Bản đồ vị trí hai căn cứ không quân đã ghi nhận thiệt hại do cuộc tấn công của Ukraine là Belaya (ở vùng Irkutsk) và Olenya (ở vùng Murmansk). Nguồn: NYT
Theo tờ New York Times, trong nhiều tháng, ngay cả khi lực lượng đang mất dần lợi thế trên chiến trường trong nước, quân đội Ukraine vẫn âm thầm lên kế hoạch cho một cuộc tấn công dữ dội vào sâu trong lãnh thổ Nga.
Vào ngày Chủ nhật, 1/6, thiết bị bay không người lái điều khiển từ xa của Ukraine đã xuất hiện từ nơi ẩn náu bên trong nước Nga và bắt đầu gây ra thiệt hại. Khi chúng hoàn thành nhiệm vụ, ít nhất một chục máy bay quân sự đã nằm trong đống đổ nát, mặc dù phía Ukraine tuyên bố gây thiệt hại cho 41 máy bay Nga.
Tờ New York Times đã thực hiện một phân tích về video và hình ảnh vệ tinh để xác định mức độ của cuộc tấn công.
Tổng cộng, Ukraine đã nhắm mục tiêu vào các căn cứ ở năm khu vực của Nga. Các máy bay ném bom chiến lược ở ít nhất hai căn cứ Olennya (tại bán đảo Kola, vùng Murmansk) và Belaya (tại tỉnh Irkutsk, Siberia) đã bị phá hủy. Theo Bộ Quốc phòng Nga, các cuộc tấn công vào ba địa điểm khác đã bị đẩy lùi.
Minh họa xe container chứa các UAV tấn công của Ukraine được sử dụng để tập kích sân bay quân sự Nga. Nguồn: SBU/Guardian
Tờ New York Times không thể xác minh những tuyên bố đó, nhưng hình ảnh vệ tinh chụp được vào ngày 2/6 cho thấy không có máy bay nào bị hư hại tại hai trong số 3 căn cứ còn lại có khả năng bị nhắm mục tiêu, gồm Dyagilevo (gần Ryazan, phía tây Nga), Ivanovo Severny (tại tỉnh Ivanovo). Cho tới nay, không có hình ảnh vệ tinh hoặc cảnh quay rõ ràng nào về căn cứ thứ ba, Ukrainka (ở vùng Amur, Viễn Đông Nga).
Căn cứ không quân Belaya
Một video được chia sẻ rộng rãi trực tuyến và được New York Times xác minh, cho thấy bản ghi âm về phần mềm chịu trách nhiệm điều khiển thiết bị bay không người lái của Ukraine khi cuộc tấn công vào căn cứ không quân Belaya bắt đầu.
Đoạn video ghi lại góc nhìn từ một chiếc drone khi nó bay qua căn cứ, hướng về phía một hàng ít nhất sáu máy bay, trước khi hạ thấp độ cao lao về phía một oanh tạc cơ Tupolev Tu-95 (Xem video dưới).
Ngay sau đó, một video khác cho thấy hai drone được phóng đi từ các container có vẻ được ngụy trang thành các ngôi nhà mô-đun gắn trên thùng xe đầu kéo gần đó. Chúng bay về phía các cột khói bốc lên từ căn cứ, cách đó chừng 6km.
Hình ảnh ghi lại từ mặt đất, được quay ở khoảng giữa chiếc xe tải và căn cứ Belaya, cho thấy thêm nhiều drone bay qua đầu, hướng về phía căn cứ. Quỹ đạo bay cho thấy chúng có thể đã xuất phát từ hướng chiếc xe đầu kéo.
Các video quay tại hiện trường phóng drone vào cuối ngày hôm đó cho thấy các container đang bốc cháy, phần mái của chúng nằm vương vãi trên mặt đất gần đó (video dưới).
Trong một tuyên bố đưa ra vào 2/6, giới chức Ukraine cho biết các thùng chứa vận chuyển drone đã được cài đặt để tự hủy sau khi hoàn thành việc phóng.
Để đánh giá mức độ thiệt hại tại căn cứ không quân, tờ New York Times đã thu thập ảnh radar từ công ty hình ảnh vệ tinh Umbra, có khả năng quan sát xuyên qua tầng mây dày. 7 oanh tạc cơ chiến lược dường như đã bị phá hủy hoàn toàn, rất có thể bao gồm 4 chiếc Tupolev Tu-22M và 3 chiếc Tupolev Tu-95. Những chiếc máy bay này cũng xuất hiện trong đoạn video quay từ drone.
Chris Biggers, một chuyên gia phân tích địa không gian, trước đó cũng đã công bố các kết luận tương tự. Thiệt hại được xác nhận tại căn cứ Belaya cho thấy một đòn giáng mạnh vào chiến dịch sử dụng oanh tạc cơ tầm xa để tập kích Ukraine của Nga.
Bên trái, ảnh vệ tinh của Planet Labs (ngày 28/5); và bên phải, ảnh radar của Umbra Lab (ngày 2/6) cho thấy các máy bay bị thiệt hại.
Trong ảnh vệ tinh chụp căn cứ Belaya, có thể thấy những chiếc máy bay mồi nhỏ - nhiều khả năng được làm từ lốp xe ô tô và các vật liệu khác. Những biện pháp phòng vệ chống drone như vậy dường như đã được thiết lập trong vài tháng qua.
Ảnh vệ tinh của Maxar Technologies chụp các máy bay mồi nhử vào ngày 20/5.
Căn cứ không quân Olenya
Cảnh quay sớm nhất về căn cứ không quân Olenya được New York Times xác minh đã ghi lại một cuộc tấn công đang diễn ra.
Một bản ghi màn hình từ phần mềm điều khiển của phi công Ukraine cho thấy một thiết bị bay không người lái bay ngang qua hai máy bay ném bom Tu-95 đang bốc khói. Một chiếc Tu-95 khác cũng trúng một vụ nổ (xem video dưới). Lốp xe — biện pháp phòng thủ rõ ràng — có thể nhìn thấy bên cạnh và trên đỉnh cánh của ít nhất ba máy bay ném bom Tu-95 bị hư hại.
Cảnh quay được ghi lại sau đó cho thấy một chiếc Tu-95 khác, cùng với một máy bay vận tải hàng hóa An-12, bốc cháy.
Tại một trạm xăng cách căn cứ hơn 6km về phía tây nam, một người đàn ông đã quay video về những chiếc drone trên bầu trời. Ông ta tuyên bố rằng chúng được phóng từ một chiếc xe tải được nhìn thấy đỗ ở cuối đường.
Bản đồ căn cứ không quân Olenya.
Mặc dù các cuộc tấn công vào hôm 1/6 đã khiến Nga phải chịu tổn thất chiến lược nghiêm trọng, các nhà phân tích cảnh báo rằng điều này dường như không làm thay đổi quyết tâm theo đuổi các mục tiêu quân sự của Điện Kremlin. Nga có khả năng sẽ đáp trả chiến dịch “Mạng nhện” bằng nhiều cuộc tấn công UAV và tên lửa lớn hơn vào Ukraine.