‘Bệ đỡ’ tình yêu khoa học

Quốc tế hóa nghiên cứu khoa học

Công trình nhận Giải thưởng Tạ Quang Bửu công bố trên tạp chí Physical Review Letters (PRL), tạp chí khoa học hàng đầu thế giới của ngành Vật lý, có ý nghĩa quan trọng cho phát triển công nghệ máy tính lượng tử. GS Mikhail Kiselev (đồng tác giả của công trình) nhận xét, công trình khoa học của TS. Nguyễn Thị Kim Thanh là “kiệt tác tao nhã về vật lý hiện đại”.

TS. Nguyễn Thị Kim Thanh cho biết: “Đây là lần đầu tiên xây dựng lý thuyết cụ thể về hiệu ứng Kondo ba kênh và tổng quát hóa, mở ra khả năng nghiên cứu sự tồn tại các hạt parafermion (phản hạt và hạt tuân theo quy luật đồng hồ và liên quan đến tính đối xứng ZM của hệ) hay Majorana (phản hạt chính là hạt, Majorana là trường hợp parafermion với M=2), mô tả chi tiết bức tranh vật lý của phần tử mạch trong công nghệ chế tạo máy tính lượng tử”.

Các dự đoán và diễn giải mới khác biệt của công trình với kiến thức đã có trước đó và không mâu thuẫn với thực nghiệm hiện có, làm sáng tỏ quá trình lượng tử hóa và phân đoạn nhiệt sẽ được khảo sát trong các thí nghiệm về truyền dẫn lượng tử, góp phần tác động đến việc xây dựng và phát triển các phương pháp lý thuyết chính xác và thúc đẩy các khảo sát thực nghiệm mới.

“Việc hợp tác thực hiện thành công công trình với các chuyên gia giỏi quốc tế cho thấy làm việc nhóm giữa các nhà khoa học cơ bản trong nước và thế giới là không biên giới, đóng góp cho khoa học nói chung và khoa học Việt Nam được vinh danh trong cộng đồng khoa học quốc tế”, TS. Nguyễn Thị Kim Thanh tự hào chia sẻ.

Những cộng hưởng nhân văn

Theo TS. Nguyễn Thị Kim Thanh, để có những thành tựu hôm nay là chặng đường không ngừng cố gắng với niềm đam mê Vật lý. “Điều may mắn đầu tiên là tôi được bố mẹ luôn tạo điều kiện tốt nhất khuyến khích học tập, nghiên cứu. May mắn thứ hai là có được những người thầy tốt dìu dắt. Năm 2007, tôi đã nhận được học bổng postdoc ở Trung tâm Vật lý lý thuyết quốc tế Abdus Salam. Tại đây, tôi đã có cơ hội nghiên cứu cùng Giáo sư người Nga Mikhail Kiselev, nhà vật lý xuất sắc về chủ đề Vật lý Kondo”.

Từ đó đến nay, những hợp tác của TS. Nguyễn Thị Kim Thanh cùng thầy giáo đã có những thành tựu đáng nể. Năm 2019, TS. đã cùng với GS. Kiselev hoàn thành  công trình Truyền dẫn nhiệt điện trong mạch Kondo điện tích ba kênh, gửi đăng trên tạp chí Physical Review Letters. Sau nhiều nỗ lực, đặc biệt là việc trả lời phản biện được thực hiện trong thời gian đại dịch COVID-19, bài báo đã được chấp nhận xuất bản trên Tạp chí Vật lý Physical Review Letters, niềm mơ ước của bất kỳ nhà vật lý nào hiện nay. Đây cũng là công trình đưa TS. Nguyễn Thị Kim Thanh đến với giải thưởng Tạ Quang Bửu danh giá.

Chia sẻ về người thầy của mình, TS. Nguyễn Thị Kim Thanh cảm thấy biết ơn bởi Giáo sư Mikhail Kiselev vừa là thầy, cộng sự, vừa là người phản biện nghiêm khắc trong nghiên cứu, người bạn thân thiết trong cuộc sống. Bên cạnh những may mắn có được từ gia đình, cộng sự, người hướng dẫn, người làm khoa học cần những bệ đỡ từ chính sách để phát huy niềm đam mê với khoa học.

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, việc làm chủ khoa học công nghệ càng trở nên cần thiết, cấp thiết. Nhiều nhà khoa học hiện nay mong mỏi, Quỹ Nafosted sớm được tự chủ cơ chế quản lý tài chính và và được hỗ trợ linh hoạt nghiên cứu từ các Quỹ hỗ trợ khoa học trong nước và quốc tế, để nâng cao việc đánh giá kết quả nghiên cứu khoa học, đánh giá đúng người, đúng việc, coi trọng người làm việc thực sự.

“Chúng ta chấp nhận rủi ro trong khoa học, nhưng cần tránh tình trạng nhà khoa học ‘lợi dụng’ khái niệm ‘phải chấp nhận rủi ro trong khoa học’ để nhận hết nguồn tài trợ này đến nguồn tài trợ khác, nhưng không có kết quả nghiên cứu giá trị. Đồng thời, với chiến lược tinh giản biên chế hiện nay, những cán bộ nghiên cứu công tác tại các viện nghiên cứu và trường đại học sẽ là những người làm việc nghiên cứu thực sự và giải quyết triệt để tình trạng cán bộ Nhà nước hưởng lương cán bộ nghiên cứu, song không nghiên cứu gì...”, TS. Nguyễn Thị Kim Thanh nhận định.

Trong bài phát biểu nhận Giải thưởng Tạ Quang Bửu, TS. Nguyễn Thị Kim Thanh khẳng định: “Tôi sẽ dành tặng giải thưởng như món quà tinh thần tới bố tôi, người vun đắp tình yêu Vật lý cho tôi. Giải thưởng như tiếp thêm nhiều động lực để tôi tiếp tục tình yêu với khoa học Vật lý, yêu các ý tưởng, các mô hình, các phép tính… Tôi mong chờ sẽ tiếp tục có các kết quả nghiên cứu có ý nghĩa và tầm quan trọng hơn nữa trong tương lai. Tình yêu này được nuôi dưỡng chủ yếu bởi Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia từ khi tôi trở về nước làm việc và sự hỗ trợ quý báu của các Trung tâm Vật lý lý thuyết, Viện Vật lý, Trung tâm Vật lý quốc tế Abdus Salam (ICTP), mạng lưới ICTP châu Á...”.