Những phát hiện này sẽ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về quá trình tiến hóa của sao Hỏa như một hành tinh. Ảnh: theconversation.com
Theo nhóm tác giả do Huixing Bi thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc (Hợp Phì) dẫn đầu, lõi trong rắn của Sao Hỏa có bán kính khoảng 610 km. Sự tồn tại của lớp lõi rắn chứng tỏ quá trình kết tinh và đông đặc vẫn đang diễn ra khi hành tinh này tiếp tục nguội đi theo thời gian.
Điều này khiến cấu trúc lõi của Sao Hỏa giống Trái Đất hơn nhiều so với suy đoán trước đây và cho thấy nó từng có khả năng tạo ra hiệu ứng “máy phát địa từ” (dynamo). Ở Trái Đất, sự chênh lệch nhiệt giữa lõi trong rắn, lõi ngoài lỏng và lớp phủ tạo ra dòng đối lưu, từ đó hình thành và duy trì từ trường. Từ trường đóng vai trò như lá chắn bảo vệ khí quyển trước gió Mặt Trời, giúp duy trì môi trường sống.
Trước đây, các mô hình từ dữ liệu tàu đổ bộ InSight (NASA) chỉ cho thấy lõi Sao Hỏa có dạng lỏng, với kích thước lớn hơn và mật độ thấp hơn dự kiến. Năm 2021, nhóm của Simon Stähler (ETH Zurich, Thụy Sĩ) xác nhận sự tồn tại của lõi lỏng này nhưng chưa đủ bằng chứng khẳng định có lõi rắn. Lần này, các nhà nghiên cứu đã chọn lọc các trận “động đất Sao Hỏa” phù hợp và áp dụng kỹ thuật phân tích tín hiệu mới để phát hiện sóng địa chấn đi qua ranh giới lõi trong.
Kết quả này cũng giúp lý giải tại sao Sao Hỏa từng có từ trường và khí quyển dày, giữ được nước lỏng chảy trên bề mặt. Các dấu vết sông ngòi, hồ cạn và khoáng chất hình thành dưới nước trên bề mặt hành tinh là minh chứng rõ ràng. Khi lõi mất khả năng duy trì dòng đối lưu, từ trường biến mất, khí quyển dần bị gió Mặt Trời thổi bay vào vũ trụ, để lại hành tinh khô cằn, lạnh giá như hiện nay.
Các nhà khoa học nhận định phát hiện về lõi rắn không chỉ mở rộng hiểu biết về lịch sử Sao Hỏa mà còn giúp xây dựng các mô hình chung về sự hình thành và tiến hóa của các hành tinh đá trong Hệ Mặt Trời. Đây cũng là minh chứng cho sự tiến bộ trong thu thập và phân tích dữ liệu khoa học, khi các mô hình cạnh tranh trước đây dần được bổ sung và điều chỉnh dựa trên bằng chứng mới.