Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Chúng ta có quyền tự hào về những việc đã làm được trong thời gian qua

Thông tấn xã Việt Nam trân trọng giới thiệu nội dung cuộc phỏng vấn:

Năm 2021 là năm đất nước ta phải đối diện với những khó khăn, thử thách chưa từng có khi đại dịch COVID-19 bùng phát lần thứ 4 tác động nặng nề tới mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội. Nhưng như Chủ tịch từng chia sẻ, càng khó khăn, thử thách càng làm cho ý chí kiên cường, khí phách của dân tộc ta phát huy cao độ hơn bao giờ hết. Nhìn lại năm 2021, theo Chủ tịch Quốc hội, dấu ấn đậm sâu nhất là gì?

Hai năm vừa qua, không chỉ Việt Nam mà các nước trên thế giới đều đứng trước những thử thách chưa từng có do sự bùng phát của đại dịch COVID-19. Khác với những đợt khủng hoảng trước đây trong lịch sử, đại dịch COVID-19, từ cuộc khủng hoảng về y tế đã dẫn tới khủng hoảng cả về kinh tế, xã hội đối với cả thế giới. Nước ta cũng không phải là ngoại lệ, nhưng với sự điều hành chủ động, quyết liệt của Trung ương, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự ủng hộ, đồng lòng của Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, chúng ta đã vượt qua 3 đợt bùng phát dịch trong năm 2020, đạt được những thành tựu hết sức quan trọng, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, an sinh, phúc lợi xã hội được hết sức quan tâm, là một trong số ít quốc gia duy trì được tốc độ tăng trưởng cao.

Tuy nhiên, ngay đầu năm 2021, dịch COVID-19 đã có những diễn biến phức tạp hơn. Từ tháng 4, làn sóng dịch thứ tư bùng phát, với biến chủng Delta có mức độ lây lan nhanh hơn, mạnh hơn, xâm nhập sâu vào các trung tâm kinh tế lớn, các thành phố, khu công nghiệp, tác động nghiêm trọng đến sản xuất kinh doanh, sinh kế và đời sống của nhân dân, nhất là người lao động.

Trước bối cảnh đó, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đã phát huy cao độ truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách, tạo thành sức mạnh tổng hợp trong công tác phòng, chống dịch. Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, mà trực tiếp, thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã kịp thời ban hành những quyết sách đặc biệt phục vụ phòng, chống dịch, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh, phúc lợi. Chính phủ, các cấp, các ngành, các địa phương đã tập trung chỉ đạo, điều hành quyết liệt các giải pháp đồng bộ nhằm thực hiện mục tiêu vừa phòng, chống dịch vừa duy trì phát triển kinh tế - xã hội. Cùng với đó là sự đồng thuận, ủng hộ, chia sẻ, tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, chúng ta đã từng bước chuyển sang chiến lược thích ứng linh hoạt, an toàn, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh và đạt được nhiều kết quả tích cực. Trong đó, nổi bật là:

Thứ nhất, trong điều kiện dịch COVID-19 diễn biến phức tạp tại một số địa phương, chúng ta đã chuẩn bị chu đáo và tổ chức thành công Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Thành công của Đại hội đã cổ vũ mạnh mẽ toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiếp tục vượt qua mọi khó khăn, thách thức, tranh thủ thời cơ, thuận lợi, phấn đấu sớm đưa nước ta trở thành một nước phát triển, có thu nhập cao, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Ngay sau Đại hội, tất cả các cấp uỷ, tổ chức đảng đã khẩn trương xây dựng, triển khai chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội, phát động phong trào thi đua yêu nước sâu rộng với tinh thần đổi mới sáng tạo và khát vọng vươn lên mạnh mẽ sớm đưa Nghị quyết vào cuộc sống.

Tiếp theo đó, chúng ta đã tổ chức rất thành công cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021- 2026, thực sự là sự kiện lớn, là ngày hội của toàn dân. Diễn ra trong bối cảnh vô cùng đặc biệt khi dịch COVID-19 lan rộng ở nhiều địa phương nhưng gần 70 triệu cử tri trong cả nước đã đi bỏ phiếu, bầu được 499 đại biểu Quốc hội và cơ bản đủ số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp với chất lượng, cơ cấu đại biểu đều vượt chỉ tiêu đề ra. Không chỉ lớn nhất về quy mô, cuộc bầu cử còn là minh chứng sinh động nhất, sâu đậm nhất cho tinh thần đoàn kết, sự sáng tạo, niềm tự hào, tự tôn dân tộc và niềm tin mà cử tri và Nhân dân ta dành cho Đảng và Nhà nước, cho Quốc hội và HĐND các cấp. Như tôi đã chia sẻ với cử tri cả nước trong Ngày Bầu cử 23/5/2021, “qua cuộc bầu cử đã một lần nữa cho thấy sức mạnh trùng trùng, điệp điệp của Nhân dân ta”.  

