Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu hội nhập

Tính đến tháng 9/2025, hệ thống Giáo dục nghề nghiệp cả nước có 1.163 cơ sở, trong đó có 518 cơ sở công lập và 645 cơ sở ngoài công lập. Năm 2024, cả nước đã tuyển sinh được khoảng 2,43 triệu người trình độ cao đẳng, trung cấp và sơ cấp. Trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước tuyển sinh, đào tạo Giáo dục nghề nghiệp được khoảng 1 triệu người, trong đó trình độ cao đẳng, trung cấp khoảng 100 nghìn người.

Năm học 2024-2025, chất lượng và hiệu quả Giáo dục nghề nghiệp đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu sử dụng lao động của thị trường lao động. Trên 80% người tốt nghiệp đã có việc làm, trong đó 70% - 75% người tốt nghiệp có việc làm đúng ngành, nghề đào tạo; một số cơ sở Giáo dục nghề nghiệp có uy tín về chất lượng đào tạo, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp, có tỷ lệ người tốt nghiệp có việc làm đạt 100% và 85% -90% người tốt nghiệp có việc làm đúng ngành, nghề đào tạo. Ở một số lĩnh vực, người học sau khi tốt nghiệp đã có thể đảm nhận nhiều vị trí công việc phức tạp mà trước đây phải do chuyên gia nước ngoài thực hiện.

Về lĩnh vực Giáo dục thường xuyên, năm học 2024-2025, tổng số cơ sở Giáo dục thường xuyên là 20.621 trung tâm với 115.786 cán bộ quản lý, giáo viên. Theo báo cáo tổng kết năm học 2024-2025, số lượng người học các chương trình Giáo dục thường xuyên có hơn 26,3 triệu người. Trong năm học 2024-2025, tỷ lệ người trong độ tuổi 15-60 biết chữ mức độ 1 và mức độ 2 lần lượt là 99,10% và 97,72% (tăng 0,32% và 0,35% so với năm học 2023-2024).

Theo số liệu báo cáo chưa đầy đủ của các Sở Giáo dục và Đào tạo, trong năm học 2024-2025, cả nước đã huy động được 91.548 học viên tham gia học các lớp xóa mù chữ, trong đó học viên là người dân tộc thiểu số chiếm 84%. Tuy nhiên, hiện nay cả nước còn 64.667 người trong độ tuổi 15-60 chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 1 (chiếm 0,9%) và 1.643.461 người chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 2 (chiếm 2,28%), tập trung chủ yếu là người trong độ tuổi từ 36 đến 60 tuổi. Các tỉnh có tỷ lệ người chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 1 còn cao trên 2% tập trung tại các tỉnh miền núi phía Bắc, vùng Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long.

Theo Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Quân, hiện nay Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên còn manh mún, lạc hậu, chưa đáp ứng được yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Số lượng người, số lượng lao động có kỹ năng nghề còn đang chiếm tỷ lệ chưa nhiều và tỷ trọng nhân lực cần được trang bị kỹ năng nghề, được đào tạo và đào tạo lại còn rất lớn. Trong cơ cấu đó, một số ngành, một số lĩnh vực trọng điểm chưa thực sự đủ năng lực để đào tạo đáp ứng trong giai đoạn sắp tới.

Năm học 2025-2026, Bộ Giáo dục và Đào tạo đặt mục tiêu trọng tâm là sắp xếp, kiện toàn bộ máy quản lý và tổ chức đào tạo theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, bảo đảm cung ứng kịp thời nguồn nhân lực chất lượng cho các vùng, miền và cả nước. Đồng thời, tập trung đầu tư xây dựng hệ thống trường chất lượng cao, cơ sở Giáo dục nghề nghiệp đạt chuẩn quốc gia, trong đó có những trường thực hiện chức năng trung tâm quốc gia, trung tâm vùng làm hạt nhân dẫn dắt, với quy mô đào tạo mỗi năm khoảng 20.000 sinh viên, đáp ứng nhu cầu nhân lực các ngành, lĩnh vực then chốt, công nghệ cao. Song song với đó, triển khai đồng bộ các điều kiện bảo đảm chất lượng: hiện đại hóa cơ sở vật chất, phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý đạt chuẩn quốc tế; đổi mới chương trình đào tạo theo hướng mở, linh hoạt, gắn với nhu cầu doanh nghiệp và thị trường lao động; áp dụng bộ tiêu chí đánh giá, công nhận chất lượng để triển khai và nhân rộng mô hình trung học nghề hiện đại, hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao vị thế và uy tín của Giáo dục nghề nghiệp Việt Nam.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh: Năm học 2025–2026 diễn ra trong bối cảnh đặc biệt quan trọng, khi Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Chính phủ ban hành Nghị quyết 281/NQ-CP ngày 15/9/2025 về chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW. Đây là kim chỉ nam chiến lược, coi Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên là một trong những trụ cột then chốt để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế trong giai đoạn mới.

Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo đề nghị Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên cần tiếp tục khẳng định và phát huy vai trò then chốt của mình trong chiến lược phát triển đất nước. Giáo dục nghề nghiệp không chỉ là nơi đào tạo kỹ năng nghề cho người học, mà sẽ là “xương sống” của hệ thống phát triển nhân lực quốc gia, góp phần trực tiếp làm tăng năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và sức sáng tạo của nền kinh tế. Trong bối cảnh chuyển đổi số, phát triển công nghiệp công nghệ cao, giáo dục nghề nghiệp phải trở thành lực lượng tiên phong trong đào tạo đội ngũ lao động kỹ thuật có tay nghề cao, có khả năng thích ứng nhanh với sự thay đổi của thị trường lao động trong nước và quốc tế.

Bên cạnh đó, Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên phải được xác định là bộ phận quan trọng trong hệ thống học tập suốt đời, tạo điều kiện để mọi người, ở mọi lứa tuổi, mọi hoàn cảnh, đều có cơ hội học tập, nâng cao trình độ, cập nhật kỹ năng mới trong suốt cuộc đời. Sự gắn kết giữa Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên với giáo dục phổ thông và giáo dục đại học phải trở thành mạch nối thông suốt, linh hoạt, để người học có thể học lên, học chuyển đổi, học lại, học suốt đời - đúng với tinh thần xây dựng “xã hội học tập mở, linh hoạt và toàn diện”.