nhân tham gia các dự án lớn, trọng điểm quốc gia, điển hình như dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Ông đánh giá thế nào về chủ trương này và cần những “cú hích” nào để tư nhân mạnh dạn tham gia các dự án lớn?
Việc thu hút tư nhân vào các dự án lớn, trọng điểm quốc gia được xem là hiệu ứng tích cực nhất của Nghị quyết số 68-NQ/TW. Nghị quyết cho thấy, kinh tế tư nhân Việt Nam không hề yếu; họ có năng lực, nguồn lực và quan trọng hơn là có tinh thần, tâm huyết đóng góp cho phát triển kinh tế đất nước. Vấn đề là phải biết động viên, huy động và tạo điều kiện thuận lợi để họ tham gia.
Với các dự án trọng điểm quốc gia, nếu tư nhân làm được thì Nhà nước nên ủng hộ và tạo điều kiện thuận lợi cho họ. Tuy nhiên, doanh nghiệp tư nhân vẫn khó đủ nguồn lực với dự án quy mô rất lớn, vì vậy cần có cơ chế đối tác công - tư (PPP) phù hợp để chia sẻ và hỗ trợ tư nhân.
Khi tư nhân tham gia vào các dự án lớn, họ có ưu điểm lớn là quản trị tốt, coi trọng hiệu quả, tiến độ và hạn chế lãng phí - bởi lợi ích của doanh nghiệp gắn trực tiếp với sự thành công của dự án. Nếu phát huy được điều này, sự tham gia của tư nhân sẽ tạo thêm động lực mạnh mẽ, giúp các dự án trọng điểm quốc gia triển khai nhanh, minh bạch và hiệu quả hơn.
Dự kiến thời gian tới sẽ có nghị quyết mới về kinh tế nhà nước. Theo ông, nghị quyết này cần tập trung vào những nội dung trọng tâm nào để nâng cao hiệu quả khu vực kinh tế nhà nước?
Kinh tế nhà nước giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Kinh tế nhà nước nói chung, doanh nghiệp nhà nước nói riêng là công cụ để Nhà nước điều tiết thị trường, bảo đảm ổn định vĩ mô và xử lý những mặt trái của kinh tế thị trường. Tuy nhiên, dù nắm giữ nguồn lực rất lớn, nhưng hiệu quả sử dụng nguồn lực chưa cao so với khu vực khác.
Thời gian tới, nếu Đảng, Nhà nước quan tâm xây dựng nghị quyết về kinh tế nhà nước thì nghị quyết cần quan tâm một số vấn đề.
Thứ nhất, khẳng định rõ vai trò của kinh tế nhà nước, doanh nghiệp nhà nước trong nền kinh tế và đặt họ đúng ở những vị trí thật sự cần thiết. Không dàn trải, không ở đâu cũng phải có doanh nghiệp nhà nước. Nhà nước chỉ nên giữ những lĩnh vực then chốt như quốc phòng, an ninh, ổn định kinh tế vĩ mô, năng lượng quốc gia, hệ thống truyền tải điện…
Thứ hai, tiếp tục sắp xếp, cổ phần hoá, thoái vốn ở những lĩnh vực Nhà nước không cần nắm giữ. Chủ trương này đã có nhưng kết quả chưa đạt như kỳ vọng, nên sắp tới phải xác định lại trọng tâm và cách làm hiệu quả hơn.
Thứ ba, đối với những lĩnh vực Nhà nước vẫn cần nắm giữ, phải nâng cao hiệu quả quản trị và năng lực điều tiết thị trường của doanh nghiệp nhà nước. Ví dụ, khi giá xăng dầu biến động mạnh, doanh nghiệp nhà nước phải thể hiện vai trò bình ổn; hay trong ngành điện, doanh nghiệp nhà nước chỉ nắm ở phần truyền tải thì phải giảm tổn thất, phân phối điện kịp thời tới người dùng.
Như vậy, khu vực kinh tế nhà nước mới thực sự phát huy vai trò trụ cột, hỗ trợ và tạo nền tảng ổn định cho toàn bộ nền kinh tế.
Trân trọng cảm ơn đại biểu!