Sau thành công của cuộc bầu cử, dịch COVID-19 vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và quyết tâm cao, Quốc hội đã tổ chức thành công hai Kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa XV. Trong đó, tại Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội đã xem xét, quyết định cơ cấu tổ chức và bầu, phê chuẩn nhân sự cấp cao của bộ máy nhà nước bảo đảm chặt chẽ, dân chủ, đúng chủ trương, định hướng của Đảng, quy định của pháp luật và đạt sự đồng thuận rất cao; góp phần quan trọng nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan Nhà nước. Đồng thời, đây là lần đầu tiên Quốc hội xem xét, quyết định tổng thể các kế hoạch 5 năm ngay trong Kỳ họp thứ Nhất, tạo điều kiện để Chính phủ, các cơ quan, các ngành, các cấp, các địa phương sớm chủ động triển khai thực hiện các Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và các Nghị quyết của Quốc hội. Điều đó đã thể hiện quyết tâm đổi mới trong hoạt động của Quốc hội.

Thứ hai, về phát triển kinh tế, xã hội, một số điểm sáng, nổi bật trong điều hành kinh tế vĩ mô năm 2021 là 08/12 chỉ tiêu đạt mục tiêu kế hoạch đề ra. Kinh tế vĩ mô ổn định, các cân đối lớn của nền kinh tế được đảm bảo, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp. Thu ngân sách nhà nước vượt dự toán, bội chi ngân sách trong phạm vi dự toán (4% GDP); nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch bệnh và thực hiện các nhiệm vụ cấp bách khác được đảm bảo. Tiềm năng, lợi thế so sánh của Việt Nam được duy trì, các tập đoàn, doanh nghiệp hàng đầu thế giới vẫn chọn Việt Nam là điểm đến đầu tư hấp dẫn. Các hoạt động văn hóa, xã hội, sự kiện lớn được tổ chức với hình thức phù hợp. Công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật tiếp tục triển khai tích cực. An ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm. Công tác quốc phòng, an ninh, chủ quyền, biên giới quốc gia được giữ vững; công tác đối ngoại được triển khai đồng bộ, toàn diện, linh hoạt, đa dạng và hiệu quả, kết hợp nhuần nhuyễn giữa đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, ngoại giao nghị viện và ngoại giao nhân dân, phù hợp với bối cảnh thực tiễn, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định và thuận lợi cho phát triển, tăng cường hiệu quả hợp tác giữa Việt Nam và các đối tác quốc tế, nâng cao vị thế của quốc gia trên trường quốc tế.

Nhờ sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực, cố gắng, phối hợp chặt chẽ của các cơ quan Trung ương và địa phương, nhất là các lực lượng tuyến đầu chống dịch như y tế, quân đội, công an..., sự đoàn kết, đồng tình, ủng hộ của các tầng lớp nhân dân, doanh nghiệp, công tác phòng, chống dịch đã có chuyển biến tích cực, nhất là sau khi kiện toàn Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống dịch và có sự tham gia tăng cường của các lực lượng quân đội, công an, y tế tại các địa phương giãn cách xã hội. Đến nay, chúng ta đang chuyển hướng chiến lược nhiệm vụ phòng chống dịch sang thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19.

Thứ ba, công tác phối hợp giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội được duy trì và nâng cao hiệu quả, tạo đồng thuận xã hội trong thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Quốc hội khóa XV bắt đầu nhiệm kỳ mới đúng vào thời điểm đại dịch COVID-19 bùng phát dữ dội nhất. Nhưng trong nửa năm qua, cử tri cả nước đặc biệt ấn tượng với những đổi mới quyết liệt của Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội như trong lời tuyên thệ nhậm chức của Chủ tịch Quốc hội. Điều đó thể hiện qua các chuyến công tác đi vào “tâm dịch”, những cuộc làm việc khẩn, ngoài giờ hành chính, trong ngày nghỉ của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và những nghị quyết được Chủ tịch Quốc hội ký ban hành ngay trong đêm để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Nhìn lại hoạt động của Quốc hội năm 2021, nhất là từ khi bắt đầu nhiệm kỳ khoá XV, theo Chủ tịch Quốc hội có những dấu ấn nổi bật nào?

Như tôi đã chia sẻ, Quốc hội khoá XV được cử tri và Nhân dân bầu ra trong bối cảnh hết sức đặc biệt. Niềm tin, sự kỳ vọng của Nhân dân dành cho Đảng, cho Quốc hội và Nhà nước thể hiện sâu đậm trong cuộc bầu cử này chính là động lực, là sức mạnh tinh thần lớn lao đối với Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội trong nhiệm kỳ mới.

