Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Lễ khai giảng năm học mới thể hiện tính thống nhất và tinh thần dân tộc

80 năm lịch sử hào hùng

Ngày 5/9, hòa chung cùng âm hưởng và khí thế hào hùng của các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, tại các cơ sở giáo dục và ở mọi nơi, mọi miền đất nước đều kỷ niệm 80 năm Truyền thống ngành giáo dục và đào tạo, khai giảng năm học mới.

Phát biểu tại sự kiện, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, ngày này cách đây 80 năm, chỉ vài ngày sau khi Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập, Người đã viết thư gửi các em học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam mới. Bức thư là một tuyên ngôn về giáo dục và đào tạo, thể hiện tầm nhìn về tương lai phát triển đất nước với giáo dục. Ngày 5/9 đã trở thành ngày truyền thống của ngành, là ngày cả nước khai giảng, là ngày hội toàn dân đưa trẻ tới trường.

Cách đây 80 năm, Bộ Quốc gia giáo dục, thành viên của Chính phủ lâm thời đã được thành lập. Từ đó tới nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quản lý, dẫn dắt toàn ngành, trải qua 80 năm phấn đấu trưởng thành và góp phần phát triển đất nước.   

Lễ khai giảng năm nay được tổ chức với hình thức đặc biệt, với sự kết nối qua đường truyền trực tuyến và truyền hình trực tiếp của VTV, tất cả các cơ sở giáo dục trên cả nước đã tham dự và chứng kiến lễ kỷ niệm và khai giảng, cùng nghe lời căn dặn và chúc mừng năm học mới của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, cùng nghe tiếng trống khai trường. Hàng triệu con tim đang chung một cảm xúc thiêng liêng, phấn khởi, tự hào.

Khai giảng năm nay được tổ chức trong sự quan tâm đặc biệt của Đảng, của toàn dân đối với giáo dục và đào tạo: Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Quốc hội có Nghị quyết về thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi; Học sinh mầm non và phổ thông được miễn và hỗ trợ học phí; 248 trường nội trú bán trú tại các xã biên giới được triển khai xây dựng; Nhiều đối tượng được hỗ trợ bữa ăn trưa; Các trường học phổ thông tổ chức dạy hai buổi trong ngày; Nhiều chính sách mới mang tính đột phá phát triển đội ngũ nhà giáo được pháp điển hóa bằng luật Nhà giáo… cùng nhiều chính sách mới khác.

Lễ khai giảng và lễ kỷ niệm hôm nay, hơn là một sự kiện, hay nghi lễ, đây chính là một hoạt động thể hiện tính thống nhất và tinh thần dân tộc trong giáo dục.      

Người đứng đầu ngành giáo dục phát biểu: "Tại thời khắc thiêng liêng này, chúng ta cùng tưởng nhớ tới Chủ tịch Hồ Chí Minh, với niềm biết ơn vô hạn, tưởng nhớ và tri ân các anh hùng liệt sĩ các thế hệ nhà giáo và học sinh đã hy sinh vì độc lập tự do của dân tộc. Hành trình 80 năm qua của ngành giáo dục được soi đường bởi tầm nhìn, tư tưởng giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngay từ buổi đầu độc lập, Người đã không chỉ lo nâng cao dân trí, diệt ngay giặc dốt, mà quan trọng hơn là vực dậy dân khí, khích lệ ý chí, trao truyền sứ mệnh, trách nhiệm, tạo niềm cảm hứng to lớn cho lớp lớp những người trẻ tuổi. Mỗi lần nhắc lại lời giáo huấn của Người, chúng ta lại rưng rưng niềm cảm xúc, sự hứng khởi, ý thức trách nhiệm, thấy bản thân được làm mới lại, mạnh mẽ và lớn lao hơn".

80 năm qua, trải qua nhiều giai đoạn lịch sử hào hùng, từ Bộ Quốc gia giáo dục, tới Bộ Giáo dục; từ hai bộ Giáo dục và Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp tới Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày nay. Ngành giáo dục và đào tạo đã qua 3 lần cải cách giáo dục lớn, 2 lần đổi mới sâu rộng có tính chất cách mạng.

