Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Thống nhất nhận thức, hành động, triển khai hiệu quả hoạt động giám sát

Phải đánh giá cân bằng, khách quan để tiếp tục hoàn thiện thể chế, hệ thống pháp luật, tiếp tục đẩy mạnh khâu tổ chức thực hiện để mọi việc tốt hơn, góp phần cho phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng đất nước.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, đây là hội nghị trực tuyến toàn quốc đầu tiên trong nhiệm kỳ này để triển khai công tác giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. "Có lẽ từ trước đến nay, chúng ta mới tổ chức một hội nghị toàn quốc như thế này để thống nhất nhận thức, thống nhất hành động từ Trung ương đến địa phương, từ cơ quan này với cơ quan khác, bảo đảm phối hợp “dọc - ngang - trên - dưới - trong - ngoài”. Thống nhất được nhận thức và hành động thì mới có thể tổ chức giám sát đạt được kết quả như mong muốn với những mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ đặt ra", Chủ tịch Quốc hội khẳng định.

Đề cập đến các chuyên đề giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong năm 2022, Chủ tịch Quốc hội cho rằng các chuyên đề được lựa chọn rất đúng, trúng. Nếu làm tốt các chuyên đề giám sát này thì sẽ tạo ra bước chuyển biến mới trong công tác giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội; đồng thời sẽ tạo ra những chuyển biến rõ rệt trong từng lĩnh vực thuộc phạm vi và đối tượng giám sát.

Nhấn mạnh đến việc tổ chức thực hiện, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, trước hết, trách nhiệm đầu tiên, trực tiếp là của các Đoàn giám sát.

Hiện nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thành lập các Đoàn giám sát, bao gồm các thành viên khác là chuyên gia và đại diện các cơ quan hữu quan. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị các Trưởng đoàn và các thành viên nêu cao tinh thần trách nhiệm, chấp hành nghiêm các quy định của Luật Hoạt động giám sát và các quy chế, quy định pháp luật khác có liên quan.

"Trước đây có tình trạng một đồng chí Phó Chủ nhiệm Ủy ban có thể tham gia 2 - 3 Đoàn giám sát đoạn nhưng lần này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dứt khoát (quyết định) một đồng chí chỉ tham gia duy nhất một đoàn để tập trung thực hiện nhiệm vụ, không có chuyện “đánh trống, ghi tên”, đã là thành viên Đoàn giám sát thì từng cá nhân phải làm đến nơi, đến chốn; phát huy tinh thần trách nhiệm, tham gia đầy đủ các hoạt động theo yêu cầu của Luật Hoạt động giám sát cũng như yêu cầu của Đoàn giám sát; lắng nghe ý kiến của chuyên gia, các nhà khoa học, ý kiến của nhân dân, phải nghe bằng nhiều kênh, nhiều tai, trung thực, khách quan. Đồng thời cũng phải tôn trọng đối tượng giám sát, không sách nhiễu, không gây phiền hà, không “cua cậy càng, cá cậy vây”. Đây là vấn đề các đồng chí Lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã nhiều lần nhắc nhở. Không phải chúng ta là giám sát tối cao thì muốn làm gì cũng được, không được gây ra những phiền toái, ảnh hưởng hoạt động bình thường của các cơ quan, các đối tượng giám sát”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu các thành viên cũng như Trưởng, Phó Đoàn giám sát phải có bản lĩnh, dám nói thẳng, nói thật, tránh tình trạng phát hiện từ dưới cơ sở bằng “con voi” nhưng gọt giũa dần khi lên đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì chẳng còn gì. Giám sát trên tinh thần hết sức xây dựng. Giữa “xây” và “chống” thì xây vẫn là căn bản, lâu dài; chống là quyết liệt, triệt để; phát huy được những mô hình tốt những cách làm hay, gương người tốt, việc tốt để nhân rộng ra. Phải đánh giá cân bằng, khách quan để tiếp tục hoàn thiện thể chế, hệ thống pháp luật, tiếp tục đẩy mạnh khâu tổ chức thực hiện để mọi việc tốt hơn, góp phần cho phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng đất nước. Đó là mục tiêu của giám sát.

Đối với HĐND và Đoàn đại biểu Quốc hội, đây là hai chủ thể độc lập, có chức năng, nhiệm vụ được điều chỉnh bởi các khung khổ pháp lý khác nhau. Về nguyên tắc, Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND có ý kiến độc lập và có kế hoạch tham gia Đoàn giám sát theo kế hoạch của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Tuy nhiên, Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND phải phối hợp chặt chẽ với nhau. Cách làm phải hết sức linh hoạt. “Bác Hồ nói đại ý rằng bây giờ phải biến mọi con mắt, lỗ tai của nhân dân thành hàng triệu ngọn đèn pha để soi rọi, để không có chỗ ẩn nấp cho tiêu cực, cho lãng phí, quan liêu và tham nhũng. Chúng ta không dựa vào dân thì dựa vào ai? Cho nên, phải dựa vào Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên, các cơ quan chức năng địa phương, Trung ương và nhân dân để triển khai tốt hoạt động giám sát”, Chủ tịch Quốc hội phân tích.

Từng bộ, ngành và cơ quan chức năng từ Trung ương, địa phương cần chủ động theo kế hoạch chi tiết đã được giao, kịp thời kiến nghị, đề xuất với các Đoàn giám sát những vấn đề phát sinh.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Kiểm toán Nhà nước sớm triển khai lập các báo cáo tổng hợp và cung cấp báo cáo chuyên đề cho các Đoàn giám sát. Với kết quả kiểm toán 5 năm vừa qua, “kho tài liệu” của Kiểm toán Nhà nước hết sức phong phú. Tất cả các lĩnh vực đều đã có giám sát, bây giờ chỉ tích hợp, tổng hợp, phân tích, đánh giá thành các báo cáo chuyên đề cung cấp cho Đoàn giám sát. Kiểm toán Nhà nước khu vực cố gắng hỗ trợ cho Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND trong công tác giám sát.

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu các Đoàn giám sát kịp thời có báo cáo về tiến độ, rà soát các vấn đề phát sinh, thường xuyên giao ban nội bộ và có thể báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải quyết những khó khăn, vướng mắc hoặc những vấn đề phát sinh trong quá trình giám sát. Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, HĐND các địa phương phải đảm bảo các điều kiện kinh phí cho hoạt động giám sát theo quy định.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị các cơ quan truyền thông, báo chí tham gia sâu rộng vào quá trình giám sát của Quốc hội. Báo chí là kênh rất có giá trị, một mặt cung cấp thông tin, truyền thông về hoạt động giám sát nhưng mặt khác cũng cung cấp, phản ánh thông tin về những nơi, những địa điểm mà các Đoàn giám sát có thể phải có tổ chức giám sát trực tiếp ngoài giám sát tổng hợp.