Để thực sự xứng đáng với niềm tin, sự kỳ vọng của Nhân dân, kế thừa những thành tựu to lớn, những bài học kinh nghiệm quý giá của Quốc hội trong hơn 75 năm qua, triển khai nhanh, hiệu quả Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và quán triệt sâu sắc chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khoá XV, Quốc hội đã quyết liệt hành động theo phương châm “Chủ động, Trí tuệ, Đoàn kết, Đổi mới và Trách nhiệm”. Nhờ đó, Quốc hội đã hoàn thành khối lượng công việc vô cùng lớn, có ý nghĩa hệ trọng, vừa cùng với Chính phủ, các cơ quan trong hệ thống chính trị giải quyết các vấn đề trước mắt để thực hiện hiệu quả mục tiêu kép về phòng, chống đại dịch COVID-19 và phục hồi phát triển kinh tế, xã hội, vừa tạo khung khổ pháp lý cho sự phát triển của đất nước trong dài hạn.

Có thể kể đến những dấu ấn nổi bật của Quốc hội năm 2021 như:

Thứ nhất, Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết số 161/2021/QH14 của Quốc hội về tổng kết hoạt động của các cơ quan nhiệm kỳ 2016-2021 đã được Đảng đoàn Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XIV chuẩn bị và ban hành từ rất sớm. Chương trình hành động đã xác định 107 đề án, nhiệm vụ cụ thể, trọng tâm của Quốc hội khóa XV trong từng lĩnh vực lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, đối ngoại, cách thức tổ chức kỳ họp, nâng cao hiệu quả tiếp xúc cử tri, nâng cao chất lượng đại biểu Quốc hội, công tác dân nguyện của Quốc hội…; đồng thời xác định dư địa tiếp tục đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động của Quốc hội.

Thứ hai, về quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Trong hai Kỳ họp đầu tiên, Quốc hội đã kiện toàn công tác nhân sự và quyết định hệ thống các kế hoạch giai đoạn 5 năm 2021-2025 gồm: Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; Kế hoạch tài chính quốc gia, vay, trả nợ công; Kế hoạch đầu tư công trung hạn; chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững; kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế; Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Kế hoạch sử dụng đất 5 năm 2021-2025; thông qua Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2022 và Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022…

Đặc biệt, trong quá trình tiến hành Kỳ họp thứ Nhất của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bám sát tình hình thực tế, chủ động đề xuất, phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, các cơ quan hữu quan kịp thời trình Quốc hội thảo luận và ban hành Nghị quyết số 30/2021/QH15, trong đó quy định các biện pháp mạnh mẽ, cấp bách, chưa có tiền lệ, tạo cơ sở pháp lý quan trọng để Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các địa phương chủ động, linh hoạt hơn trong chỉ đạo, điều hành công tác phòng, chống dịch COVID-19, kịp thời kiểm soát, ngăn chặn, đẩy lùi dịch bệnh, được cử tri, Nhân dân đồng tình, đánh giá cao. Việc ban hành Nghị quyết này đã thể hiện sự quyết đoán và tinh thần trách nhiệm cao của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội luôn chia sẻ, sát cánh, đồng hành với cả hệ thống chính trị và các cơ quan hữu quan vì mục tiêu trước hết và trên hết là chăm sóc và bảo vệ sức khỏe, sự an toàn của Nhân dân. Ngay sau khi Nghị quyết số 30/2021/QH15 được ban hành, lãnh đạo Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội đã tích cực vào cuộc, đến nay Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 7 Nghị quyết để xử lý các vấn đề cấp bách về phòng, chống dịch theo tinh thần của Nghị quyết số 30.

Thứ ba, trong lĩnh vực lập pháp, trên cơ sở chuẩn bị của Đảng đoàn Quốc hội, Bộ Chính trị đã thảo luận và ban hành Kết luận số 19 - KL/TW ngày 14/10/2021 về Định hướng chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp của Quốc hội có một Kết luận do Bộ Chính trị ban hành để định hướng các nhiệm vụ lập pháp trong cả nhiệm kỳ. Ngay sau đó, Ban Bí thư và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã phối hợp tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai Kết luận số 19 và Đề án của Đảng đoàn Quốc hội. Với định hướng tổng thể tập trung “xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển bền vững về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, môi trường..., tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc; khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững đất nước”, Đề án xác định 8 nhóm định hướng lớn, 70 định hướng cụ thể với 137 nhiệm vụ lập pháp. Kết luận của Bộ Chính trị và Đề án định hướng chương trình xây dựng pháp luật do Đảng đoàn Quốc hội xây dựng là cơ sở quan trọng để Quốc hội chủ động hơn trong việc thực hiện quyền lập pháp nhằm bảo đảm cao nhất tiến độ và chất lượng xây dựng pháp luật đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn.