Dưới sự lãnh đạo, định hướng tư tưởng, đường lối giáo dục của Đảng, toàn ngành đã từng bước xây dựng và hoàn thiện thể chế chính sách trong giáo dục; đã hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân; kiến tạo cơ sở vật chất và hạ tầng giáo dục, từng bước phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ khoa học, cán bộ quản lý giáo dục; phát triển khoa học giáo dục, phương pháp dạy và học, kiểm tra đánh giá; xây dựng hệ thống sách giáo khoa, giáo trình và học liệu; phát triển các mô hình quản trị giáo dục, đẩy mạnh hợp tác quốc tế. Giáo dục và đào tạo 80 năm qua đã phát triển theo hướng vừa kế thừa truyền thống, vừa hội nhập quốc tế, tạo bản sắc và giá trị riêng của Việt Nam.

80 năm qua, từ bối cảnh đất nước với 95% người dân mù chữ, tầng lớp trí thức thưa thớt như lá mùa thu, số lượng trường học bậc cao đếm trên đầu ngón tay, lại đi qua chiều dài mấy chục năm chiến tranh, với chồng chất gian lao khó nhọc,… mà tới hôm nay, cả nước đã hoàn thành phổ cập giáo dục từ mẫu giáo 5 tuổi tới hết trung học cơ sở. Chất lượng giáo dục phổ thông từng bước được nâng cao. Việt Nam được quốc tế đánh giá là nhóm các nước có nền giáo dục phổ thông tốt trên thế giới. Nhiều năm liền, Việt Nam thuộc nhóm 10 quốc gia có kết quả tốt nhất tại các kỳ thi Olympic trên toàn thế giới.

Hiện cả nước có trên 52.000 trường học, đủ không gian học tập cho 26 triệu học sinh, trong đó 65% trường phổ thông đạt chuẩn, nhiều trường học đã khang trang hiện đại. Việt Nam có lực lượng 1,6 triệu nhà giáo được đào tạo bài bản, trong số đó có những nhóm ưu tú không thua kém bất kỳ lực lượng giáo viên nào trên toàn thế giới.

Việt Nam có 243 trường đại học, hơn 800 trường cao đẳng và trung cấp nghề, cả công lập, tư thục và quốc tế, dẫu trong đó chưa phải trường nào cũng tầm vóc, cũng chất lượng cao, nhưng đã có những ngành, những cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 500 trường tốt nhất thế giới, đào tạo hầu hết các lĩnh vực, các ngành nghề mà thế giới có, đóng góp 75% các sản phẩm nghiên cứu khoa học, phát minh sáng chế của cả nước.

Lực lượng các nhà khoa học cũng đã đông đảo, trong đó có nhiều người giỏi, có nhiều đóng góp cho trong nước và quốc tế. Đất nước ta có được cơ đồ và tiềm lực như ngày hôm nay, có phần đóng góp quan trọng của giáo dục và đào tạo. So với các nền giáo dục tiên tiến hàng đầu thế giới, ngành Giáo dục còn rất nhiều điều phải phấn đấu, phải làm tốt hơn…

"Nhưng với xuất phát điểm như vậy, hoàn cảnh như vậy, điều kiện và chi phí như vậy… những gì mà cả nước và ngành giáo dục đã làm được trong 80 năm qua, đó thực sự là một thành tựu hết sức to lớn và rất đỗi tự hào, nếu không muốn nói là một kỳ tích", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh. 

Năm học của "triển khai"

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết: "Đất nước ta đang đứng trước vận hội lịch sử để phát triển bứt phá, thực hiện thắng lợi hai mục tiêu 100 năm, yêu cầu của việc xây dựng con người, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đặt ra rất cấp bách, đòi hỏi phải phát triển mạnh mẽ giáo dục và đào tạo. Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo vừa được Bộ Chính trị ban hành, trong đó ngành giáo dục và đào tạo vinh dự được xác định là quốc sách hàng đầu, là nhân tố quyết định tương lai của dân tộc, đặt phát triển giáo dục và đào tạo trong tư duy quản trị quốc gia, quản trị xã hội, đưa các mục tiêu nhiệm vụ phát triển giáo dục và đào tạo thành trọng tâm trong chiến lược, quy hoạch, chính sách, chương trình, kế hoạch phát triển các lĩnh vực của quốc gia. Đặt mục tiêu lớn, tới năm 2045: Việt Nam có hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, công bằng và chất lượng, đứng vào nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới. Đây là cơ hội đặc biệt, chưa từng có đối với ngành giáo dục, là sứ mệnh, trách nhiệm và vinh dự lớn lao của ngành. Nghị quyết 71 có ý nghĩa mở đầu, định hướng cho cuộc cách mạng mới trong giáo dục". 

