Tuy nhiên, dự báo về CPI của 2 tháng cuối năm, ông Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho biết, các yếu tố làm giảm giá tiêu dùng trong thời kỳ giãn cách xã hội không còn tác động trong hai tháng còn lại của năm. Các yếu tố này có thể làm cho chỉ số giá tiêu dùng của hai tháng cuối năm tăng khá cao so với mức tăng giá bình quân 10 tháng năm 2021.
3 nhóm hàng giảm giá và 8 nhóm hàng tăng giá
Mặt hàng tiêu dùng phục vụ người dân tại siêu thị bờ trái Sông Đà (Hòa Bình). Ảnh minh họa: Trọng Đạt/TTXVN
Tổng cục Thống kê cho biết, tình hình dịch COVID-19 cơ bản được kiểm soát, nhiều địa phương nới lỏng giãn cách giúp lưu thông, vận chuyển hàng hóa thuận lợi, nhu cầu tích trữ hàng tiêu dùng của người dân giảm. Đồng thời, nguồn cung hàng hóa được đảm bảo khiến giá lương thực, thực phẩm trong tháng giảm.
Nhu cầu sử dụng điện, nước sinh hoạt giảm khi thời tiết sang thu và giá thuê nhà tiếp tục xuống thấp nhằm hỗ trợ người dân gặp khó khăn trong đại dịch là các nguyên nhân chính làm chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 10/2021 giảm 0,2% so với tháng trước, tăng 1,67% so với tháng 12/2020.
So với tháng trước, CPI tháng 10/2021 giảm 0,2% (khu vực thành thị giảm 0,2%; khu vực nông thôn giảm 0,21%). Trong 11 nhóm hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng chính có 3 nhóm giảm giá so với tháng trước, 8 nhóm tăng giá.
Trong 3 nhóm hàng giảm giá là nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống giảm 1,28% so với tháng trước đã làm CPI chung giảm 0,43 điểm phần trăm. Do nguồn cung dồi dào khiến giá gạo và giá thịt lợn lần lượt giảm 0,25% và 9,38%.
Nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tháng 10/2021 giảm 0,26% đã làm CPI chung giảm 0,05 điểm phần trăm chủ yếu do giá tiền thuê nhà giảm để hỗ trợ người dân gặp khó khăn trong đại dịch COVID-19. Cùng với đó, giá điện sinh hoạt, nước sinh hoạt giảm do thời tiết sang thu nên nhu cầu sử dụng giảm so với tháng trước. Nhóm bưu chính viễn thông giảm 0,04%, tập trung giảm ở giá điện thoại di động và phụ kiện điện thoại di động đối với các mẫu hàng cũ.
Tổng cục Thống kê cũng cho biết, trong 8 nhóm hàng tăng giá, nhóm giao thông có mức tăng so với tháng trước cao nhất với 2,51% làm CPI chung tăng 0,24 điểm phần trăm do ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh tăng giá xăng, dầu vào ngày 25/9/2021, 11/10/2021 và 26/10/2021; trong đó, giá xăng A95 tăng 2.940 đồng/lít, giá xăng E5 tăng 2.970 đồng/lít, giá dầu diezen tăng 2.690 đồng/lít.
Nhóm giáo dục tháng 10/2021, tăng 0,25% so với tháng trước làm CPI chung tăng 0,02 điểm phần trăm; trong đó, dịch vụ giáo dục tăng 0,22% do một số địa phương tăng học phí mầm non, học phí đại học mặc dù có một số địa phương đã thực hiện miễn, giảm học phí năm học 2021-2022…
Các nhóm hàng có mức giá tháng 10/2021, tăng không đáng kể so với tháng trước là nhóm thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 0,06% so với tháng trước. Nhóm văn hóa, giải trí và du lịch tăng 0,04%; nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,02%, trong đó giá thuốc các loại tăng 0,09%. Ngoài ra, nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng 0,12% do dịch vụ cắt tóc, gội đầu và vật dụng tang lễ, thờ cúng tăng.
Cũng trong tháng 10, giá vàng trong nước giảm theo giá vàng thế giới. Tính đến ngày 27/10/2021, bình quân giá vàng thế giới ở mức 1.774,48 USD/ounce, giảm 0,45% so với tháng 9/2021. Giá vàng thế giới giảm do đồng USD, lợi suất trái phiếu Mỹ phục hồi và doanh số bán lẻ tháng Chín của Mỹ tăng.
Trong nước, chỉ số giá vàng tháng 10/2021 giảm 0,21% so với tháng trước; giảm 1,85% so với tháng 12/2020 và giảm 1,82% so với cùng kỳ năm 2020; bình quân 10 tháng năm 2021 tăng 10,39%.
Cùng với đó, chỉ số giá USD giảm 0,06%. Đồng USD trên thị trường thế giới tăng sau khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ phát biểu giữ nguyên chính sách tiền tệ để hỗ trợ kinh tế trong thời gian tới. Tính đến ngày 27/10/2021, chỉ số USD trên thị trường quốc tế đạt mức 93,97 điểm, tăng 1,1 điểm so với tháng trước.
Trong nước, lượng dự trữ ngoại tệ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam bảo đảm đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp nhập khẩu, giá USD bình quân trên thị trường tự do quanh mức 22.914 VND/USD. Trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, nhu cầu mua bán ngoại tệ hạn chế, chỉ số giá USD tháng 10/2021 giảm 0,06% so với tháng trước; giảm 1,2% so với tháng 12/2020 và giảm 1,48% so với cùng kỳ năm 2020; bình quân 10 tháng năm 2021 giảm 0,94%.
