Trung Đông: Nơi chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong quan hệ Mỹ - Israel

Theo bình luận của tờ Wall Street Journal ngày 5/10, trong bối cảnh gia tăng căng thẳng tại Trung Đông, Mỹ dường như đang bị "gạt sang bên lề" khi Israel chuẩn bị thực hiện một cuộc tấn công quân sự lớn nhằm vào Iran.

Sự kiện này không chỉ phản ánh thay đổi trong mối quan hệ giữa hai quốc gia, mà còn cho thấy chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày càng "hiểu biết hạn chế về những gì đồng minh thân cận nhất của mình ở Trung Đông đang lên kế hoạch và ít ảnh hưởng hơn đến các quyết định của Israel".

Sự tách biệt giữa Mỹ và Israel

Các quan chức Nhà Trắng đã thừa nhận rằng họ đang theo dõi tình hình một cách chặt chẽ nhưng không thể can thiệp hiệu quả vào các quyết định của Israel. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang tích cực chuẩn bị cho một cuộc tấn công đáp trả Iran sau khi nước này phóng tên lửa vào lãnh thổ Israel. Dù hệ thống phòng không của Israel đã ngăn chặn được cuộc tấn công này, các quan chức Mỹ lo ngại rằng một cuộc tấn công trả đũa có thể diễn ra mà không có sự đồng thuận từ Washington.

Bên cạnh đó, dù Tổng thống Biden đã nỗ lực ngăn cản Israel khỏi việc tấn công vào các cơ sở dầu mỏ của Iran, thái độ và quyết định của Chính phủ Israel cho thấy sự độc lập ngày càng tăng trong chính sách đối ngoại của họ. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về khả năng Mỹ có thể ảnh hưởng đến các quyết định của đồng minh truyền thống của mình.

Rõ ràng là Nhà Trắng liên tục bị bất ngờ trước các quyết định của Israel trong những tuần gần đây. Thủ tướng Netanyahu đã ra lệnh không kích tiêu diệt thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah từ một phòng khách sạn ở New York, ngay cả khi các quan chức chính quyền Biden đang vội vã đến Liên hợp quốc cách đó vài dãy nhà để ngăn chặn một cuộc chiến tranh đang lan rộng ở Trung Đông vào tuần trước.

Quyết định chấp thuận cuộc không kích ngày 27/9 từ lãnh thổ Mỹ mà không báo trước cho Nhà Trắng - và sau đó công khai bức ảnh của chính ông Netanyahu ra lệnh tấn công - đã nhấn mạnh sự khác biệt ngày càng tăng giữa Chính phủ Israel và Nhà Trắng.

Trong ngắn hạn, quyết định đơn phương của Israel về việc tấn công Iran có nguy cơ khiến chính quyền Biden vướng vào một cuộc xung đột khu vực không được công chúng ủng hộ trong bối cảnh chính trị hiện tại ở Mỹ. Về lâu dài, đây có thể là một vấn đề với những người chỉ trích cho rằng Mỹ đã không thể sử dụng đòn bẩy của mình để kiềm chế đồng minh Israel.

Vào đầu tháng 9, đặc phái viên Nhà Trắng Amos Hochstein đã gặp các quan chức Israel tại hầm trú ẩn ở Tel Aviv của quân đội Israel để hối thúc họ không tiến hành một chiến dịch quy mô lớn chống Hezbollah ở Liban. Ông Hochstein đề nghị phía Israel hãy cho những nỗ lực làm trung gian về một thỏa thuận sẽ đẩy Hezbollah ra xa khỏi biên giới phía Bắc của Israel một cơ hội.

Vài giờ sau cuộc họp của ông Hochstein với Thủ tướng Netanyahu, hàng trăm thiết bị nhắn tin do các thành viên Hezbollah sử dụng đã phát nổ trên khắp Liban trong một cuộc tấn công chưa từng có khiến hàng chục người thiệt mạng, bao gồm cả trẻ em, và làm bị thương hàng nghìn người khác. Ngày hôm sau, chất nổ được cài trong máy bộ đàm đã gây ra làn sóng nổ thứ hai. Một loạt các cuộc không kích của Israel diễn ra sau đó khiến hơn 500 người thiệt mạng trong ngày đẫm máu nhất ở Liban trong gần hai thập kỷ.

Các quan chức Mỹ cho biết họ không nắm được thông tin về vụ nổ thiết bị liên lạc. Khi cuộc bầu cử tổng thống chỉ còn hơn một tháng nữa là diễn ra, Tổng thống Biden và các quan chức Nhà Trắng khác nhận thấy mình giống như những người ngoài cuộc, không muốn hoặc không thể kiềm chế một đồng minh mà họ vẫn tiếp tục ủng hộ về mặt chính trị và cung cấp sự hỗ trợ quân sự quan trọng.

Có thể nói, sự tách biệt giữa chính quyền Biden và Israel càng trở nên rõ ràng hơn khi Thủ tướng Netanyahu không chỉ "phớt lờ" các khuyến nghị từ Washington mà còn thực hiện các hành động quân sự mạnh mẽ mà không thông báo trước cho Mỹ. Đây là một sự thay đổi đáng kể trong mối quan hệ giữa hai quốc gia, đặc biệt khi Tổng thống Biden đã khẳng định rằng mối quan hệ này là "không thể phá vỡ".

Từ sau cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7/10 năm ngoái, Thủ tướng Netanyahu đã chuyển sang một chính sách quân sự quyết liệt hơn. Ông muốn củng cố sự ủng hộ của người dân Israel thông qua các hành động mạnh mẽ nhằm vào các đối thủ trong khu vực. Bối cảnh chính trị ở Mỹ cũng đã thay đổi, khi Mỹ đang chuẩn bị tiến hành cuộc bầu cử tổng thống, điều này có thể khiến Washington gặp khó khăn trong việc thúc đẩy các biện pháp kiềm chế Israel.

Các chuyên gia cũng nhận định rằng Chính quyền Biden có thể gặp khó khăn trong việc kiềm chế Israel ở Gaza và Liban, những nơi Thủ tướng Netanyahu đang thực hiện những kế hoạch quân sự mà không cần sự đồng ý từ Washington. Những khác biệt này khiến Mỹ dường như đang bị "gạt sang bên lề", trong khi Israel tiếp tục đẩy mạnh các mục tiêu quân sự của mình mà không cần lo ngại về phản ứng từ đồng minh. 

“Ngày 7/10 đã thay đổi mọi thứ. Chúng ta đang đối phó với một Israel mới sẽ không ngừng theo đuổi các mục tiêu an ninh của mình mà ít quan tâm đến lập trường của Mỹ”, David Schenker, người từng là trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Cận Đông dưới thời Donald Trump, kết luận.