Theo Bộ trưởng, Nghị quyết 71 thể hiện tầm nhìn xa rộng, tính hành động và tính thực tiễn cao. Nghị quyết thể hiện sự chỉ đạo của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, nhưng trước hết là quan tâm, trăn trở, mong mỏi và tình cảm đặc biệt của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm. Toàn ngành giáo dục khắc ghi sâu và thể hiện lòng biết ơn vô hạn đối với Đảng, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, biết ơn đối với Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, với đồng chí Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, người đã luôn quan tâm chỉ đạo trực tiếp, sát sao, kịp thời và hiệu quả.  

Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng toàn ngành, nguyện phát huy truyền thống tốt đẹp từ ngàn năm và bề dầy thành tựu 80 năm, đem hết trí tuệ, lòng quyết tâm, sự sáng tạo, niềm hứng khởi và tinh thần phẩm chất cao đẹp của nghề nghiệp để hoàn thành xuất sắc trọng trách trước non sông đất nước, bắt tay vào triển khai Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị ngay từ những ngày đầu tiên của năm học mới.

Trước tiên, toàn ngành triển khai học tập quán triệt sâu rộng Nghị quyết, thống nhất nhận thức và hành động, ý thức được đầy đủ yêu cầu, nhiệm vụ, trách nhiệm và cách làm mới, tạo ra khí thế mới, động lực mới. Cần thực hiện ngay việc rà soát, tự soi, tự sửa, nhìn nhận rõ và kiên quyết khắc phục những mặt còn hạn chế. Việc khắc phục không thể một sớm một chiều, nhưng cần làm ngay và làm luôn mỗi sớm mỗi chiều.

Triển khai ngay việc thể chế hóa những quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết 71; trình Quốc hội thông qua 3 luật, Nghị quyết về cơ chế chính sách đặc biệt để thực hiện Nghị quyết 71, Nghị quyết về Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa và nâng cao chất lượng giáo dục; khẩn trương hoàn thành việc đánh giá quá trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018; lên phương án mới về sách giáo khoa và sách giáo khoa điện tử, học liệu điện tử; ban hành và triển khai chương trình giáo dục mầm non mới; triển khai đúng tiến độ việc xây dựng trường nội trú, bán trú tại các xã biên giới, kiên cố hóa trường lớp học; sắp xếp lại mạng lưới các trường đại học cao đẳng và dạy nghề, giảm số lượng; nâng cao chất lượng, tái cấu trúc bên trong các cơ sở giáo dục đại học và cao đẳng, triển khai mô hình quản trị số thông minh, bỏ khâu trung gian; xây dựng quỹ học bổng quốc gia và các chính sách hỗ trợ người học; triển khai mạnh mẽ chiến lược AI trong giáo dục, chuyển đổi số và phát triển trường học thông minh, kết nối và đưa vào khai thác cơ sở dữ liệu hồ sơ học tập suốt đời của người học ngay từ những ngày đầu năm 2026.  

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh: "Con đường phía trước rất dài, gánh mang trên vai rất nặng, mong toàn thể các thầy cô giáo, cán bộ nhân viên giáo dục và các em học sinh, sinh viên, chúng ta đã sáng tạo - cần sáng tạo hơn nữa, đã nỗ lực cần nỗ lực hơn nữa, hành động nhanh và mạnh mẽ hơn nữa để vượt qua các giới hạn của chính mình, tận dụng mọi cơ hội và điều kiện, hoàn thành sứ mệnh vẻ vang mới".