Pháp siết chặt chính sách chống ma túy giữa lo ngại tội phạm gia tăng

Bộ trưởng Nội vụ và Bộ trưởng Tư pháp Pháp khẳng định quyết tâm chấm dứt tình trạng này thông qua những biện pháp mạnh mẽ, đồng thời phản đối những đề xuất hợp pháp hóa nhằm giảm tác hại.

Hạ viện Pháp đang thảo luận một dự luật do chính phủ hậu thuẫn với mục tiêu siết chặt kiểm soát hoạt động buôn bán ma túy. Trước đó, Thượng viện Pháp đã thông qua dự luật này với sự ủng hộ gần như tuyệt đối. Dự luật bao gồm các điều khoản tăng cường quyền hạn cho cơ quan thực thi pháp luật và tư pháp trong việc truy quét tội phạm ma túy, đồng thời đề xuất thành lập một văn phòng công tố chuyên trách, tương tự như văn phòng từng được thành lập để điều tra khủng bố sau các vụ tấn công năm 2015.

Trong khi nhiều quốc gia châu Âu đang thử nghiệm các chính sách phi hình sự hóa và hợp pháp hóa một số loại ma túy để hạn chế tác hại, Pháp lại đi theo hướng ngược lại với cách tiếp cận nghiêm ngặt hơn. Bộ trưởng Nội vụ Gerald Darmanin và Bộ trưởng Tư pháp Bruno Retailleau nhấn mạnh việc đấu tranh chống tội phạm ma túy là vấn đề an ninh và pháp luật hơn là sức khỏe cộng đồng. Cả hai đã nhiều lần cảnh báo về mối liên hệ giữa bạo lực và việc sử dụng ma túy, đồng thời quy trách nhiệm cho người tiêu dùng trong việc thúc đẩy hoạt động buôn bán ma túy bất hợp pháp.

Theo luật hiện hành, Pháp đã gia tăng đáng kể nguồn lực nhằm triệt phá các tổ chức tội phạm ma túy. Tuy nhiên, dự luật mới gây tranh cãi khi đề xuất các biện pháp cứng rắn như trục xuất toàn bộ gia đình khỏi nhà ở công cộng nếu một thành viên bị kết tội liên quan đến ma túy. Một số ý kiến chỉ trích cho rằng các biện pháp này có nguy cơ lặp lại những sai lầm trong cuộc chiến chống ma túy tại Mỹ, đồng thời chưa giải quyết triệt để vấn đề điều trị cho người nghiện.

Theo Giáo sư Stéphane Quéré, chuyên gia tội phạm học tại Pháp, tình trạng buôn bán ma túy bất hợp pháp hiện được xem là mối đe dọa chiến lược đối với an ninh quốc gia. Tuy nhiên, ông cho rằng cốt lõi của vấn đề nằm ở nguồn tài chính bất hợp pháp và chỉ dựa vào luật pháp sẽ không thể giải quyết triệt để. Trong khi việc truy bắt các đối tượng buôn bán nhỏ lẻ có thể thực hiện tương đối dễ dàng, thì việc triệt phá các tổ chức tội phạm cấp cao đòi hỏi nhiều thời gian, nhân lực và nguồn lực hơn.

Tình trạng buôn bán ma túy không chỉ là vấn đề của các thành phố lớn như Paris hay Marseille, mà trong những năm gần đây đã lan rộng đến các thị trấn vừa và nhỏ cũng như vùng nông thôn. Một báo cáo lưỡng đảng công bố năm ngoái ước tính thị trường ma túy bất hợp pháp ở Pháp đạt doanh thu ít nhất 3,5 tỷ euro mỗi năm, với con số thực tế có thể còn cao hơn đáng kể.

Bạo lực liên quan đến ma túy cũng có xu hướng gia tăng. Theo số liệu từ Bộ Nội vụ Pháp, năm 2024 có 110 vụ giết người liên quan đến hoạt động buôn bán ma túy trong tổng số 980 vụ giết người trên toàn quốc. Năm 2023, con số này đạt đỉnh với 139 người thiệt mạng và 413 người bị thương.

Để đối phó với tình trạng này, dự luật mới tập trung vào việc mở rộng quyền hạn cho các cơ quan chức năng, trong đó có đề xuất bổ nhiệm một công tố viên nhà nước chuyên trách điều tra và triệt phá các tổ chức tội phạm ma túy. Ngoài ra, một điểm đáng chú ý trong dự luật là kế hoạch xây dựng các cơ sở giam giữ an ninh cao dành riêng cho tội phạm ma túy, nơi các phạm nhân sẽ bị quản lý chặt chẽ nhằm ngăn chặn mọi liên lạc với bên ngoài.

Tuy nhiên, một số điều khoản trong dự luật đang vấp phải sự phản đối tại Hạ viện. Các nghị sĩ bày tỏ lo ngại về những đề xuất có thể ảnh hưởng đến quyền của bị cáo, chẳng hạn như việc hạn chế luật sư tiếp cận thông tin liên quan đến quá trình điều tra của cảnh sát. Một số nghị sĩ cũng chỉ trích việc dự luật không đề cập đến vấn đề người sử dụng ma túy. Nghị sĩ Ludovic Mendes, thành viên nhóm Ensemble ủng hộ Tổng thống Emmanuel Macron, cho rằng người tiêu dùng không nên bị xem như tội phạm, mà cần được coi là những người cần hỗ trợ.

Pháp hiện áp dụng mô hình xử phạt hành chính đối với người sử dụng ma túy. Từ năm 2021, thay vì truy tố hình sự, những người sử dụng ma túy có thể bị phạt tiền tại chỗ. Theo Bộ Nội vụ, trong năm 2024, khoảng 288.000 người đã bị xử phạt theo quy định này, tăng 10% so với năm trước.

Theo cơ quan chức năng của Pháp, cần sa là loại ma túy bất hợp pháp được sử dụng phổ biến nhất tại nước này, tiếp theo là cocaine và thuốc lắc (MDMA). Dù một số nhà lập pháp đã đề xuất phi hình sự hóa và hợp pháp hóa cần sa, Pháp vẫn là một trong những quốc gia có chính sách kiểm soát ma túy nghiêm ngặt nhất châu Âu. Theo một cuộc thăm dò của YouGov vào tháng 11/2024, dư luận Pháp vẫn chia rẽ về vấn đề này, với 41% phản đối hợp pháp hóa cần sa và 42% ủng hộ.