Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: THX/TTXVN
Theo kênh CNN ngày 10/9, Tổng thống Trump nhanh chóng khẳng định cuộc tập kích ngày 9/9 của Israel không phải do ông quyết định và rằng ông đã nhanh chóng báo cho Qatar khi biết tin.
Ông Trump nói: “Tôi không vui gì về toàn bộ tình huống này. Đây không phải là một tình huống tốt... chúng tôi không vui với cách mọi chuyện diễn ra”.
Trong khi đó, ông Trump dường như chân thành với mong muốn trở thành một người kiến tạo hòa bình toàn cầu. Nếu thành công, ông có thể cứu được nhiều mạng sống và để lại một di sản giá trị. Ông trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1 với cam kết sẽ nhanh chóng chấm dứt các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza. Nhưng sau 8 tháng, cả hai cuộc chiến đều đẫm máu hơn.
Diễn biến ở Trung Đông khó có khả năng ảnh hưởng nhiều đến tình hình chính trị của ông Trump trong nước, nhưng vụ Israel tấn công giữa ban ngày ở Doha có thể để lại nhiều tác động tiêu cực.
Nguyên nhân là vụ không kích đã xâm phạm chủ quyền của một đồng minh quan trọng của Mỹ, nơi đặt căn cứ lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông và đang đàm phán với Hamas theo đề nghị của Nhà Trắng về một kế hoạch mà Tổng thống Trump dự đoán sớm mang lại thỏa thuận.
Một số quan chức Nhà Trắng giận dữ vì cuộc tấn công diễn ra sau cuộc gặp giữa cố vấn của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu là Ron Dermer và đặc phái viên của ông Trump là Steve Witkoff. Tuy nhiên, cuộc gặp này không đề cập tới chiến dịch ở Doha mà chắc chắn sẽ tác động tiêu cực tới Tổng thống Mỹ.
Cựu Đại sứ Mỹ tại Israel Edward Djerejian bình luận: “Các cuộc tấn công diễn ra đúng vào thời điểm rất nhạy cảm trong đàm phán ngừng bắn, khi chính quyền Mỹ, Tổng thống Trump và đặc phái viên Witkoff đã nói rõ rằng Tổng thống muốn có một thỏa thuận ngừng bắn toàn diện, trả tự do toàn bộ con tin, trao đổi tù nhân và tiến tới kết thúc chiến tranh ở Gaza”.
Ông Djerejian bình luận: “Israel rõ ràng không mấy quan tâm tới lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ”.
Hệ lụy lớn đối với chính sách đối ngoại của Mỹ
Dư chấn từ cuộc không kích dường như chắc chắn sẽ chấm dứt hy vọng có hòa bình thông qua đàm phán để kết thúc cuộc chiến của Israel ở Gaza. Đối với Mỹ, hệ lụy cũng rất nghiêm trọng.
Quan hệ giữa Tổng thống Mỹ và Thủ tướng Israel có thể xấu đi và gây mất lòng tin giữa Israel với đồng minh then chốt là Mỹ.
Uy tín của ông Trump trong vai trò trung gian giữa Israel và Hamas sẽ tan vỡ và có thể khiến Qatar rút khỏi đàm phán hòa bình. Thủ tướng Qatar cáo buộc Israel tiến hành “khủng bố nhà nước”.
Qatar sẽ coi cuộc tấn công từ đồng minh thân cận nhất của Mỹ ở Trung Đông là sự phản bội, sau nhiều năm làm việc để thúc đẩy ưu tiên ngoại giao của Mỹ, không chỉ ở Trung Đông mà cả trong các thỏa thuận trao trả con tin xa tận Afghanistan và Venezuela.
Có thể sẽ có những tác động tiêu cực đến lợi ích cá nhân và chính trị của ông Trump ở thế giới Arab nói chung, nơi ông đã tích cực theo đuổi trong chuyến công du vùng Vịnh đầu tiên của nhiệm kỳ hai, bao gồm cả lễ đón tiếp xa hoa ở Qatar.
Kế hoạch mở rộng Hiệp định Abraham để bình thường hóa quan hệ giữa Israel và một số nước Arab trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, vốn là chìa khóa cho tham vọng Nobel Hòa bình của ông, giờ xa vời hơn bao giờ hết.
Các lãnh đạo ở vùng Vịnh sẽ lo lắng vì nếu Israel có thể tấn công Qatar ngay trước mũi quân Mỹ thì liệu họ có phải là mục tiêu tiếp theo không.
Israel khẳng định hành động đơn phương
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ảnh: THX/TTXVN
Về phần mình, Thủ tướng Netanyahu nhanh chóng khẳng định vụ tấn công ở Doha là chiến dịch hoàn toàn độc lập của Israel, nhằm giúp ông Trump có chút “dư địa ngoại giao”.
Tuy vậy, Mỹ khó lòng thuyết phục được dư luận khi Israel đưa 10 tiêm kích cùng vũ khí áp sát mục tiêu ở Doha mà Mỹ lại khẳng định không hề hay biết.
Một số người sẽ nghi ngờ ông Trump đã bật đèn xanh, hoặc ít nhất ngầm đồng ý cho cuộc tấn công. Tuy nhiên, Nhà Trắng nói quân đội Mỹ ở Qatar đã cảnh báo ông Trump và ông ra lệnh cho ông Witkoff báo trước cho phía Qatar. Dù vậy, chính phủ Qatar nói họ chỉ được báo khi vụ tấn công gây hoảng loạn ở thủ đô đã kết thúc.
Nỗ lực kiểm soát thiệt hại của Nhà Trắng dường như củng cố tuyên bố của ông Trump rằng ông không thể làm gì để ngăn chặn vụ không kích.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói: “Việc đơn phương ném bom bên trong Qatar, một quốc gia có chủ quyền và là đồng minh thân cận của Mỹ, quốc gia đang rất nỗ lực và dũng cảm chấp nhận rủi ro cùng chúng tôi để kiến tạo hòa bình, không hề thúc đẩy mục tiêu của Israel hay Mỹ”.
Đây là lần hiếm hoi chính quyền Tổng thống Trump công khai chỉ trích Israel. Sau đó, ông Trump viết trên Truth Social: “Đây là quyết định do Thủ tướng Netanyahu đưa ra, không phải quyết định của tôi”.
Trong khi đó, theo kế hoạch hòa bình mới của Mỹ, dự kiến Hamas sẽ thả con tin Israel ở Gaza để đổi lấy ngừng bắn. Ông Trump sẽ bảo đảm với Hamas rằng Israel sẽ tuân thủ thỏa thuận khi đàm phán tiếp tục. Tuy nhiên, các cuộc tấn công ban ngày ở Doha ngày 9/9 cho thấy mọi việc không dễ dàng.
Xem video khoảnh khắc tòa nhà ở Doha bị Israek không kích (Nguồn: Reuters):