Cục Du lịch quốc gia đang xây dựng Khung hành động du lịch xanh đến năm 2030, nhằm tạo ra một lộ trình tổng thể, đồng bộ, đưa chuyển đổi xanh đi vào thực chất, từ nhận thức đến hành động, từ chính sách đến thực tiễn vận hành. Trong đó, đặc biệt chú trọng tới du lịch xanh ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhằm phát huy những giá trị văn hóa, tự nhiên một cách bền vững, phục vụ cho việc phát triển du lịch, qua đó góp phần nâng cao chất lượng đời sống của đồng bào.
Mục tiêu xuyên suốt của Khung hành động du lịch xanh đến năm 2030 là thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh một cách toàn diện và triệt để, qua đó nâng cao hiệu quả, chất lượng và sức cạnh tranh của du lịch Việt Nam, đồng thời bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và gìn giữ giá trị văn hóa – xã hội.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, Khung hành động xác định ba trụ cột trọng tâm, bao gồm: Xây dựng các công cụ thúc đẩy du lịch xanh; đổi mới thể chế, chính sách; và hỗ trợ triển khai du lịch xanh trong thực tiễn.
Khu du lịch cộng đồng Pù Luông (Thanh Hóa) thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế. Ảnh: Hoa Mai/ TTXVN
Trụ cột 1: Xây dựng công cụ thúc đẩy du lịch xanh
Trụ cột đầu tiên tập trung vào việc hình thành hệ thống công cụ làm cơ sở cho quản lý, đánh giá và khuyến khích thực hành du lịch xanh. Trong đó, hành động trọng tâm là xây dựng và triển khai Bộ chỉ số phát triển du lịch bền vững, dựa trên nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và điều kiện thực tiễn của Việt Nam.
Bộ chỉ số này gồm 5 trụ cột chính, được xây dựng theo lộ trình thí điểm tại các địa bàn du lịch trọng điểm trước khi triển khai trên phạm vi cả nước. Dự kiến, năm 2026, Dự án ST4SD sẽ chủ trì triển khai với sự tham gia của các chuyên gia Thụy Sỹ và Việt Nam, làm cơ sở để cơ quan quản lý du lịch thẩm định, ban hành và tổ chức thực hiện.
Song song với đó, việc nghiên cứu xây dựng nhãn du lịch xanh phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế cũng được xác định là nhiệm vụ quan trọng. Nhãn du lịch xanh không chỉ góp phần phân luồng sản phẩm, dịch vụ du lịch theo mức độ thân thiện với môi trường mà còn tạo nền tảng để các doanh nghiệp, điểm đến tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị du lịch bền vững toàn cầu.
Cùng với các công cụ kỹ thuật, Khung hành động nhấn mạnh vai trò của hoạt động vinh danh, trao giải thưởng du lịch xanh và thúc đẩy các sáng kiến sáng tạo. Việc tổ chức bình chọn, khen thưởng định kỳ sẽ góp phần kịp thời động viên các tổ chức, cá nhân đi đầu trong thực hành du lịch xanh, đồng thời tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực trong toàn ngành.
Theo quy định pháp luật: Phát triển du lịch xanh bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số là chiến lược kinh tế - xã hội hiệu quả, kết hợp du lịch sinh thái, cộng đồng với bảo tồn văn hóa, môi trường, tạo thu nhập ổn định, giữ gìn bản sắc dân tộc, thúc đẩy kinh tế địa phương và nâng cao đời sống, đồng thời phát huy lợi thế thiên nhiên, văn hóa độc đáo của vùng núi cao, biên giới, mang lại lợi ích lâu dài cho cả du khách lẫn người dân bản địa.
Trụ cột 2: Đổi mới thể chế, chính sách về du lịch xanh
Trụ cột thứ hai hướng tới việc hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo nền tảng lâu dài cho phát triển du lịch xanh. Trên cơ sở rà soát Luật Du lịch 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành, Khung hành động đặt ra yêu cầu lồng ghép các quy định về du lịch xanh vào hệ thống pháp luật, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật liên quan.
Việc ban hành đồng bộ các chính sách, chỉ số, nhãn du lịch xanh và quy chế giải thưởng sẽ giúp cụ thể hóa định hướng chuyển đổi xanh, đồng thời tạo cơ chế khuyến khích, huy động nguồn lực của toàn xã hội tham gia phát triển du lịch bền vững.
Đáng chú ý, Khung hành động đề xuất lồng ghép các chỉ số phát triển du lịch bền vững vào hệ thống chỉ tiêu thống kê du lịch quốc gia. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm chuẩn hóa công tác theo dõi, đánh giá, bảo đảm khả năng so sánh quốc tế và phục vụ hiệu quả cho hoạch định chính sách.
Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 đã xác định những nội dung cụ thể về phát triển du lịch xanh, như phát triển du lịch bền vững và bao trùm, trên nền tảng tăng trưởng xanh, tối đa hóa sự đóng góp của du lịch cho các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc; quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh…
Trụ cột 3: Hỗ trợ triển khai và lan tỏa du lịch xanh
Trụ cột thứ ba tập trung vào các hoạt động hỗ trợ nhằm đưa du lịch xanh đi vào thực tiễn. Trong đó, nâng cao năng lực thông qua Diễn đàn du lịch xanh quốc gia, các chương trình đào tạo, tập huấn và truyền thông được xác định là nhiệm vụ then chốt.
Bên cạnh đó, việc hỗ trợ quảng bá du lịch xanh thông qua các nền tảng số, truyền thông các mô hình, chủ thể được công nhận nhãn xanh, giải thưởng xanh sẽ góp phần nâng cao hiệu quả xúc tiến, thu hút sự tham gia của doanh nghiệp và cộng đồng.
Khung hành động cũng nhấn mạnh vai trò của mạng lưới “Làng du lịch tốt nhất” của Việt Nam, với bộ tiêu chí công nhận tương thích quốc tế, làm cơ sở kết nối với mạng lưới toàn cầu của UN Tourism. Đồng thời, việc tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế như UN Tourism, APEC, SECO, ASEAN… sẽ giúp chuyển giao kinh nghiệm, công nghệ và mô hình quản trị du lịch xanh phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Theo Khung hành động, năm 2026 sẽ là giai đoạn khởi động với 5 nhiệm vụ trọng tâm, bao gồm xây dựng bộ chỉ số, nhãn du lịch xanh, thúc đẩy sáng kiến, hoàn thiện thể chế và hỗ trợ quảng bá. Từ năm 2027, các nhiệm vụ còn lại sẽ được triển khai đồng bộ và duy trì thường xuyên.
Với cách tiếp cận tổng thể, có lộ trình và phân công rõ ràng, Khung hành động du lịch xanh đến năm 2030 được kỳ vọng sẽ tạo bước chuyển mạnh mẽ, đưa du lịch Việt Nam phát triển theo hướng xanh hơn, bền vững hơn và hội nhập sâu rộng hơn với thế giới.
Bài viết theo đặt hàng của Vụ Pháp chế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.