Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng, Washington, D.C. Ảnh: THX/TTXVN
Khi Tổng thống Donald Trump họp kín với các cố vấn hàng đầu tại Phòng Tình huống (Situation Room) ở Nhà Trắng hôm 17/6, các quan chức Mỹ cho rằng khoảng thời gian này sẽ là mấu chốt để xác định liệu có thể đạt được giải pháp ngoại giao với Iran hay Tổng thống Trump sẽ chọn hành động quân sự.
Trước cuộc họp, ông Trump đã tăng cường phát biểu cứng rắn với chính quyền Iran, khẳng định rằng Mỹ biết chính xác nơi Lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei đang ẩn náu.
“Ông ta là mục tiêu dễ dàng, nhưng đang an toàn ở đó – Chúng tôi sẽ không loại bỏ ông ta, ít nhất là hiện tại. Nhưng chúng tôi không muốn tên lửa nhắm vào dân thường hay binh sĩ Mỹ. Sự kiên nhẫn của chúng tôi đang cạn dần”, Tổng thống Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.
Trong một bài đăng khác, ông Trump khẳng định:“Chúng tôi hiện đã giành được quyền kiểm soát hoàn toàn bầu trời Iran”.
Cơ hội cuối cho ngoại giao?
Bất chấp những lời lẽ đe dọa, theo ABC News ngày 18/6, các nhà đàm phán Mỹ hôm 17/6 vẫn đánh giá rằng Iran đang ở thế yếu và có thể sẽ buộc phải quay lại bàn đàm phán.
Theo nhiều quan chức tham gia tiến trình ngoại giao, cuối cùng, Iran sẽ phải chấp nhận một thỏa thuận buộc họ từ bỏ toàn bộ chương trình làm giàu uranium.
Trong bối cảnh Iran và Israel đang tiến hành các cuộc tấn công lẫn nhau bằng tên lửa và thiết bị bay không người lái (UAV), Tehran đã phát tín hiệu sẵn sàng nối lại đối thoại với Mỹ, các quan chức cho biết thêm, đồng thời lưu ý rằng chính quyền Trump đang chờ những cam kết cụ thể hơn trước khi từ bỏ con đường chiến tranh.
Nếu Iran đồng ý quay lại đàm phán và chấp nhận từ bỏ chương trình làm giàu uranium, các quan chức Mỹ tin rằng một cuộc họp cấp cao có thể diễn ra ngay trong tuần này, do Đặc phái viên Steve Witkoff chủ trì, và có thể có sự tham gia của Phó Tổng thống Mỹ JD Vance.
Tuy nhiên, kịch bản đó đòi hỏi Iran phải hành động nhanh vì Tổng thống Trump đã công khai thừa nhận rằng ông đang mất kiên nhẫn với tình hình ở Trung Đông.
Các nguồn tin thân cận cho biết Tổng thống Trump ngày càng bực tức vì Iran thiếu phản hồi rõ ràng, và ông cũng không muốn tạo hình ảnh rằng Tehran đã gọi được “đòn gió” của Mỹ.
Các nguồn tin am hiểu tư duy của Tổng thống Trump cho biết ông ngày càng cảm thấy thất vọng trước việc Iran – trong tình trạng bất ổn – không thể cung cấp câu trả lời ngay lập tức cho chính quyền Mỹ.
Đồng thời, Tổng thống Trump cũng tỏ ra hoàn toàn không sẵn lòng để tình huống diễn ra theo cách khiến người ta nghĩ rằng Tehran đã thành công trong việc thách thức tuyên bố quân sự của ông mà không gặp hậu quả.
Thế trận “phòng thủ” của Mỹ hiện nay
Quân đội Mỹ đã điều động lực lượng đến khu vực, bao gồm thêm máy bay chiến đấu và nhóm tác chiến tàu sân bay thứ hai đến Trung Đông. Theo các quan chức Mỹ, tất cả đều được mô tả là biện pháp mang tính phòng v,.
“Chúng tôi mạnh mẽ, sẵn sàng, đang phòng thủ và hiện diện”, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth nói trong cuộc phỏng vấn với Fox News hôm 16/6 khi được hỏi về thế trận của Mỹ ở Trung Đông.
Dù những bước triển khai này nhằm bảo vệ khoảng 40.000 binh sĩ Mỹ đang đồn trú trong khu vực, nó cũng để ngỏ phương án hỗ trợ trực tiếp cho chiến dịch tấn công của Israel nếu chính quyền Trump quyết định hành động.
“Vai trò của chúng tôi là giữ mọi phương án trên bàn, nhưng hiện tại thế trận của chúng tôi vẫn là phòng thủ”, một quan chức Mỹ nói.
Một câu hỏi quan trọng hiện nay là liệu Mỹ có triển khai oanh tạc cơ tàng hình B-2 hay không.
Loại máy bay ném bom chiến lược hạng nặng này có khả năng mang bom xuyên phá boong-ke (bunker-buster) nặng 30.000 pound (hơn 1.360kg), loại vũ khí có thể phá hủy cơ sở hạt nhân ngầm sâu Fordow của Iran.
Hiện tại, 19 chiếc B-2 của Mỹ được bố trí tại căn cứ Whiteman ở Missouri. Trước đây, 6 chiếc từng được triển khai tới căn cứ không quân trên đảo Diego Garcia ở Ấn Độ Dương – gần Iran hơn nhiều. Tuy nhiên, chúng đã được thay thế bằng B-52, loại máy bay không mang được bom xuyên phá hầm cần thiết để phá hủy Fordow.
Xem video Lực lượng Phòng vệ Israel đã hoàn tất một loạt các cuộc không kích quy mô lớn nhằm vào các mục tiêu quân sự của Iran tại khu vực phía Tây Iran, bao gồm: Các kho chứa tên lửa đất đối đất, cơ sở hạ tầng phóng tên lửa, các bệ phóng tên lửa đất đối không và các kho lưu trữ thiết bị bay không người lái (UAV). Nguồn: Lực lượng Phòng vệ Israel/X
Hạm đội Mỹ đã sẵn sàng
Khoảng 12 tàu hải quân Mỹ hiện đang ở trong vùng lãnh hải Bahrain, theo một quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ. Các tàu này chưa được giao nhiệm vụ chính thức. Trong đó có 1 tàu tác chiến cận bờ, 4 tàu quét mìn và 6 tàu tuần tra.
Ngoài ra, Hải quân Mỹ còn có 2 tàu khu trục ở Biển Đỏ, 1 tàu sân bay và 3 tàu mặt nước khác ở biển Arab, cùng 2 tàu khu trục ở phía Đông Địa Trung Hải – tất cả đều được trang bị hệ thống phòng thủ tên lửa có khả năng bắn hạ tên lửa đạn đạo của Iran.
Chương trình nghị sự của Mỹ đang thay đổi
Dấu hiệu cho thấy chính quyền Mỹ có thể đang tiến gần đến hành động quân sự là việc hủy kế hoạch dự hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Hà Lan vào tuần tới của Tổng thống Trump.
Trong cuộc họp báo hôm 17/6, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, bà Tammy Bruce cho biết hội nghị vẫn “được lên lịch”, nhưng tình hình có thể thay đổi tùy vào diễn biến căng thẳng với Iran.
“Tình hình đang chuyển động rất nhanh – như thường lệ. Vì vậy tôi nghĩ mọi khả năng đều có thể xảy ra”, bà Bruce nói.
Trước đó, Tổng thống Trump đã rời hội nghị G7 tại Canada sớm, cắt ngắn chuyến đi vào ngày 16/6 để trở về Nhà Trắng theo dõi sát tình hình Trung Đông.