Cùng với đó, Lãnh đạo Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội đã chủ động vào cuộc từ sớm, từ xa, nghiên cứu các vấn đề đặt ra trong từng dự án luật, mở rộng dân chủ trong xây dựng luật, tổ chức các hoạt động tham vấn chuyên gia, lắng nghe ý kiến của đối tượng chịu sự tác động, điều chỉnh và đặc biệt chú trọng việc “đưa cuộc sống vào luật”. Đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã siết chặt kỷ luật lập pháp, một mặt sẵn sàng làm việc ngoài giờ, làm việc xuyên đêm để kịp thời xem xét, cho ý kiến nhưng đồng thời cũng kiên quyết không chấp nhận các dự án luật không bảo đảm chất lượng. Nhờ đó, chất lượng các dự án luật được nâng lên rõ rệt. Tại Kỳ họp thứ Hai vừa qua, Quốc hội đã cho ý kiến về 5 dự án luật và thông qua 2 luật với chất lượng cao, được cử tri, nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao.

Có thể nói rằng, Quốc hội đang chuyển mạnh từ trạng thái bị động, “bắc nước sôi chờ gạo” sang chủ động triển khai thực hiện quyền lập pháp và kiểm soát chặt chẽ hơn quy trình lập pháp, từng bước khắc phục tình trạng “đun nước sôi chờ gạo”, cái cần thì chưa có, cái có lại chưa cần thiết”.

Thứ tư, trong lĩnh vực giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tổng hợp và đề xuất để ngay tại Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội đã xem xét, quyết định tiến hành giám sát tối cao hai chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành”; “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021” và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội triển khai hai chuyên đề giám sát “Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021”, “Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 01/7/2016 đến ngày 01/7/2021”.

Sau khi được Quốc hội thông qua, Đảng đoàn Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tập trung dành nhiều thời gian và nguồn lực cho công tác chuẩn bị, huy động tổng lực các đại biểu Quốc hội, các cơ quan rất sâu sát trong lĩnh vực kiểm tra, giám sát như Kiểm toán Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Thanh tra Chính phủ... và dành thời gian thích đáng cho việc xem xét các kế hoạch, đề cương giám sát chi tiết, thảo luận kỹ lưỡng qua nhiều vòng. Một hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai chương trình giám sát của Quốc hội cũng đã được tổ chức vào đầu tháng 11/2021 để thống nhất nhận thức và hành động trong triển khai giám sát.

Trong hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn, dù Quốc hội khóa XV mới chỉ tiến hành phiên chất vấn đầu tiên của nhiệm kỳ nhưng đã để lại những dấu ấn đậm nét về tinh thần trách nhiệm của cả người chất vấn và người trả lời chất vấn, đặc biệt là tăng cường tranh luận để làm rõ vấn đề. Thành công của phiên chất vấn đầu tiên đã một lần nữa khẳng định chất vấn là hoạt động giám sát trực tiếp hiệu quả của Quốc hội, góp phần lan tỏa cảm hứng hành động sáng tạo trong nỗ lực đổi mới hoạt động giám sát.

Cùng với chất vấn, công tác dân nguyện của Quốc hội cũng có sự đổi mới cơ bản khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định đưa nội dung này vào xem xét định kỳ tại phiên họp hàng tháng để kịp thời xem xét, giải quyết các vấn đề được cử tri và Nhân dân quan tâm, gửi đến Quốc hội.

Thứ năm, trong lĩnh vực đối ngoại, vượt lên những khó khăn do tác động của đại dịch COVID-19, các hoạt động ngoại giao nghị viện song phương và đa phương vẫn diễn ra sôi động theo cả hình thức trực tuyến và trực tiếp, đạt được nhiều kết quả quan trọng. Với tinh thần đẩy mạnh đối ngoại song phương và nâng tầm đối ngoại đa phương, Quốc hội đã nỗ lực thúc đẩy quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt với nghị viện các nước đi vào chiều sâu, hiệu quả thực chất; tham gia tích cực các diễn đàn nghị viện đa phương khu vực và thế giới, chủ động đóng góp xây dựng, định hình “luật chơi chung”, bảo vệ và thúc đẩy hiệu quả các lợi ích chiến lược về an ninh, phát triển của Việt Nam, đồng thời khẳng định Việt Nam luôn là “thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế”. Trong đó, Quốc hội đã triển khai tích cực, hiệu quả chiến lược ngoại giao vaccine và ngoại giao phục vụ phát triển kinh tế, nhất là tăng cường vai trò của nghị viện các nước và tăng cường hợp tác nghị viện đa phương nhằm thúc đẩy các nước, các nhà sản xuất vaccine COVID-19 ưu tiên cho các giải pháp mang tính toàn cầu như chia sẻ, chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine cho những nước có khả năng sản xuất được, từ đó, gia tăng nguồn cung trên toàn cầu.

