Thực hiện Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030, BHXH Việt Nam chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố rà soát để cập nhật thông tin căn cước công dân nhằm đảm bảo dữ liệu của người hưởng tại cơ quan BHXH đồng bộ với dữ liệu về dân cư.
Đây là một trong những giải pháp hữu hiệu để quản lý, phòng chống lạm dụng, trục lợi các quỹ BHXH, BHYT trong điều kiện các quy định của pháp luật hiện hành chưa cho phép định kỳ xác định tình trạng (còn sống hay đã từ trần) của chủ tài khoản tại ngân hàng (ATM).
Ký xác nhận chi trả lương hưu tại một điểm chi trả lương hưu tại Hà Nội.
Trong quá trình rà soát dữ liệu người hưởng, BHXH các tỉnh, thành phố đã phát hiện trường hợp người hưởng lương hưu đã mất nhưng thân nhân không làm các thủ tục khai báo.
Điển hình như trường hợp tại tỉnh Phú Yên, bà Hồng đang nhận lương hưu qua tài khoản cá nhân tại thành phố Tuy Hòa do Bưu điện tỉnh thực hiện chi trả (việc chi trả qua hệ thống bưu điện thực hiện theo Hợp đồng ủy quyền chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH, trợ cấp thất nghiệp và quản lý người hưởng các chế độ BHXH hằng tháng giữa cơ quan BHXH và cơ quan Bưu điện).
Qua thực hiện rà soát, BHXH tỉnh Phú Yên phát hiện người hưởng chưa có căn cước công dân và đã liên hệ đến cơ quan Công an phường 1 – TPTuy Hòa để rà soát đối chiếu. Kết quả trên dữ liệu dân cư của Bộ Công an cho thấy, người hưởng này đã chết từ tháng 1/2016.
Thông tin này cũng được UBND phường 1 - nơi cư trú của bà Hồng xác nhận khi BHXH tỉnh phối hợp với Bưu điện tỉnh xác minh. Tuy nhiên, khi bà Hồng chết (ngày 29/1/2016), thân nhân của bà đã không làm các thủ tục cắt giảm chế độ hưu trí để hưởng chế độ Mai táng phí và chế độ Tử tuất theo quy định.
Nhằm kịp thời thu hồi tiền chi sai BHXH cho người hưởng qua Bưu điện, BHXH tỉnh Phú Yên đã ban hành Quyết định thu hồi tiền lương hưu đối với bà Hồng từ tháng 2/2016 đến tháng 6/2023 với tổng số tiền là 395.314.700 đồng. Đến nay, Bưu điện tỉnh và thân nhân của bà Hồng đã nộp đầy đủ số tiền lương hưu chi sai cho cơ quan BHXH tỉnh để hoàn trả quỹ BHXH. Đồng thời, BHXH tỉnh cũng yêu cầu cơ quan Bưu điện nộp vào quỹ BHXH số tiền lãi và thù lao chi trả do chi sai là 123.390.527 đồng theo quy định tại Hợp đồng ủy quyền chi trả và quản lý người hưởng.
Không chỉ Phú Yên, việc chi trả lương hưu cho người đã mất xảy ra ở địa phương khác. Hiện, việc chi trả lương hưu được bảo hiểm chi trả qua hệ thống bưu điện với 3 hình thức: trả tiền mặt tại bưu điện, tài khoản ngân hàng và ủy quyền cho người khác nhận thay, tùy vào nhu cầu người hưởng.
Những trường hợp đã mất vẫn được trả lương hưu, chủ yếu rơi vào nhóm đăng ký nhận qua tài khoản ngân hàng hoặc ủy quyền cho người khác lĩnh thay. Lý do là người hưởng di chuyển sang các địa phương khác, chết nhưng thân nhân không báo tử cho nơi đăng ký thường trú, đi định cư nước ngoài... nên nhân viên bưu điện, cán bộ xã, phường không quản lý được.
Hiện vẫn thiếu quy định bắt buộc người đang nhận lương hưu đến xác nhận đủ điều kiện tiếp tục hưởng với đơn vị chi trả. Do đó việc rà soát, đồng bộ dữ liệu dân cư là một giải pháp phát hiện những trường hợp chi sai này.
BHXH Việt Nam luôn xác định, quản lý chi trả các chế độ BHXH là một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong công tác quản lý BHXH, làm tốt công tác chi trả và quản lý người hưởng các chế độ BHXH sẽ góp phần củng cố niềm tin của người thụ hưởng đối với đường lối chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước và cơ quan BHXH.
Thời gian qua, BHXH Việt Nam luôn quan tâm, chỉ đạo toàn Ngành đẩy mạnh việc chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH không dùng tiền mặt qua hệ thống ngân hàng, đồng thời tăng cường thực hiện tối đa các giải pháp, tận dụng mọi nguồn lực, dữ liệu sẵn có như: ứng dụng công nghệ thông tin; phối hợp đồng bộ với cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành; quản lý chặt chẽ quỹ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN)… để triển khai hiệu quả, nâng cao chất lượng công tác chi trả các chế độ BHXH, BHTN và quản lý người hưởng thường xuyên, chặt chẽ, đảm bảo chi đúng, chi đủ theo quy định. Song song đó, các quy trình, thủ tục chi trả cho người hưởng cũng được Ngành chú trọng đơn giản hóa theo hướng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, tạo sự hài lòng, tin tưởng đối với mọi người dân, người lao động và doanh nghiệp.