Doanh nghiệp “cố tình” nợ
Theo thống kê của BHXH TP Hồ Chí Minh, tổng số tiền DN trên địa bàn đang nợ BHXH đến nay ước tính khoảng 2.500 tỷ đồng, trong đó không ít DN nợ kéo dài 2 – 3 năm. Các DN nợ hầu hết là công ty TNHH và nợ BHXH quá hạn (trên 6 tháng), trong đó có khoảng 40 DN nợ từ 200 triệu đồng trở lên…
Ông Cao Văn Sang, Giám đốc BHXH TP Hồ Chí Minh, cho biết: "DN nợ, trốn đóng BHXH một phần do làm ăn khó khăn nhưng phần lớn vẫn là do chây ì, cố tình chiếm dụng BHXH, bởi nợ BHXH có lợi hơn đi vay ngân hàng. Vì khi DN nợ BHXH, khi xử lý DN chỉ phải trả lãi theo lãi suất đầu tư của BHXH Việt Nam năm trước đó, mức lãi suất này hiện ở mức khoảng 6 - 7%/năm. Trong khi đó, DN đi vay vốn ngân hàng lãi suất sẽ cao hơn, chưa kể là phải có điều kiện thì ngân hàng mới cho vay.
Việc doanh nghiệp nợ BHXH ảnh hưởng không nhỏ đến quyền lợi người lao động. |
Hiện nay, để giải quyết tình trạng nợ, trốn đóng BHXH các cơ quan chức năng vẫn áp dụng biện pháp hành chính như kiểm tra, nhắc nhở. Sau đó, nếu DN không chấp hành sẽ chuyển qua thanh tra lao động thanh tra, xử lý và giải pháp cuối cùng là kiện ra tòa. Tuy nhiên, những biện pháp này vẫn không đạt hiệu quả cao, bằng chứng là vẫn có hàng ngàn DN đang trốn, nợ BHXH.
Theo lí giải của ông Sang, những biện pháp trên vẫn không đạt hiệu quả là do khi cơ quan chức năng đi thanh tra nhưng DN không chấp nhận kết luận thanh tra thì các cơ quan cũng không đòi được tiền. Còn khi cơ quan chức năng kiện ra tòa, phải mất 2-3 năm sau mới thi hành án, khi đó không ít DN phá sản, chủ bỏ trốn… cuối cùng cũng không đòi được nợ. Chẳng hạn như Tập đoàn Mai Linh, ước tính nợ BHXH đến nay khoảng 100 tỷ đồng, tòa đã xử nhưng DN nói là không có khả năng thi hành án, người lao động vẫn không đòi được BHXH. Trong khi đó xe của Mai Linh vẫn chạy đầy đường và DN còn mở rộng đầu tư thêm cả ngàn chiếc xe mới.
“Việc DN nợ, trốn đóng BHXH đang ảnh hưởng không nhỏ đến quyền lợi của người lao động, bởi hàng tháng DN vẫn tự động trích lương của người lao động đóng BHXH nhưng không đóng cho cơ quan BHXH, đồng nghĩa với việc DN đang chiếm dụng số tiền trên. Khi DN chiếm dụng mà không đóng BHXH cho người lao động, người lao động sẽ không có sổ BHXH, không được Nhà nước chăm lo khi ốm đau, thai sản, bị tai nạn lao động...”, ông Sang cho biết thêm.
Nên xử lý hình sự
Bắt đầu từ ngày 1/1/2016 Luật BHXH mới sẽ có hiệu lực thi hành, tuy nhiên nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng, dù có nhiều điều thay đổi trong Luật BHXH nhưng vẫn khó hạn chế được tình trạng trốn đóng và nợ BHXH của DN.
“Theo Luật BHXH mới đã trao cho cơ quan BHXH chức năng thanh tra chuyên ngành đóng bảo hiểm xã hội. Dự kiến số lượng doanh nghiệp nợ BHXH bị thanh tra, xử lý sẽ tăng lên nhưng câu hỏi đặt ra là liệu có hiệu quả hơn hay không khi trước đó thanh tra lao động cũng có chức năng thanh tra BHXH nhưng nợ vẫn khó thu, doanh nghiệp vẫn không chấp hành. Hay Luật BHXH mới giao quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH lại cho tổ chức công đoàn và công đoàn có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản doanh nghiệp. Tuy nhiên, luật chỉ mới giao thôi chứ chưa có cơ chế thực hiện.”, ông Cao Văn Sang chia sẻ.
"Để tăng tính răn đe thì phải xử lý hình sự. Tăng nặng hình phạt cũng nhằm bảo đảm lợi ích của người lao động. Khi xử lý hình sự là xử lý người đứng đầu DN, đơn vị, tổ chức… Ngoài việc xử lý hình sự, người lao động cũng cần mạnh dạn hơn để tự bảo vệ quyền lợi của mình trước DN cố tình nợ BHXH. Bởi từ thực tế, nếu người lao động đứng ra kiện doanh nghiệp thì hiệu quả rất cao. Tại TP Hồ Chí Minh, những trường hợp người lao động kiện DN nợ BHXH ra tòa thì hầu như đều thu được nợ vì số tiền nhỏ, nên dễ thi hành án. Tuy nhiên, số người lao động đứng ra làm việc này hầu như chỉ đếm trên đầu ngón tay", ông Sang đề xuất.
Đồng quan điểm trên, ông Lê Thành Nhơn, Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Bình Dương, cho hay tình trạng doanh nghiệp bỏ trốn, tẩu tán tài sản khi trốn đóng BHXH thì ngân sách địa phương sẽ gánh tiền lương cho người lao động, nhưng BHXH sẽ bị mất vì chưa có quy định gì về điều này. "Trong thời gian tới, để bảo vệ quyền lợi của chính mình, người lao động cần chủ động, kiên quyết hơn. Một khi người lao động cùng đồng lòng bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình thì DN cũng không dám vi phạm vì sợ mất lao động, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh", ông Nhơn cho biết..