Công tác đối ngoại của Quốc hội trong năm 2021 đã thể hiện được hình ảnh một Quốc hội Việt Nam đổi mới, năng động và hành động; tiếp tục phát huy vai trò, “sức mạnh mềm” của ngoại giao nghị viện đóng góp hiệu quả vào việc thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, đa dạng hóa, đa phương hóa, nâng cao hình ảnh, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế của Đảng và Nhà nước ta; thúc đẩy mạnh mẽ các nỗ lực ngoại giao chung của Đảng, Nhà nước vì lợi ích quốc gia, dân tộc.

Một dấu ấn nổi bật nữa là, Đảng đoàn Quốc hội đã triển khai hết sức tích cực, hiệu quả 4 chuyên đề được Ban Chỉ đạo Trung ương xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045” (Đề án - PV) phân công gồm: Chiến lược xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật đến năm 2030, định hướng đến năm 2045, đáp ứng yêu cầu hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Hoàn thiện cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền tư pháp và giữa các cơ quan, tổ chức trong hội đồng tư pháp, đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; Đổi mới tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; Hoàn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp, đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đến nay, Đảng đoàn Quốc hội đã hoàn thành ba chuyên đề, là một trong những đơn vị hoàn thành sớm nhất nhiệm vụ, được Trung ương đánh giá rất cao. Dự kiến, tháng 10/2022, Đề án sẽ được Bộ Chính trị trình Trung ương để xem xét, ban hành nghị quyết về Chiến lược xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030 và định hướng đến năm 2045. Cả 4 chuyên đề Đảng đoàn Quốc hội được phân công đều là vấn đề khó, phức tạp, do đó, việc hoàn thành sớm và bảo đảm chất lượng các chuyên đề này sẽ đóng góp quan trọng để Trung ương xem xét, cho ý kiến và sớm ban hành nghị quyết.

Điểm qua những dấu ấn như vậy, để cho thấy, Quốc hội khóa XV đã bắt đầu nhiệm kỳ mới với nhiều thử thách và áp lực rất lớn nhưng với phương châm “chủ động, trí tuệ, đoàn kết, đổi mới và trách nhiệm”, chúng ta có quyền tự hào về những việc đã làm được trong thời gian qua. Đặt lợi ích Quốc gia, lợi ích của Nhân dân lên trên hết và trước hết, Quốc hội đã nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, tìm ra cách thức phù hợp, thích ứng linh hoạt với điều kiện thực tế để thực hiện hiệu quả trọng trách mà Đảng, Nhà nước, cử tri và Nhân dân giao cho”.

Xây dựng, hoàn thiện thể chế, tháo gỡ những điểm “nghẽn” về pháp luật, cơ chế, chính sách là một trong ba đột phá chiến lược được Đảng ta tiếp tục khẳng định tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII. Nhiệm vụ này đặt ra những yêu cầu như thế nào đối với Quốc hội trong thời gian tới, thưa Chủ tịch Quốc hội?

Xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng, là một trong ba đột phá chiến lược để phát triển đất nước bền vững đã được Đảng ta đề ra từ Đại hội XI và tiếp tục được xác định là khâu đột phá trọng tâm ưu tiên hàng đầu trong nhiệm kỳ Đại hội XIII và cho cả giai đoạn 10 năm 2021 - 2030. Đề án định hướng chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV do Đảng đoàn Quốc hội chuẩn bị, được Bộ Chính trị thông qua đã bám sát chủ trương, đường lối Đại hội lần thứ XIII và các văn kiện khác của Đảng, đề ra 137 nhiệm vụ lập pháp cụ thể cần thực hiện trong nhiệm kỳ này nhằm hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, tạo lập khung khổ pháp lý để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2025, gắn với 12 định hướng phát triển đất nước, 6 nhiệm vụ trọng tâm và 3 đột phá chiến lược tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII. Tập trung thể chế hóa kịp thời, đầy đủ, đồng bộ các chủ trương, đường lối được xác định tại các văn kiện Đại hội XIII để hoàn thiện hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, kịp thời, khả thi, ổn định, công khai, minh bạch, có sức cạnh tranh quốc tế; lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm; tăng cường giám sát, kiểm soát việc thực hiện quyền lực nhà nước; thúc đẩy đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo đảm quốc phòng, an ninh, phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Các định hướng và nhiệm vụ lập pháp được xác định trong Đề án đã bao quát toàn diện các lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời, quán triệt và thực hiện nghiêm túc ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khóa XV, là “ưu tiên xây dựng mới, sửa đổi, bổ sung các đạo luật ở các lĩnh vực trọng điểm có ý nghĩa then chốt, có tính khả thi cao, tạo sự bứt phá về phát triển kinh tế-xã hội”, tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt về thể chế, khắc phục tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo, cản trở sự phát triển trong các lĩnh vực, kịp thời ứng phó hiệu quả với đại dịch COVID-19.

