Thuế quan công nghệ: Bước ngoặt trong cuộc chiến thương mại của Mỹ

Theo hãng tin CNA, những động thái này cho thấy Mỹ đang tiếp tục siết chặt chính sách thương mại trong lĩnh vực công nghệ cao – một trụ cột không chỉ của kinh tế Mỹ mà còn có ảnh hưởng sâu rộng đến chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng căng thẳng, thế giới đang dõi theo từng bước đi với không ít lo ngại.

Cuộc chiến thuế quan chưa có hồi kết

Dưới chính quyền của Tổng thống Trump, các quyết định liên quan đến thuế quan thường không mang tính ổn định lâu dài. Từ những đợt áp thuế nhằm vào Canada, Mexico và Trung Quốc trong những năm đầu nhiệm kỳ, đến các thỏa thuận thương mại song phương và các giai đoạn tạm hoãn, chính sách thuế của Mỹ ngày càng phức tạp và khó dự đoán hơn bao giờ hết.

Hệ thống thuế hiện tại không chỉ phân tầng theo từng quốc gia và mặt hàng, mà còn xuất hiện ngày càng nhiều trường hợp ngoại lệ dành riêng cho một số doanh nghiệp. Điều đáng chú ý là nhiều quyết định có thể thay đổi đột ngột theo diễn biến chính trị hoặc quan điểm cá nhân của Tổng thống Trump. Việc Mỹ gần đây tăng thuế đối với hàng hóa từ Brazil và Ấn Độ – được cho là vì lý do chính trị – là minh chứng cho mức độ khó lường của các chính sách hiện hành.

Với lĩnh vực công nghệ cao, điều này đặc biệt đáng lo ngại. Hiện tại, các mức thuế mới chủ yếu vẫn dừng ở tuyên bố và chưa được triển khai đầy đủ trên thực tế. Tuy nhiên, khả năng hiện thực hóa là rất cao, đặc biệt khi Washington tiếp tục thể hiện quyết tâm tái định hình chuỗi cung ứng công nghệ.

Cũng cần lưu ý rằng Chính phủ Mỹ vẫn đang áp dụng một số cơ chế miễn trừ, chủ yếu dành cho các công ty có hoạt động sản xuất tại Mỹ hoặc cam kết đầu tư vào thị trường nội địa. Chẳng hạn, sau cuộc gặp giữa CEO Apple Tim Cook và Tổng thống Trump, Apple đã được miễn thuế nhập khẩu đối với chip bán dẫn.

Một số doanh nghiệp châu Á như TSMC (Đài Loan) và Samsung (Hàn Quốc) cũng đang kỳ vọng hưởng ưu đãi tương tự, nhờ vào các kế hoạch mở rộng sản xuất tại Mỹ. Tuy nhiên, với tiền lệ từ Apple, không loại trừ khả năng Tổng thống Trump sẽ yêu cầu những cam kết đầu tư cụ thể hơn từ các tập đoàn này – đổi lấy quyền miễn trừ thuế.

Hệ lụy đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng

Về mặt kinh tế, các mức thuế mới có thể tạo ra nhiều hệ quả không mong muốn. Đối với doanh nghiệp Mỹ, việc nhập khẩu chip với chi phí cao hơn sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận, đặc biệt là với các công ty không đủ quy mô hoặc nguồn lực để đàm phán miễn trừ. Điều này cũng đồng nghĩa với việc giảm sức cạnh tranh so với các đối thủ quốc tế không bị ảnh hưởng bởi mức thuế tương tự.

Người tiêu dùng Mỹ, về lâu dài, sẽ phải gánh chi phí cao hơn khi giá thành sản xuất tăng. Chỉ số giá tiêu dùng tại Mỹ đã tăng 2,7% trong tháng 7 vừa qua so với cùng kỳ năm trước – một phần được cho là do áp lực từ chi phí đầu vào, trong đó có linh kiện công nghệ cao như chip bán dẫn.

Sản xuất chip tại Mỹ: Cơ hội hay ảo vọng?

Dù chính sách thuế có thể tạo động lực thúc đẩy doanh nghiệp chuyển dây chuyền sản xuất sang Mỹ, nhưng giới chuyên gia cho rằng lợi ích thực tế là chưa rõ ràng. Ngành sản xuất chip đòi hỏi hạ tầng kỹ thuật cao, vốn đầu tư lớn và chuỗi cung ứng tinh vi – những yếu tố không thể xây dựng trong thời gian ngắn.

Ngay cả khi thuế suất cao được áp dụng, nhiều công ty có thể chọn phương án rút khỏi thị trường Mỹ hơn là đối mặt với chi phí sản xuất và vận hành gia tăng. Kịch bản này sẽ mở đường cho những doanh nghiệp đã được miễn thuế – thường là các tập đoàn lớn có khả năng thương lượng – nắm ưu thế, trong khi các công ty nhỏ hơn sẽ phải chịu thiệt.

Giáo sư Antonio Fatas, chuyên gia kinh tế tại Trường Đại học INSEAD (Singapore), nhận định rằng chính sách thuế hiện nay mang lại lợi ích cục bộ cho một số ngành, nhưng lại làm méo mó tính cạnh tranh trong nền kinh tế tổng thể. Ông cũng dự báo rằng hoạt động thương lượng tại Washington sẽ tiếp tục gia tăng, trong khi các công ty phải thích ứng với “luật chơi mới”.

Thế giới bị cuốn vào cuộc chiến thuế quan của Mỹ

Ngay cả những công ty đã được miễn thuế cũng sẽ phải đối mặt với chi phí gia tăng từ việc đáp ứng các yêu cầu của chính quyền Mỹ. 

Đối tượng chịu thiệt hại lớn nhất sẽ là các doanh nghiệp vừa và nhỏ – những đơn vị không đủ nguồn lực để thương lượng xin miễn trừ. Các nhà sản xuất chip ở Philippines là ví dụ điển hình. Tại quốc gia này, chip bán dẫn chiếm hơn 70% kim ngạch xuất khẩu, các nhà sản xuất đang kêu gọi chính phủ tích cực thương lượng nhằm được miễn trừ hoặc hưởng ưu đãi tương tự Apple.

Cuộc chiến thương mại do Mỹ khởi xướng đang đẩy nền kinh tế toàn cầu vào vòng luẩn quẩn của các chính sách áp thuế – tạm hoãn – đàm phán – miễn trừ.

Theo Giáo sư Fatas, môi trường thương mại quốc tế đang trở nên khó đoán, chi phí gia tăng, và nguyên tắc thị trường bị thay thế bởi các toan tính chính trị. Quyền tiếp cận thị trường, thay vì do chất lượng hay giá thành sản phẩm quyết định, ngày càng phụ thuộc vào mối quan hệ với Chính phủ Mỹ.

Nhà kinh tế này cũng cảnh báo hậu quả lớn nhất chính là sự mất định hướng trong hoạch định chính sách kinh tế, khi các quyết định mang tính cảm tính thay vì dựa trên chiến lược dài hạn. Trong khi đó, cả nền kinh tế Mỹ và thế giới đều đang phải trả giá cho sự bất định này – bằng chi phí cao hơn, tăng trưởng chậm lại, và những rủi ro ngày càng khó kiểm soát.