Tàu Hải quân nhân dân Việt Nam chiến đấu đánh máy bay Mỹ tại Hòn Gai - Quảng Ninh ngày 5/8/1964. Ảnh: Tư liệu Quân chủng Hải quân cung cấp/TTXVN phát
Chiến thắng hào hùng đó và những bài học kinh nghiệm quý báu vẫn còn hết sức tươi mới, soi rọi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay, đặc biệt trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc với nhiều thử thách, phức tạp và yêu cầu ngày càng cao.
Khẳng định ý chí dám đánh, biết đánh và quyết đánh thắng
Bị sa lầy và thất bại trong cuộc chiến tranh đặc biệt ở miền Nam, đế quốc Mỹ âm mưu mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc hòng ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc cho cách mạng miền Nam. Những ngày cuối tháng 7/1964, đế quốc Mỹ đã cho các tàu thuộc Hạm đội 7 liên tục hoạt động trinh sát, khiêu khích vào sát bờ biển miền Bắc Việt Nam. Đêm 31/7/1964, tàu khu trục USS Maddox của Hải quân Mỹ đã đi dọc bờ biển từ tỉnh Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An đến Thanh Hóa để trinh sát, khiêu khích và uy hiếp các tàu đánh cá của ngư dân Việt Nam, có lúc chỉ cách bờ biển 8 hải lý. Ngày 2/8/1964, khi tàu khu trục USS Maddox tiến sâu vào vùng biển Việt Nam đã bị Hải quân nhân dân Việt Nam đánh đuổi.
Tạo cớ “sự kiện vịnh Bắc Bộ”, đầu tháng 8/1964, đế quốc Mỹ đưa tàu chiến xâm phạm vùng biển nước ta, đưa máy bay ném bom xuống Hòn Gai (Quảng Ninh), Bến Thủy (Vinh, Nghệ An), Lạch Trường (Thanh Hóa) và Cảng Gianh (Quảng Bình). Do đã có sự chuẩn bị chu đáo từ trước, trong trận đầu thử lửa với hải quân và không quân Mỹ, Hải quân nhân dân Việt Nam đã hiệp đồng chặt chẽ với quân dân miền Bắc dũng cảm đánh trả quyết liệt. Trong trận chiến đấu này, Hải quân và quân dân miền Bắc đã anh dũng chiến đấu, bắn rơi 8 máy bay, bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt sống phi công Mỹ đầu tiên- Trung uý E.Alvarez, lái máy bay A4D, bị bắn rơi lúc 14 giờ 43 phút ngày 5/8/1964 tại vụng Hòn Mối - vịnh Hạ Long.
Tối 7/8/1964, tại Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tới dự Lễ tuyên dương công trạng các đơn vị phòng không và hải quân lập chiến công trong chiến đấu chống cuộc tiến công bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ ngày 2 và 5/8/1964. Trong lễ tuyên dương, Bác khen ngợi: “Các chú đã lập được thành tích lớn trong các cuộc chiến đấu chống đế quốc Mỹ vừa qua. Các chú đã chiến đấu rất dũng cảm, đã bắn rơi 8 máy bay Mỹ và bắn hỏng 3 chiếc. Các chú đã bắt sống phi công Mỹ, đánh đuổi tàu chiến Mỹ ra khỏi vùng biển nước ta. Như vậy là rất tốt”.
60 năm đã trôi qua nhưng ý nghĩa của trận đầu đánh thắng của Hải quân nhân dân Việt Nam vẫn còn nguyên vẹn. Đó là chiến thắng của sức mạnh chính trị-tinh thần của toàn dân tộc; là thắng lợi của đường lối chiến tranh nhân dân "lấy nhỏ thắng lớn, lấy ít địch nhiều" của Đảng và dân tộc ta; là biểu tượng của ý chí kiên cường, bất khuất, trí tuệ và nghệ thuật quân sự Việt Nam, được kế thừa và phát triển trong thời đại Hồ Chí Minh. Đây là chiến thắng mở đầu, tạo niềm tin và tiền đề thuận lợi, thôi thúc, động viên khí thế tiến công của quân và dân miền Bắc đánh bại cuộc leo thang chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ, bảo vệ vững chắc hậu phương lớn miền Bắc, chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam; khẳng định ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam không chịu khuất phục, dám đánh, biết đánh và quyết đánh thắng xâm lược.
Quân chủng Hải quân tổ chức huấn luyện theo phương châm “5 sát”, tập trung đột phá “huấn luyện cơ bản, làm chủ, chuyên sâu trong khai thác, sử dụng vũ khí trang bị”. Trong ảnh: Hoạt động huấn luyện, bắn đạn thật trên biển của Bộ Tư lệnh Vùng 2 Hải quân (2021). Ảnh: TTXVN
Vận dụng sáng tạo trong hoàn cảnh mới
Theo Quân chủng Hải quân, chiến thắng trận đầu đã để lại nhiều bài học vô cùng quý giá. Đó là cơ sở để thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam hôm nay nghiên cứu, vận dụng sáng tạo trong hoàn cảnh mới, sẵn sàng đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược và phương thức tác chiến của chúng từ hướng biển; quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc; giữ vững môi trường hòa bình, an ninh trật tự trên các vùng biển, đảo; đồng thời tham gia xây dựng, phát triển kinh tế xã hội của đất nước; xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.
Hiện nay Quân chủng Hải quân tiếp tục phát huy những giá trị lịch sử của chiến thắng trận đầu trong sự nghiệp quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc trong tình hình mới. Đó là cơ sở để các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân hôm nay tiếp tục nghiên cứu, vận dụng sáng tạo trong hoàn cảnh mới, nhất là trong xây dựng và phát huy nhân tố chính trị tinh thần, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân và chiến tranh nhân dân trên biển, sẵn sàng đánh bại mọi cuộc tiến công xâm lược của kẻ thù, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.
Quân chủng Hải quân đã và đang vận dụng sáng tạo những giá trị lịch sử của chiến thắng trận đầu vào xây dựng Quân chủng "cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại", trong đó tập trung xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị, tinh thần sẵn sàng chiến đấu hy sinh bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc trong mọi tình huống. Đặc biệt xây dựng ý chí, quyết tâm dám đánh, biết đánh và quyết đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược. Làm nòng cốt xây dựng nền quốc phòng toàn dân trên biển vững mạnh; xây dựng thế trận Quốc phòng toàn dân gắn với thế trận An ninh nhân dân vững chắc.
Quân chủng Hải quân thường xuyên nắm chắc tình hình, chủ động tham mưu và xử lý có hiệu quả các tình huống theo đúng đối sách, không để bị động, bất ngờ; kiên quyết, khôn khéo trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền, đồng thời giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Thường xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện, làm chủ vững chắc các phương tiện, vũ khí trang bị hiện đại, nâng cao trình độ tác chiến hiệp đồng quân binh chủng, huấn luyện sát phương án, đối tượng tác chiến, chiến trường và yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, nòng cốt là các chi bộ; nâng cao năng lực và bản lĩnh của đội ngũ cán bộ chỉ huy các cấp đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.