Công tác lập pháp của Quốc hội khóa XV sẽ bám sát, cụ thể hoá các nhiệm vụ tại Đề án và thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 19. Trong đó, bảo đảm công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật đặt dưới sự lãnh đạo chặt chẽ của Đảng; hướng đến mục tiêu vì con người, vì Nhân dân, nhân đạo, nhân văn; tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, dân chủ, công bằng và trật tự, kỷ cương xã hội. Tạo lập đầy đủ hành lang pháp lý để bảo đảm tổ chức và hoạt động của Nhà nước trong khung khổ Hiến pháp và pháp luật; xác lập đầy đủ về phương diện luật pháp mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân; tăng cường phản biện xã hội và cơ chế giám sát của Nhân dân đối với việc thực hiện quyền lực nhà nước. Tạo đột phá thực sự về thể chế, đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật từ quản lý sang kiến tạo phát triển bền vững đất nước; xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, bảo đảm sự bao phủ của pháp luật đối với mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội; chủ động, tích cực tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Bảo đảm dân chủ thực chất và thu hút sự tham gia rộng rãi của Nhân dân, các chuyên gia, nhà khoa học trong quá trình xây dựng pháp luật; không bị tác động bởi các quan điểm, tư tưởng lệch lạc; đẩy nhanh tốc độ để sớm xây dựng, hoàn thiện được hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, bảo đảm chất lượng, tính khả thi, gắn kết chặt chẽ với tăng cường hiệu quả thi hành pháp luật. Bảo đảm đáp ứng yêu cầu triển khai đồng bộ, sáng tạo, hiệu quả hoạt động đối ngoại, chủ động hội nhập toàn diện, sâu rộng; kịp thời thích ứng với những biến chuyển nhanh trong hội nhập quốc tế. Việc xây dựng, ban hành luật phải thận trọng, chắc chắn, làm tốt từng khâu, đặt yêu cầu cao về chất lượng, không chạy theo số lượng.

Dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp trên quy mô toàn cầu với biến chủng mới Omicron. Theo Chủ tịch Quốc hội, chúng ta phải làm gì để ứng phó hiệu quả nếu làn sóng dịch COVID-19 mới bùng phát?

Sau hai năm đại dịch COVID-19 hoành hành, xu hướng chung của đa số các quốc gia trên thế giới hiện nay là thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả virus SARS-CoV-2 nhằm duy trì các hoạt động kinh tế, xã hội phù hợp với diễn biến của dịch trên cơ sở thực hiện nghiêm các biện pháp 5K và bao phủ vaccine toàn dân. Chúng ta cũng đã có hơn ba tháng thực hiện chủ trương thích ứng an toàn với đại dịch. Thực tế cho thấy chúng ta đang đi đúng hướng, hoàn toàn có thể thực hiện các chỉ tiêu kinh tế - xã hội mà Nghị quyết của Quốc hội đã đặt ra. Hiện nay, tỷ lệ tiêm chủng ở nước ta đã rất cao, một số địa phương đang triển khai tiêm mũi tăng cường thứ 3, độ phủ vaccine ngày càng rộng ở các lứa tuổi, ý thức tuân thủ các biện pháp 5K của người dân cũng ngày càng tốt hơn. Cùng với đó là việc tăng cường đầu tư cho y tế dự phòng cấp cơ sở, thực hiện truy vết, cách ly ở quy mô nhỏ nhất. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để thực hiện hiệu quả chủ trương thích ứng an toàn với dịch COVID - 19.

