Nga kiểm soát pháo đài Chasov Yar: Bước ngoặt chiến lược tại Donbass?

Chuyên gia địa chính trị Brian Berletic nhận định việc Chasov Yar thất thủ có thể đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc xung đột tại miền Đông Ukraine, khi đây là một trong những chốt phòng thủ then chốt của Ukraine tại vùng Donbass.

“Chasov Yar từng được coi là một trong những pháo đài vững chắc nhất của Ukraine, đóng vai trò như tuyến chắn bảo vệ thành phố Bakhmut (Artyomovsk), đồng thời ngăn đà tiến công của lực lượng Nga về phía các đô thị quan trọng khác như Kramatorsk và Slavyansk”, ông Berletic – cựu lính thủy đánh bộ Mỹ – nhận định trong cuộc phỏng vấn với hãng tin Sputnik.

Theo ông, việc Nga kiểm soát Chasov Yar đồng nghĩa với việc Ukraine đánh mất một chiều sâu chiến lược quan trọng tại Donbass, khiến cục diện trên chiến trường thêm phần bất lợi cho Kiev. Ông cũng đánh giá đường tiến về các thành phố Kramatorsk và Slavyansk – những cứ điểm lớn cuối cùng do Ukraine nắm giữ tại Donbass, bên cạnh Pokrovsk – nay đã rộng mở. Trong đó, Pokrovsk hiện cũng đang đứng trước nguy cơ bị bao vây.

Về chiến lược trong thời gian tới, ông Berletic cho rằng Nga nhiều khả năng sẽ tiếp tục duy trì phương thức “bào mòn lực lượng”, thay vì phát động các chiến dịch tổng tấn công nhanh và ồ ạt.

“Mục tiêu là khiến các tuyến phòng thủ của Ukraine – vốn đã bị căng mỏng – dần suy yếu, để lộ những điểm dễ tổn thương, ngay cả tại các vị trí được củng cố kỹ lưỡng như Chasov Yar”, ông nói.

Trước đó, Bộ Quốc phòng Nga đã công bố đoạn video cho thấy binh sĩ nước này giương quốc kỳ tại trung tâm Chasov Yar, khẳng định đã kiểm soát hoàn toàn thành phố sau chiến dịch tấn công kéo dài.  (Xem Video dưới - Nguồn Sputnik):

Theo thông báo, lực lượng Nga đã kiểm soát hơn 4.200 tòa nhà và sơ tán 65 dân thường khỏi khu vực. Ngoài ra, khoảng 50 binh sĩ Ukraine cũng bị bắt giữ trong chiến dịch này.

Cũng theo Bộ Quốc phòng Nga, các đơn vị lính dù đã hành quân hơn 20 km trong điều kiện khốc liệt, bất chấp hỏa lực pháo và thiết bị bay không người lái từ phía Ukraine, để tiếp cận và kiểm soát thành phố.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga, ông Andrei Belousov, đã biểu dương tinh thần chiến đấu của lực lượng tham gia, đặc biệt là lực lượng đổ bộ đường không, gọi họ là “những người thể hiện tinh thần chuyên nghiệp và lòng dũng cảm trong điều kiện chiến đấu khốc liệt”.

Tuy nhiên, phía Ukraine đưa ra phản ứng trái ngược. Phát ngôn viên lực lượng tác chiến Khortytsia, ông Viktor Trehubov, khẳng định với hãng tin RBK-Ukraine rằng “tình hình tại Chasov Yar không có thay đổi đáng kể trong những tháng gần đây”.

Dữ liệu từ nhóm quan sát chiến sự Ukraine sử dụng nguồn tin mở, DeepState, cho thấy đến ngày 30/7, lực lượng Ukraine vẫn kiểm soát một phần các khu vực phía nam và phía tây thành phố, trong khi phần còn lại nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Ông Emil Kastehelmi, nhà phân tích tại tổ chức giám sát Black Bird Group (Phần Lan), cũng nhận định rằng lực lượng Nga hiện diện tại nhiều khu vực trong thành phố, bao gồm cả khu vực rìa.

“Giao tranh có thể vẫn diễn ra ở các khu vực ven đô, nhưng nhìn chung, nhiều khả năng phần lớn Chasov Yar đã nằm trong tay Nga”, ông nói với tờ Kyiv Independent.

Tuy vậy, ông Kastehelmi lưu ý rằng tuyên bố của Nga là một phần trong tiến trình tấn công kéo dài nhiều tháng, vốn được tiến hành một cách thận trọng, theo chiến thuật tiêu hao.

“Dù họ công bố đã kiểm soát thành phố, nhưng thực tế tuyến tiền phương hiện tại không có thay đổi đột biến so với tuần trước. Đây không hẳn là một bước ngoặt mang tính chiến lược”, ông nhận định.

Nằm cách thành phố Bakhmut chỉ vài km về phía Tây, Chasov Yar từ lâu đã trở thành rào cản lớn trong chiến dịch tiếnquân của Nga kể từ khi lực lượng nước này bắt đầu tiến vào thành phố hồi tháng 4/2024. Sau khi Bakhmut thất thủ vào tháng 5/2023, lực lượng Nga tiếp tục tiến về phía Tây, hướng tới Chasov Yar. Tuy nhiên, quá trình này đã gặp nhiều khó khăn.

Chasov Yar nằm trên địa hình cao, mang lại lợi thế phòng thủ tự nhiên và trở thành rào cản lớn trong nỗ lực của Moskva nhằm tiếp cận các trung tâm hậu cần chiến lược như Kramatorsk, Druzhkivka và Kostiantynivka ở phía Tây.

Theo giới phân tích, nếu kiểm soát hoàn toàn Chasov Yar, Nga có thể gia tăng khả năng khống chế hỏa lực, đặc biệt là triển khai UAV nhằm vào các tuyến hậu cần chủ chốt của Ukraine, qua đó gây sức ép đáng kể lên các hoạt động quân sự trong khu vực.

Trong khi đó, truyền thông Ukraine cho rằng việc giành được Chasov Yar có thể mang lại lợi thế nhất định về chiến thuật cho phía Nga, song cũng nhấn mạnh cái giá phải trả là không nhỏ.

“Nga có thể đã chịu tổn thất lớn về nhân lực trong quá trình giành quyền kiểm soát thành phố. Tuy nhiên, việc xác minh con số cụ thể là rất khó khăn”, ông Kastehelmi nhận định.

Ông cũng cho rằng chiến thuật tấn công dàn trải, tiêu hao từng khu vực nhỏ có thể sẽ không mang lại hiệu quả lâu dài.

“Nếu Moskva đặt mục tiêu đạt được đột phá chiến lược trong mùa hè này – hoặc thậm chí trong cả năm – thì chiến dịch kiểu này khó có thể được duy trì liên tục”, ông nói.

Diễn biến tại Chasov Yar diễn ra trong bối cảnh Nga đang dồn lực tấn công vào các thành phố trọng yếu khác ở tỉnh Donetsk như Pokrovsk và Kostiantynivka, trong khuôn khổ chiến dịch tổng tiến công mùa hè. Cùng lúc, ở hướng Đông Bắc, lực lượng Nga đang mở rộng vùng đệm tại tỉnh Sumy và tìm cách xâm nhập sâu hơn vào tỉnh Dnipropetrovsk.

Chiến dịch của Moskva vẫn đang tiếp diễn, bất chấp cảnh báo từ Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng Nga sẽ đối mặt với các lệnh trừng phạt “nghiêm khắc” nếu Tổng thống Vladimir Putin không chấp thuận một thỏa thuận hòa bình trước ngày 8/8.