Cuộc sống khó khăn là một trong những nguyên nhân làm dân số Đông Âu giảm.
Đài Sputnik dẫn nghiên cứu của các chuyên gia cho biết: Trong 30 năm qua, tỷ lệ sinh ở các nước này giảm còn một nửa, và rất có thể đến năm 2050 dân số ở các nước Letonia, Bulgaria và Moldavia sẽ giảm 25% so với hiện nay. Lithuania, Estonia và Rumania cũng trong tình trạng dân số đang giảm.
Tình trạng ở Letonia là tồi tệ nhất. Từ khi độc lập năm 1991, nước này đã mất 1/4 dân số, xuống còn khoảng 1 triệu người hiện nay. Tính ra, mỗi năm Letonia mất 1% dân số. Như vậy, khi Letonia kỷ niệm 50 năm độc lập chắc chỉ còn một nửa dân số so với hiện nay.
Ngay cả những nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây, vốn có tỷ lệ sinh cao nhất thì nay dân số cũng đang giảm. Nghị sỹ Moldavia, Vlad Batryncha, ước tính có khoảng 1/3 dân số Moldavia đang sống ở nước ngoài và không muốn trở về nước.
Tại Bulgaria, tính đến ngày 29/6/2018, dân số nước này đã xuống dưới mức 7 triệu người. Trong ngày này, có 120 trẻ em ra đời nhưng có tới 193 người chết. Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, Bulgaria có hơn 7 triệu dân, năm 1986 lên gần 9 triệu dân.
Sự giảm sút dân số có thể kéo theo những hậu quả tai hại cả về xã hội và kinh tế. Nghị sỹ Andréi Mamikin, nói: “Letonia phải nhập khẩu lao động để có thể thúc đẩy kinh tế… Theo tính toán, nền kinh tế Letonia cần ít nhất 400.000 lao động”. Sự giảm sút dân số còn gây ra những hậu quả tai hại về xã hội như sự biến mất của ngôn ngữ, phong tục tập quán và văn hóa, dẫn đến sự diệt vong của cả một đất nước.
Trong khi dân số giảm do tỷ lệ sinh thấp và tình trạng di cư thì những nước Đông Âu lại quá khắt khe với người nhập cư từ các nước khác. Luật cư trú của Letonia chặt chẽ đến mức người lao động Ukraine, một đồng minh chính trị của Letonia, cũng khó được thuê làm việc tại nước này.
Tất nhiên, tình trạng suy giảm dân số do tỷ lệ sinh giảm, việc di cư do đời sống khó khăn và những biến động chính trị… cũng xảy ra ở một số nước Tây Âu mà chưa có biện pháp ngăn chặn.
Lo lắng trước tình trạng dân số giảm, một số nước Đông Âu đang tiến hành những biện pháp ngăn chặn thảm họa “mất nước”. Bulgaria đang tiến hành những chương trình thúc đẩy tỷ lệ sinh. Một trong những biện pháp đó là tăng thời gian nghỉ thai sản lên 32 tuần, một trong những mức cao nhất thế giới. Ngoài ra, các gia đình đông người đều được giúp đỡ về kinh tế. Chính phủ Letonia cũng chi 130 euro mỗi tháng cho mỗi gia đình đông người. Tuy nhiên, các chuyên gia lo ngại những biện pháp này còn quá khiêm tốn, chưa thể ngăn chặn được đà suy giảm dân số.
Tình trạng dân số ngày càng giảm khiến người ta lo ngại về tương lai “diệt vong” của không ít các nước châu Âu.