Tuy nhiên, không vì thế mà chủ quan. Trên cơ sở tổng kết công tác phòng, chống dịch thời gian qua, kinh nghiệm quốc tế và những bài học đắt giá đúc kết được, để tránh xảy ra những khủng hoảng không đáng có về kinh tế, xã hội, đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân, trước hết, Chính phủ cần nâng cao năng lực phân tích, dự báo để khẩn trương hoàn thiện, ban hành và tổ chức triển khai hiệu quả, thông suốt, thống nhất Chương trình phòng, chống dịch COVID-19; xây dựng các phương án, kịch bản cụ thể, sát với tình hình, tuyệt đối không để lúng túng, bị động, bất ngờ với những tình huống có thể còn phức tạp hơn so với thời gian trước đây.

Thứ hai, sớm khắc phục những vấn đề chưa thống nhất, thiếu nhất quán trong chỉ đạo, điều hành và triển khai thực hiện; hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách huy động, phân bổ và sử dụng nguồn lực cho phòng, chống dịch công khai, minh bạch, ngăn ngừa và xử lý nghiêm tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm trong công tác phòng, chống dịch.

Thứ ba, đẩy mạnh việc xã hội hóa, kết hợp công - tư trong công tác phòng, chống dịch. Tiếp tục đầu tư nâng cao năng lực của hệ thống y tế; củng cố, hoàn thiện và phát triển mạng lưới y tế cơ sở, y tế dự phòng theo phương châm “y tế dự phòng là then chốt, y tế cơ sở là nền tảng” để bảo đảm đủ năng lực dự báo, giám sát, phát hiện bệnh sớm, khống chế kịp thời, có hiệu quả dịch COVID-19 và các bệnh dịch khác.

Thứ tư, phân tích, dự báo những thuận lợi, nguy cơ, thách thức và đề xuất các giải pháp, kiến nghị thiết thực trên tinh thần bám sát, bổ sung, hoàn thiện các giải pháp, nhiệm vụ được đề ra tại các Nghị quyết của Hội nghị Trung ương 3, Hội nghị Trung ương 4 (khóa XIII), có tính đến tác động của dịch bệnh, đặt trong tổng thể các Kế hoạch 5 năm và Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025.

Thứ năm, khẩn trương xây dựng và tổ chức thực hiện quyết liệt Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội với các giải pháp, cơ chế đột phá, có trọng tâm, trọng điểm, khả thi, hiệu quả, chú trọng việc tạo động lực tăng trưởng mới phù hợp với xu thế phát triển của kinh tế thế giới hiện nay.

Thứ sáu, sử dụng linh hoạt, phối hợp chặt chẽ các công cụ tiền tệ, tài khóa để giữ vững kinh tế vĩ mô, góp phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng gói chính sách tài khóa và tiền tệ để hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, sớm trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Xin Chủ tịch Quốc hội cho biết những ưu tiên của Quốc hội trong năm 2022?

Với những diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19, dự báo tình hình năm 2022 sẽ còn nhiều khó khăn, thử thách. Nhưng như tôi đã nhiều lần chia sẻ, càng trong khó khăn, thử thách thì tinh thần đoàn kết, ý chí tự cường và khát vọng vươn lên của đất nước ta, Nhân dân ta càng trở nên mãnh liệt hơn bao giờ hết. Vì thế, Quốc hội – hiện thân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc càng phải chủ động, trí tuệ, đoàn kết, đổi mới và trách nhiệm hơn nữa để thực hiện hiệu quả các chức năng hiến định, cùng với toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta thực hiện thắng lợi các mục tiêu đã đề ra.

Bối cảnh đặc biệt cần những quyết đáp đặc biệt. Ngay đầu năm 2022, Quốc hội đã tiến hành Kỳ họp bất thường để xem xét, quyết định nhiều nội dung lớn, cấp bách, tác động trực tiếp đến sự phục hồi, phát triển của đất nước trong điều kiện “bình thường mới” thích ứng an toàn với đại dịch như: dự thảo Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025… Đây là lần đầu tiên Quốc hội triệu tập một Kỳ họp bất thường nhằm kịp thời ban hành các quyết sách cấp bách hỗ trợ đà phục hồi, phát triển của đất nước, nhưng đồng thời, từ thành công của Kỳ họp cũng sẽ mở ra một phương thức làm việc mới, giúp Quốc hội phản ứng linh hoạt hơn, quyết đáp kịp thời hơn các yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Trong năm 2022, Quốc hội sẽ tiếp tục triển khai các nhiệm vụ đã được xác định tại Chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết 161 của Quốc hội, Kết luận số 19 của Bộ Chính trị về Đề án định hướng chương trình xây dựng luật của Quốc hội khoá XV. Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chủ động hơn nữa, đồng hành sát sao hơn nữa với Chính phủ, các cơ quan nhà nước để kịp thời xem xét, quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, hiệu quả để thực hiện các mục tiêu, kế hoạch năm 2022 về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19, bảo vệ tối đa sức khỏe, tính mạng của Nhân dân; tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ hiệu quả người dân và doanh nghiệp; tận dụng mọi cơ hội để thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và duy trì các động lực tăng trưởng trong dài hạn; kiên trì giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao tính tự chủ, khả năng chống chịu, thích ứng của nền kinh tế; tiếp tục ưu tiên hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật, xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an toàn, lành mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; chú trọng phát triển văn hóa, bảo đảm an sinh xã hội và không ngừng cải thiện đời sống Nhân dân; nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển đất nước và củng cố, nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế…

