Không để trục lợi cơ chế đặc thù khi khai thác khoáng sản phục vụ dự án cao tốc

Tại tỉnh Phú Yên nguồn vật liệu xây thi công các dự án thành phần cao tốc Bắc  - Nam khoảng 11,6 triệu m3 đất, đá và cát. UBND tỉnh Phú Yên đã áp dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông. Tuy nhiên, sau khi đưa vào khai thác đã xuất hiện tình trạng nhà thầu vi phạm trong khai thác khoáng sản. Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Yên khẳng định sẽ cương quyết xử lý đối với các hành vi trục lợi từ "cơ chế đặc thù" để khai thác cát phục vụ dự án cao tốc.

Tổng Công ty Xây dựng số 1 - CTCP được UBND tỉnh Phú Yên cấp bản xác nhận số 05/XN-UBND ngày 15/6/2023 khu vực, công suất, khối lượng, phương pháp, thiết bị, kế hoạch và bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho dự án thành phần đoạn Chí Thạnh - Vân Phong thuộc dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 (mỏ cát sông Đà Rằng, xã Hòa An và xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa).

Qua kiểm tra hoạt động, Tổ liên ngành của UBND tỉnh Phú Yên xác định doanh nghiệp này có nhiều hành vi vi phạm như: khai thác cát lòng sông vượt ra ngoài điểm gần nhất của ranh giới khu vực được phép khai thác (theo bề mặt) từ 100 m đến dưới 200 m; vượt quá số lượng thiết bị khai thác trong văn bản của cơ quan có thẩm quyền cho phép; khai thác khoáng sản nhưng không có Giám đốc điều hành mỏ được bổ nhiệm theo quy định tại thời điểm kiểm tra; có hồ sơ chứng minh đã cắm mốc các điểm khép góc khu vực được phép khai thác khoáng sản nhưng để mất mốc.

Tại Quyết định số 1349/QĐ-XPHC của UBND tỉnh Phú Yên đã xử phạt Tổng Công ty Xây dựng số 1 số tiền là 307 triệu đồng. Việc xác định hành vi vi phạm và mức xử phạt được căn cứ theo Điều 5 Nghị định số 36/2020/NĐ-CP được bổ sung theo quy định tại Điều 2 của Nghị định số 04/2022/NĐ-CP và Điều 9 Nghị định số 118/2021/NĐ-CP ngày 23/12/2021 của Chính phủ.

Ông Hồ Xuân Thắng, Giám đốc điều hành Dự án thành phần cao tốc Chí Thạnh - Vân Phong cho biết, chủ đầu tư sẽ tăng cường phối hợp với lực lượng chức năng của địa phương kiểm tra các mỏ khoáng sản được cấp phép khai thác không qua đấu giá để phục vụ cho dự án. Bên cạnh đó, yêu cầu các nhà thầu chấp hành nghiêm chỉnh các quy định khi được cấp mỏ.

Để phục vụ cho dự án cao tốc Bắc  - Nam, UBND tỉnh Phú Yên đã giới thiệu 29 điểm mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường gồm: 12 mỏ cát, 11 mỏ đất, 6 mỏ đá) để chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án 7 và Ban Quản lý dự án 85 khảo sát, lập hồ sơ khai thác.

Nhà thầu thi công lập thủ tục đăng ký khu vực, công suất, phương pháp, thiết bị… khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho dự án với tổng số 14 điểm mỏ (7 mỏ cát, 7 mỏ đất với trữ lượng: 7,7 triệu m3 đất; 2,1 triệu m3 cát; 1,3 triệu m3 đá). Đến nay, các nhà thầu mới khai thác 6 điểm mỏ (04 mỏ cát và 02 mỏ đất trên tuyến) với trữ lượng: 71 nghìn m3 đất; 1,9 triệu m3 cát và khoảng 33 nghìn m3 đá.

Các mỏ khoáng sản được tỉnh Phú Yên cấp phép khai thác không thông qua đấu giá áp dụng theo Nghị quyết số 43/2022 ngày 11/1/2022 của Quốc Hội và Nghị quyết số 133/NQ-CP của Chính phủ: sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 60/NQ-CP ngày 16/6/2021 về việc áp dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông.

Nhận diện những nguy cơ  trục lợi từ cơ chế đặc thù này, ông Tạ Anh Tuấn Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên đề nghị các chủ đầu tư tăng cường giám sát các nhà thầu, đặc biệt là đối với việc khai thác vật liệu xây dựng phục vụ dự án. Việc chỉ định mỏ vật liệu cho các nhà thầu thi công là cần thiết nhưng quyền lợi đi đôi với trách nhiệm, đi đôi với nghĩa vụ và không để lợi dụng cơ chế đặc thù để mà xảy ra việc này việc khác. UBND tỉnh Phú Yên sẽ cương quyết xử lý đối với các đơn vị thi công có vi phạm.

Hiện nay, UBND tỉnh Phú Yên đã thành lập Tổ công tác đặc biệt giám sát việc sử dụng nguồn vật liệu xây dựng thông thường được UBND tỉnh cấp phép nhằm kiểm tra, giám sát và xử lý hành vi sử dụng vật liệu xây dựng vào mục khác thay vì sử dụng phục vụ cao tốc Bắc Nam.