Cần xây dựng văn hoá 'đã làm việc thì không uống rượu bia'

Sau phát lệnh ra quân toàn quốc của Cục Cảnh sát giao thông (CSGT), lực lượng CSGT TP Hồ Chí Minh đã tăng cường tuần tra, kiểm tra nồng độ cồn ban ngày trên nhiều tuyến đường. Điển hình vào trung tuần tháng 10 vừa qua, tổ công tác của Đội CSGT Rạch Chiếc đã phát hiện anh T.T.L. có biểu hiện say xỉn khi đang điều khiển xe máy trên Quốc lộ 1K. Kết quả đo nồng độ cồn ở mức 0,661 mg/lít khí thở, vi phạm kịch khung theo quy định.

Theo Phòng CSGT TP Hồ Chí Minh, tình trạng say xỉn khi đang lái xe không phải là ít, nhưng việc say xỉn vào ban ngày, trong giờ làm việc và giờ nghỉ trưa lại là tình trạng đáng báo động. Bởi hiện nay, nhiều người vẫn chủ quan cho rằng uống ít không sao, trong khi chỉ cần một lượng cồn nhỏ cũng ảnh hưởng đến khả năng tập trung và phản xạ khi điều khiển phương tiện lưu thông trên đường.

Trước thực tế này, nhiều ý kiến đề nghị cần xử lý từ gốc vì việc xử phạt chỉ là phần ngọn. Tại tọa đàm “Xây dựng văn hóa uống có trách nhiệm” do Liên minh rượu mạnh và rượu vang quốc tế tại châu Á - Thái Bình Dương (APISWA) tổ chức mới đây, Tiến sĩ Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia cho rằng, rượu bia đã trở thành một thói quen giao tiếp lâu đời nên để thay đổi, cần tiếp cận bằng phương pháp “xã hội hóa”, tức huy động tất cả các nhóm xã hội cùng tham gia.

“Uống có trách nhiệm không chỉ đơn thuần là việc tuân thủ mà còn là có nhận thức về bản thân, hiểu rõ giới hạn của mình, tôn trọng người khác và đưa ra những lựa chọn có trách nhiệm”, ông Minh nói.

Cũng theo ông Minh, cần xây dựng chuẩn mực mới: “Đã làm việc thì không uống rượu bia”, tương tự như việc cài dây an toàn hay đội mũ bảo hiểm trước đây để từ quy định pháp luật trở thành hành vi tự giác. Vai trò của doanh nghiệp, cơ quan nhà nước trong việc tạo môi trường làm việc lành mạnh cũng là điều quan trọng, không khuyến khích uống bia trong giao tiếp hành chính hay ký kết công việc.

Bà Nguyễn Thị Quý Linh, Tổng Giám đốc Hiệp hội Ô tô Việt Nam (AAV) nhìn nhận: “Khi những người trẻ cảm nhận được trách nhiệm của mình, coi việc nói không với lái xe sau khi uống rượu, bia là bảo vệ gia đình, bạn bè, trở thành những người ủng hộ mạnh mẽ cho sự thay đổi này”.

Theo bà Linh, thế hệ trẻ chính là nhân tố định hình chuẩn mực xã hội mới. Nếu các chiến dịch giáo dục được thiết kế gần gũi, thực tế và lan tỏa qua mạng xã hội, hành vi “uống có trách nhiệm” sẽ nhanh chóng trở thành trào lưu tích cực.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Olivier Fages, Tổng Giám đốc Pernod Ricard Việt Nam & Campuchia, đại diện của APISWA tại Việt Nam cho rằng, sự tiến bộ chỉ có thể đạt được khi các bên, từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp đến cộng đồng cùng hợp tác theo hướng thống nhất. Mỗi bên đều có vai trò và thế mạnh riêng: Nhà nước tạo hành lang chính sách, doanh nghiệp đổi mới sản phẩm và cách tiếp cận, còn người tiêu dùng hình thành thói quen thưởng thức có trách nhiệm. Khi những nỗ lực ấy cùng hướng về một mục tiêu chung, việc uống điều độ sẽ trở thành giá trị văn hóa thường nhật chứ không chỉ là lời kêu gọi.

Trong khi đó, Tiến sĩ Nguyễn Minh Hoàng, Chương trình Đối tác vì sự tiến bộ y tế tại Việt Nam (Trường Y Harvard) đưa ra một góc nhìn nhân văn hơn: “Khi trách nhiệm trở thành một phần của bản sắc và văn hóa chứ không phải nghĩa vụ, thì sự thay đổi hành vi mới thật sự bền vững”.

Các ý kiến cũng đều thống nhất, để hạn chế lạm dụng rượu bia, xã hội không chỉ cần luật mà cần hình thành thói quen văn hóa, nơi việc uống ít, uống đúng chỗ, đúng thời điểm trở thành chuẩn mực ứng xử.

Để siết chặt việc uống rượu, bia trong giờ làm việc, cán bộ, công chức, viên chức vẫn là người đi đầu noi gương. Vì thế, mới đây, Thành ủy TP Hồ Chí Minh đã ban hành nghị quyết về tăng cường phòng, chống tác hại của rượu, bia với quy định rõ: Đến cuối năm 2025, 100% cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang không sử dụng rượu, bia trong giờ làm việc, giờ nghỉ trưa và không điều khiển phương tiện sau khi uống rượu, bia.

Thành ủy TP Hồ Chí Minh cũng đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị phải đưa tiêu chí này vào đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ, xem việc vi phạm là biểu hiện thiếu gương mẫu. Thành phố cũng sẽ tăng cường kiểm tra đột xuất, xử lý nghiêm, kết hợp tuyên truyền, tư vấn cai nghiện và khuyến khích doanh nghiệp xây dựng “môi trường làm việc không rượu bia”.

Theo kế hoạch, đến năm 2030, TP Hồ Chí Minh phấn đấu kiểm soát căn bản tình trạng lạm dụng rượu, bia, kéo giảm tai nạn giao thông, bạo lực gia đình và các tệ nạn liên quan.