Lạm phát cơ bản có mức thấp nhất kể từ năm 2011
Nhân viên siêu thị tại Thành phố Hồ Chí Minh lựa chọn thực phẩm cho đơn hàng mua sắm online. Ảnh minh họa: Mỹ Phương/TTXVN
Theo Vụ Thống kê giá, Tổng cục Thống kê chỉ ra một số nguyên nhân làm tăng CPI trong 10 tháng năm 2021 như: giá xăng dầu trong nước được điều chỉnh 18 đợt làm cho giá xăng A95 tăng 7.860 đồng/lít; giá xăng E5 tăng 7.600 đồng/lít và giá dầu diezen tăng 6.340 đồng/lít. So với cùng kỳ năm trước, giá xăng dầu trong nước bình quân 10 tháng tăng 27,23%, làm CPI chung tăng 0,98 điểm phần trăm.
Giá gas trong nước biến động theo giá gas thế giới. Trong 10 tháng năm 2021, giá bán lẻ gas trong nước được điều chỉnh tăng 8 đợt và giảm 2 đợt, bình quân 10 tháng giá gas tăng 23,81% so với cùng kỳ năm trước, làm CPI chung tăng 0,35 điểm phần trăm.
Bên cạnh đó, giá dịch vụ giáo dục 10 tháng tăng 3,09% so với cùng kỳ năm trước làm CPI chung tăng 0,17 điểm phần trăm do ảnh hưởng từ đợt tăng học phí năm học mới 2020-2021 theo lộ trình của Nghị định số 86/2015/NĐ-CP ngày 02/10/2015 của Chính phủ quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập từ năm học 2015 - 2016 đến năm học 2020 - 2021.
Cùng với đó, giá gạo trong nước tăng theo giá gạo xuất khẩu; nhu cầu tiêu dùng gạo nếp và gạo tẻ ngon tăng trong dịp Tết Nguyên đán và nhu cầu tích lũy của người dân trong thời gian giãn cách xã hội làm cho giá gạo 10 tháng năm 2021 tăng 6,24% so với cùng kỳ năm trước làm CPI chung tăng 0,16 điểm phần trăm.
Bên cạnh các nguyên nhân làm tăng CPI, có một số nguyên nhân làm giảm CPI 10 tháng năm 2021 so với cùng kỳ năm trước như: giá các mặt hàng thực phẩm 10 tháng giảm 0,4% so với cùng kỳ năm trước, làm CPI giảm 0,09 điểm phần trăm; trong đó, giá thịt lợn giảm 8,45%; giá thịt gà giảm 0,74%.
Chính phủ cũng triển khai các gói hỗ trợ cho người dân và người sản xuất gặp khó khăn do dịch COVID-19; trong đó, gói hỗ trợ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã giảm giá điện, tiền điện cho khách hàng trong quý II bắt đầu giảm từ tháng 5/2020, quý IV năm 2020 được thực hiện vào tháng 1/2021 và giảm giá điện, tiền điện cho người dân tại các địa phương thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị số 16/CT-TTg tại kỳ hóa đơn tháng 8, tháng 9/2021. Do đó, giá điện sinh hoạt bình quân 10 tháng năm 2021 giảm 1,19% so với cùng kỳ năm 2020, tác động làm CPI chung giảm 0,04 điểm phần trăm.
Ảnh hưởng của dịch COVID-19 khiến người dân hạn chế đi lại và theo đó giá vé máy bay 10 tháng giảm 21,88% so với cùng kỳ năm trước; giá du lịch trọn gói giảm 2,54%.
Tổng cục Thống kê cũng chỉ ra, lạm phát cơ bản tháng 10/2021 giảm 0,17% so với tháng trước, tăng 0,5% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân 10 tháng năm 2021, lạm phát cơ bản tăng 0,84% so với cùng kỳ năm 2020, thấp hơn mức CPI bình quân chung (tăng 1,81%). Điều này phản ánh biến động giá tiêu dùng chủ yếu do giá lương thực, giá xăng, dầu và giá gas tăng. Mức lạm phát cơ bản tháng 10/2021 và 10 tháng năm 2021 so với cùng kỳ năm trước đều là mức thấp nhất kể từ năm 2011.
Dự báo về CPI trong 2 tháng cuối năm, ông Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho biết, làn sóng đại dịch COVID-19 lần thứ tư cơ bản đã được khống chế; nhu cầu của nền kinh tế đang dần hồi phục trở lại. Hai tháng cuối năm là khoảng thời gian tập trung vào sản xuất, lưu thông và mua sắm chuẩn bị cho các ngày lễ tết. Dịch vụ du lịch, vui chơi, giải trí sẽ tăng trong các tháng cuối năm. Giá nguyên vật liệu thế giới tăng cao và bên cạnh đó xăng dầu tăng giá tác động tới giá của nhiều hàng hoá tiêu dùng.
“Các yếu tố làm giảm giá tiêu dùng trong thời kỳ giãn cách xã hội không còn tác động trong hai tháng còn lại của năm. Tất cả các yếu tố này làm cho chỉ số giá tiêu dùng của hai tháng cuối năm sẽ tăng khá cao so với mức tăng giá bình quân 10 tháng năm 2021”, ông Nguyễn Bích Lâm nhấn mạnh.