Cùng với đó, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tập trung triển khai 4 chuyên đề giám sát nhằm tạo chuyển biến căn bản trong các lĩnh vực này, nhất là các lĩnh vực quy hoạch, thực hành tiết kiệm chống lãng phí, khi chúng ta giải quyết được căn cơ những vướng mắc, tồn tại, hạn chế vừa qua, từ đó hoàn thiện khung khổ pháp lý thông thoáng, minh bạch và hiệu quả thì đây sẽ là nguồn lực phát triển vô cùng lớn của đất nước. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội cũng sẽ đẩy mạnh công tác giám sát việc ban hành văn bản pháp luật để bảo đảm pháp luật được thực thi thông suốt, minh bạch và hiệu quả.

Nhân dịp Xuân mới, Chủ tịch Quốc hội có điều gì muốn nhắn gửi đến cử tri và Nhân dân cả nước?

Năm 2021 khép lại với nhiều khó khăn, biến động cả trong nước và trên thế giới. Tôi xin bày tỏ sự chia sẻ sâu sắc với những tổn thất, mất mát nặng nề về người và của, những khó khăn mà Nhân dân ta đã phải gánh chịu; tri ân, tôn vinh những đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, các lực lượng nơi tuyến đầu chống dịch, nhất là ngành Y tế, các lực lượng vũ trang và cán bộ cơ sở đã bất chấp hiểm nguy, sẵn sàng hy sinh sức khỏe và tính mạng của bản thân, bám trụ nơi tâm dịch vì mục tiêu cao nhất là bảo vệ sinh mệnh, sức khỏe, cuộc sống bình yên của Nhân dân và sự phát triển bền vững, trường tồn của đất nước. 

Thay mặt Lãnh đạo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tôi biểu dương, đánh giá cao sự cố gắng, chỉ đạo, điều hành quyết liệt của Chính phủ; trân trọng, cảm ơn những nỗ lực, đóng góp to lớn, những nghĩa cử cao đẹp của đồng bào, cán bộ, chiến sĩ và cộng đồng doanh nghiệp; cảm ơn sự giúp đỡ, ủng hộ có hiệu quả của đồng bào ta ở nước ngoài và bạn bè quốc tế trong công tác phòng, chống đại dịch COVID-19 từ trước đến nay.

Những kết quả đạt được trong năm 2021 sẽ là tiền đề rất quan trọng đưa đất nước vững bước đi lên. Năm 2022 là năm có ý nghĩa quan trọng, tiếp tục tạo nền tảng để cả nước thực hiện các mục tiêu của kế hoạch 5 năm 2021-2025. Dự báo năm 2022 sẽ còn nhiều thách thức, khó khăn, tác động bất lợi của thiên tai, biến đổi khí hậu, nhất là dịch COVID-19 có thể kéo dài, nguy cơ lây lan, diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Mặc dù khó khăn vẫn còn rất nhiều, nhưng tôi tin rằng với sự lãnh đạo của Đảng, sự chung sức, đồng lòng của toàn dân tộc, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự ủng hộ của bạn bè quốc tế, đất nước ta sẽ sớm kiểm soát hoàn toàn được dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe của nhân dân, phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Trên cơ sở các Nghị quyết của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan hữu quan đã và sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ để kịp thời cụ thể hóa các chủ trương, định hướng lớn phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Tại Kỳ họp bất thường đầu tiên của Quốc hội vừa được tổ chức từ ngày 4-11/1/2022, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; Nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025; Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Cần Thơ và thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 8 Luật để tháo gỡ những vướng mắc pháp lý trong hoạt động đầu tư, kinh doanh; là minh chứng rõ ràng nhất về tinh thần phối hợp, kiến tạo, luôn làm hết sức mình vì sự phát triển bền vững của đất nước… Tôi tin tưởng người dân và cộng đồng doanh nghiệp sẽ nắm bắt các cơ hội để khôi phục, tái cấu trúc và phát triển các hoạt động sản xuất kinh doanh, góp phần đưa nền kinh tế phục hồi, lấy lại đà tăng trưởng,  phát triển bền vững.

Trân trọng cảm ơn Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ!