Cao nguyên đá Đồng Văn. Ảnh tư liệu: TTXVN phát
Bảo tồn, khai thác hiệu quả các giá trị tài nguyên công viên địa chất toàn cầu
Du lịch địa chất là một trong những xu hướng du lịch mới ở Việt Nam, gắn với các loại hình du lịch xanh, sinh thái cộng đồng, nông nghiệp, du lịch có trách nhiệm, gắn với giáo dục - nghiên cứu khoa học. Đây là những loại hình du lịch bền vững được Đảng, Chính phủ, ngành du lịch và các địa phương quan tâm phát triển.
Tiến sỹ Nguyễn Thị Bình, Phó Viện trưởng, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam chia sẻ: Công viên địa chất toàn cầu là một danh hiệu cao quý được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận theo những tiêu chí, tiêu chuẩn, điều kiện nghiêm ngặt, được thẩm định, đánh giá lại và tái công nhận theo chu kỳ 4 năm/lần. Vì thế, những công viên địa chất toàn cầu được vinh danh có lợi thế rất lớn trong phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, phát triển bền vững, bảo tồn di sản và phát triển du lịch, tăng uy tín để quảng bá, thu hút khách du lịch trong nước, quốc tế.
Tiến sỹ Nguyễn Thị Bình cho biết, Hội thảo là dịp để các chuyên gia chia sẻ về giá trị di sản địa chất, tài nguyên du lịch đặc trưng, độc đáo, đánh giá thực trạng công tác bảo tồn, phát huy giá trị tài nguyên tại các công viên địa chất toàn cầu; từ đó đưa ra định hướng, giải pháp, kiến nghị để phát triển du lịch bền vững tại các công viên địa chất toàn cầu ở Việt Nam, đóng góp ý kiến về các vấn đề liên quan như: Bảo tồn tích cực và quản trị di sản, liên kết doanh nghiệp - cộng đồng để kiến tạo giá trị sản phẩm du lịch, kết nối hạ tầng - tuyến - cụm - điểm và liên kết vùng…
Đến nay, Việt Nam đã có 4 công viên địa chất được UNESCO công nhận, kết nạp vào mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu gồm: Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn; Công viên địa chất Non nước Cao Bằng, Công viên địa chất Đắk Nông và Công viên địa chất Lạng Sơn. Mỗi công viên có giá trị đặc trưng, độc đáo riêng cả về giá trị địa chất, địa mạo, địa tầng, cổ sinh, khoáng sản, cấu trúc kiến tạo, đa dạng sinh học…, cũng như các giá trị tài nguyên về văn hóa, du lịch, văn hóa cộng đồng. Sự đa dạng, độc đáo về tài nguyên tự nhiên và văn hóa đã tạo ra lợi thế, tiềm năng to lớn cho địa phương khai thác phát triển du lịch.
Thực tế, các địa phương đã và đang chú trọng thực hiện công tác bảo tồn, khai thác hiệu quả các giá trị tài nguyên công viên địa chất toàn cầu để phát triển du lịch. Một số tài nguyên đã được khai thác và phát triển thành các khu du lịch, điểm du lịch nổi tiếng, thu hút khách du lịch như: Đại hẻm vực Tu Sản, vườn tượng đá Thạch Sơn Thần, đèo Mã Pí Lèng, dốc Thẩm Mã, bãi đá Mặt Trăng, núi đôi Quảng Bạ, làng du lịch Lô Lô Chải, Lũng Cẩm, H’Mông Pả Vi… ở Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn; Di sản địa chất bazan cầu gối đèo Mã Phục; bất chỉnh hợp địa tầng đèo Khau Khoang; cảnh quan karst và di sản địa mạo thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao, quần thể hồ - sông - hang ngầm Thang Hen, khu di tích lịch sử Pác Bó, làng đá Khuổi Ky, làng đá cổ Nà Vị… ở Công viên địa chất Non nước Cao Bằng; Hệ thống núi lửa, hang động núi lửa, hệ thống thác nước Đray Sáp - Gia Long, thác Lưu Ly, thác Liêng Nung, hồ Tà Đùng ở Công viên địa chất Đắk Nông; Núi Mẫu Sơn, Trũng Na Dương, cảnh quan Karst hệ tầng Bắc Sơn, động Tam Thanh, di tích khảo cổ hang Thẩm Khuyên-Thẩm Hai, làng văn hóa cộng đồng Hữu Liên ở Công viên địa chất Lạng Sơn.
Phát triển du lịch Công viên địa chất toàn cầu UNESCO ở Việt Nam
Tiến sỹ Lê Quang Đăng (Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam) cho biết, việc phát triển du lịch tại các công viên địa chất toàn cầu ở Việt Nam thời gian qua đã đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ. Du lịch đã góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, góp phần thu hút khách du lịch, tăng doanh thu ngành du lịch, tạo việc làm và sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương, góp phần quảng bá vùng đất văn hóa, con người của địa phương. Tuy nhiên, việc phát triển du lịch tại các công viên địa chất toàn cầu được UNESCO ở Việt Nam vẫn đang gặp phải nhiều khó khăn, thách thức; đặc biệt là công tác bảo tồn, phát huy hiệu quả các giá trị tài nguyên, phát triển sản phẩm du lịch, thị trường khách, phát triển kết cấu hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch, kết nối tuyến điểm, liên kết, hợp tác, phát huy vai trò cộng đồng, phát triển nguồn nhân lực.
Tiến sỹ Lê Quang Đăng khẳng định, cần có giải pháp đồng bộ từ các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương, cộng đồng doanh nghiệp du lịch và người dân địa phương để giải quyết những "bài toán khó" trên.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Thị Nguyên Hồng, Trường Đại học Thương mại cho rằng, cộng đồng dân cư đóng vai trò quan trọng trong hoạt động du lịch địa chất. Hiện nay, người dân trực tiếp, hoặc gián tiếp tham gia các hoạt động du lịch tại các địa phương nhưng tỷ lệ còn thấp (khoảng 17%). Để phát triển du lịch địa chất, bên cạnh việc đầu tư về hạ tầng, thu hút sự đồng hành của doanh nghiệp lữ hành... cộng đồng dân cư địa phương cần được tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng nghề du lịch gắn với tri thức bản địa và văn hóa tộc người để thêm “chủ động” tham gia vào hoạt động du lịch ở mọi khâu: thiết kế, vận hành, quảng bá… sản phẩm du lịch đặc trưng.
Theo ông Vũ Văn Tuyên, Giám đốc Công ty du lịch Travelogy Việt Nam, nếu coi công viên địa chất “là bảo tàng ngoài trời”, doanh nghiệp lữ hành là người kể giúp du khách hiểu và cảm nhận “linh hồn của đá”. Do vậy, các doanh nghiệp lữ hành tiên phong đã thiết kế nhiều tour địa chất, kết hợp trải nghiệm văn hóa bản địa, nỗ lực tạo nên những sản phẩm du lịch gắn với địa chất khách biệt so với du lịch thông thường. Từ tài nguyên địa chất đá - hang - núi, doanh nghiệp biến thành sản phẩm du lịch mang đến trải nghiệm sống động có cảm xúc và giá trị học tập cho du khách. Trong giai đoạn chuyển từ khai thác tiềm năng sang phát triển chuyên nghiệp, bền vững, hội nhập quốc tế, Việt Nam cần có chiến lược tổng thể, có cơ chế phối hợp đa ngành trong đó doanh nghiệp lữ hành đóng vai trò then chốt, đồng hành cùng Nhà nước và ban quản lý địa phương.
Tại hội thảo, các chuyên gia cũng đóng góp các ý kiến phát triển du lịch Công viên địa chất toàn cầu UNESCO ở Việt Nam như: xây dựng các sản phẩm du lịch chuyên biệt, gắn trực tiếp với các giá trị di sản địa chất, từ đó tạo ra dấu ấn khác biệt so với các loại hình du lịch khác; tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực du lịch cho địa phương, tăng cường ứng dụng công nghệ số trong khu du lịch địa chất, đẩy mạnh truyền thông và hợp tác quốc tế; phát triển du lịch đảm bảo nguyên tắc bảo tồn gắn với phát triển bền vững…