Máy bay chiến đấu J-10C của Trung Quốc. Ảnh: THX
Trận không chiến lớn nhất thế giới trong nhiều thập kỷ giữa Pakistan và Ấn Độ đã để lại hậu quả bất ngờ: máy bay chiến đấu Rafale "bất khả chiến bại" của Pháp lần đầu tiên bị bắn hạ trong chiến đấu, bởi vũ khí Trung Quốc và do sai lầm tình báo nghiêm trọng.
Vào rạng sáng ngày 7/5, căng thẳng giữa hai quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân ở Nam Á đã bùng nổ thành xung đột quân sự trực tiếp. Ấn Độ đổ lỗi cho Pakistan hậu thuẫn các chiến binh thực hiện vụ tấn công tại khu vực Kashmir khiến 26 thường dân thiệt mạng, và tiến hành không kích đáp trả vào Pakistan.
Thiếu tướng Không quân Pakistan Zaheer Sidhu, người đã túc trực trong phòng điều hành nhiều ngày để chuẩn bị cho cuộc chiến này, ngay lập tức ra lệnh cho các máy bay chiến đấu J-10C do Trung Quốc sản xuất cất cánh đáp trả.
Cuộc chiến kéo dài một giờ với sự tham gia của khoảng 110 máy bay, trở thành trận không chiến lớn nhất thế giới trong nhiều thập kỷ. Kết quả đã khiến nhiều người bất ngờ: ít nhất một chiếc Rafale của Ấn Độ bị bắn hạ.
Sai lầm và thiếu sót nghiêm trọng
Theo các quan chức từ cả hai bên, nguyên nhân chính dẫn đến thất bại phía Ấn Độ không phải do hiệu suất kém của Rafale, mà là do lỗi tình báo nghiêm trọng về tầm bắn của tên lửa PL-15 do Trung Quốc sản xuất.
Các quan chức Ấn Độ cho biết thông tin tình báo sai lệch khiến các phi công lái máy bay Rafale lầm tưởng họ đang ở ngoài tầm bắn của Pakistan, mà họ tin chỉ khoảng 150 km - tầm bắn được trích dẫn rộng rãi của phiên bản xuất khẩu PL-15.
"Chúng tôi đã phục kích họ", quan chức Không quân Pakistan khẳng định. Theo các quan chức Pakistan, tên lửa PL-15 bắn trúng Rafale được phóng từ khoảng cách khoảng 200 km, thậm chí xa hơn theo các quan chức Ấn Độ. Điều này khiến đây trở thành một trong những cuộc không kích có tầm bắn xa nhất từng được ghi nhận.
Justin Bronk, chuyên gia chiến tranh trên không tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh (RUSI) ở London, nhận định: "Phía Ấn Độ không ngờ mình sẽ bị bắn trúng. Và rõ ràng tên lửa PL-15 rất hiệu quả ở tầm xa".
Pakistan không chỉ có yếu tố bất ngờ với tầm bắn tên lửa, mà còn kết nối hiệu quả các thiết bị quân sự với hệ thống giám sát, tạo ra cái gọi là "chuỗi tiêu diệt" - yếu tố quan trọng của chiến tranh hiện đại.
Bốn quan chức Pakistan tiết lộ họ đã tạo ra hoạt động đa miền bằng cách kết nối các cảm biến trên không, trên bộ và không gian.
Mạng lưới này bao gồm hệ thống Data Link 17 do Pakistan phát triển, kết nối phần cứng quân sự Trung Quốc với các thiết bị khác, bao gồm máy bay do thám do Thụy Điển sản xuất. Hệ thống cho phép máy bay J-10 nhận tín hiệu radar từ máy bay do thám bay xa hơn.
Các quan chức Ấn Độ thừa nhận họ đang cố gắng thiết lập mạng lưới tương tự, nhưng quá trình này phức tạp hơn vì nước này lấy máy bay từ nhiều nhà xuất khẩu khác nhau.
Pakistan cũng tiến hành tấn công tác chiến điện tử vào hệ thống của Ấn Độ nhằm gây nhầm lẫn cho phi công nước này. Năm quan chức Pakistan cho biết cuộc tấn công điện tử vào các cảm biến và hệ thống thông tin liên lạc của Ấn Độ đã làm giảm khả năng nhận thức tình huống của các phi công Rafale.
Tuy nhiên, hai quan chức Ấn Độ tranh luận rằng các máy bay Rafale không bị che khuất tầm nhìn và các vệ tinh của Ấn Độ không bị gây nhiễu, dù họ thừa nhận Pakistan đã làm gián đoạn hoạt động của máy bay Sukhoi.
Cựu sĩ quan Không quân Anh Greg Bagwell, thành viên RUSI, nhận xét: "Người chiến thắng trong trận đấu này là đội có khả năng nhận thức tình huống tốt nhất".
Việc bắn hạ Rafale đã gây chấn động cộng đồng quân sự quốc tế và đặt ra câu hỏi về hiệu quả của vũ khí phương Tây trước các lựa chọn thay thế từ Trung Quốc. Cổ phiếu Dassault, hãng sản xuất Rafale, đã giảm sau thông tin này.
Indonesia, quốc gia đang có đơn đặt hàng Rafale chưa thanh toán, cho biết họ đang xem xét mua J-10 - động lực lớn cho nỗ lực xuất khẩu máy bay của Trung Quốc.
Tư lệnh không quân Pháp đã xác nhận với các phóng viên vào tháng 6 rằng ông đã thấy bằng chứng về việc Ấn Độ mất chiếc Rafale và hai máy bay khác, bao gồm một chiếc Sukhoi do Nga sản xuất.
Sau sự việc, Phó Tổng tham mưu trưởng Lục quân Ấn Độ, Trung tướng Rahul Singh, đã cáo buộc Pakistan nhận được "thông tin trực tiếp" từ Trung Quốc trong các trận chiến, ám chỉ đến dữ liệu radar và vệ tinh. Ông Singh không đưa ra bằng chứng và Islamabad phủ nhận cáo buộc này.
Khi được hỏi tại cuộc họp báo vào tháng 7 về quan hệ đối tác quân sự giữa Trung Quốc và Pakistan, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh nói với các phóng viên rằng hoạt động này là "một phần của sự hợp tác bình thường giữa hai nước và không nhắm vào bất kỳ bên thứ ba nào".
Hai quan chức Không quân Pakistan cho biết, Tham mưu trưởng Không quân Trung Quốc, Trung tướng Wang Gang đã đến thăm Pakistan vào tháng 7 để thảo luận về cách Islamabad sử dụng thiết bị của Trung Quốc để tạo ra "chuỗi tiêu diệt" nhằm vào Rafale.
Trung Quốc đã không trả lời khi được hỏi về sự tương tác đó. Quân đội Pakistan cho biết trong một tuyên bố hồi tháng 7 rằng Tướng Wang đã bày tỏ "mong muốn học hỏi kinh nghiệm thực chiến của Không quân Pakistan trong các Chiến dịch Đa miền".