Nhiều tiêu chí của đề án phân luồng, hướng nghiệp học sinh đạt vượt mục tiêu. Ảnh minh họa: Văn Dũng/TTXVN
Theo thống kê báo cáo của UBND các tỉnh, thành phố, ở tiêu chí "Trường Trung học Cơ sở có chương trình giáo dục hướng nghiệp gắn với hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của địa phương", 68,52% cơ sở trên cả nước đã đáp ứng được; trong khi mục tiêu của Đề án là 55%. Ở tiêu chí "Trường Trung học Phổ thông có chương trình giáo dục hướng nghiệp gắn với hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của địa phương", tỷ lệ đạt được thực tế là 75,93%, cao hơn mục tiêu Đề án 15,93%.
Đối với 2 tiêu chí "Trường Trung học Cơ sở có giáo viên kiêm nhiệm làm nhiệm vụ tư vấn hướng nghiệp đáp ứng yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ" và "Trường Trung học Phổ thông có giáo viên kiêm nhiệm làm nhiệm vụ tư vấn hướng nghiệp đáp ứng yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ", tỷ lệ đạt được cũng vượt hơn mục tiêu lần lượt là 19,07% và 17,78%. Hai tiêu chí chưa hoàn thành mục tiêu là "Học sinh tốt nghiệp Trung học Cơ sở tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp" và "Học sinh tốt nghiệp Trung học Phổ thông tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ cao đẳng".
Ông Nguyễn Xuân Thành cũng chia sẻ: Việc thực hiện 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp về giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh phổ thông cũng đạt một số kết quả tích cực. Trong đó, nổi bật như việc bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh học liên thông giữa các trình độ đào tạo, lên các cấp học cao hơn; cơ chế chính sách khuyến khích học sinh đi học nghề, hỗ trợ kinh phí cho học sinh dân tộc thiểu số, học sinh nghèo, học sinh thuộc diện chính sách và những cơ sở đào tạo học sinh sau tốt nghiệp Trung học Cơ sở vào học trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Các cơ sở giáo dục phổ thông đã tích cực đổi mới, đa dạng hóa hình thức tư vấn hướng nghiệp để phù hợp với lứa tuổi học sinh. Nhiều hoạt động giáo dục gắn với giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh phù hợp với bối cảnh của địa phương như giáo dục gắn với sản xuất kinh doanh theo mô hình giáo dục gắn với đồi chè, vườn mía, cà phê được các trường ở Lào Cai, Tuyên Quang và một số tỉnh miền Trung, Tây Nguyên thường xuyên triển khai. Giáo dục STEM trong cơ sở giáo dục phổ thông ngày càng được đẩy mạnh và đạt nhiều kết quả tích cực…
Tuy nhiên, ghi nhận từ các địa phương, hoạt động phân luồng hướng nghiệp cho học sinh vẫn gặp nhiều hạn chế do tâm lý của người học và phụ huynh "chuộng" học tiếp lên đại học hoặc ở nhà lao động kiếm sống ngay. Đội ngũ giáo viên kiêm nhiệm công tác này chưa được đào tạo bài bản nên còn hạn chế về năng lực thực hiện. Chương trình, tài liệu phục vụ cho hoạt động giáo dục hướng nghiệp chưa đảm bảo về số lượng và chất lượng. Nhiều địa phương chưa có đủ hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp để thu hút học sinh. Thông tin về thị trường lao động vẫn còn hạn chế, chưa đầy đủ, công khai, nên khó thuyết phục học sinh và phụ huynh tham gia phân luồng, hướng nghiệp.
Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai Đỗ Minh Tâm cho biết, Đề án 522 đã tạo ra những tác động tích cực đến công tác phân luồng hướng nghiệp cho học sinh của địa phương, vốn chưa thực hiện hiệu quả trong giai đoạn trước đây. Từ khi thực hiện Đề án 522, tỷ lệ học sinh sau Trung học Cơ sở vào Trung học Phổ thông của địa phương này, trong các năm, dao động từ 62-68%; 8-10% học sinh vào Giáo dục thường xuyên. Tỷ lệ theo học nghề từ hệ sơ cấp đến cao đẳng là 14%. Đối với học sinh học xong cấp Trung học Phổ thông, tỷ lệ vào đại học khoảng hơn 4%; cao đẳng là hơn 9% và 16%-18% đi học nghề tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Khi thảo luận giải pháp phân luồng hướng nghiệp học sinh trong thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, nhiều đại biểu quan tâm đến việc xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên. Theo đó, một số chuyên gia đề xuất đào tạo văn bằng 2 hoặc chứng chỉ nghiệp vụ cho giáo viên được phân công thực hiện công tác này, thay vì chỉ bồi dưỡng thường xuyên như hiện nay. Với những yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng "đủ lớn", sẽ giúp giáo viên có đủ năng lực hướng nghiệp cho học sinh và nâng cao chất lượng công tác này.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ nhấn mạnh: Nâng cao chất lượng hướng nghiệp và phân luồng sau Trung học Cơ sở, Trung học Phổ thông cũng là một giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Vì vậy, Tiểu ban Giáo dục phổ thông sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến chuyên gia để hoàn thiện báo cáo sơ kết và xây dựng phương án cho giai đoạn tới. Trong đó, một số giải pháp sẽ được đề cập tới là tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức về giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng cho học sinh phổ thông, phụ huynh học sinh; làm tốt việc bố trí, bồi dưỡng giáo viên để đảm đương nhiệm vụ này.
Hiện hơn 70% cơ sở giáo dục phổ thông đã có giáo viên kiêm nhiệm làm nhiệm vụ tư vấn hướng nghiệp đáp ứng yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ. Tỷ lệ này ở địa phương có điều kiện khó khăn là 50% nhưng mục tiêu đến năm 2025 là 100% trường có giáo viên kiêm nhiệm công tác này và đáp ứng yêu cầu chuyên môn. Do đó, việc phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ là một trong nhiệm vụ trọng tâm được đặt ra trong giai đoạn tới.