KẺ PHẢN BỘI LỜI THỀ
Robert Hanssen (trái), đặc vụ thâm niên 25 năm của FBI, đã có tới 22 năm bán bí mật cho Moskva. Trợ lý của anh ta, Eric O'Neill (phải) là người được cài để tìm bằng chứng buộc tội Hanssen.
Với các cư dân ở vùng ngoại ô yên tĩnh của thành phố Vienna, bang Virginia (Mỹ), Robert Hanssen là một người hàng xóm hoàn hảo. Một người Công giáo sùng đạo, một người cha yêu thương, và một nhân viên tận tuỵ của Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI). Khó ai có thể tưởng tượng được điều gì khác về người đàn ông 56 tuổi hiền lành tên thường gọi là Bob này - một người Mỹ đích thực, hàng xóm của họ.
Nhưng trong 20 năm, Robert Hanssen lại là một người đàn ông nằm ngoài những đánh giá đó. Với những người phụ trách của anh ta trong KGB (Cơ quan An ninh Liên Xô), Hanssen là Ramon Garcia, một trong những người cung cấp thông tin lâu nhất của họ và là nguồn thông tin thực sự vô tận về các hệ thống máy tính, an ninh và gián điệp của Mỹ.
Tới thời điểm bị bắt năm 2001, Hanssen đã chuyển gia vô số bí mật, đẩy hai người cung cấp tin cho Mỹ đến cái chết và gắn tên mình với danh hiệu “điệp viên gây tổn thất lớn nhất trong lịch sử FBI”.
Con đường đến FBI
Robert Philip Hanssen đã trải qua một vài khởi đầu chệch choạng trong cuộc sống trước khi tìm được công việc ổn định ở FBI.
Cha của anh ta, ông Howard, được cho là đã coi thường, mắng nhiếc và bạo hành con trai từ thời thơ ấu đến những năm học đại học tại trường Knox College, cách nhà họ ở Chicago chừng 200 dặm.
Ảnh kỷ yếu thời trung học năm 1962 của Robert Phillip Hanssen. Ảnh: Getty Images
Mặc dù được bố khuyến khích trở thành bác sĩ, Hanssen đã không quan tâm đến ngành này chút nào, và cuối cùng nhận bằng cử nhân hoá học vào năm 1966. Niềm đam mê mà Hanssen không che giấu đó là dành cho các loại mật mã, radio và các thiết bị điện.
Như thể báo trước những điều sắp xảy đến, Roberth Hanssen tham gia các lớp học tiếng Nga ở Knox và tâm niệm rằng một ngày nào đó anh ta sẽ tóm được điệp viên Liên Xô.
Mặc dù có niềm đam mê với những món đồ cơ khí, Hanssen vẫn nghe theo cha mình, theo học một thời gian ngắn về nha khoa trước khi kết hôn với bạn gái Bernadette Wauck.
Sau đó, anh ta làm một chân kế toán trước khi quyết định nộp đơn vào Sở Cảnh sát Chicago vào năm 1972. Hanssen nhanh chóng được nhận làm điều tra viên chìm cho bộ phận nội vụ. Ban đầu anh thấy công việc khá thú vị, nhưng rồi nhanh chóng cảm thấy mệt mỏi với nó. Cuối cùng, vào năm 1975, Hannsen nộp đơn xin sang FBI, và nhận được cuộc gọi hồi đáp.
Sau vài tuần huấn luyện ở Quantico (bang Virginia), Robert Hanssen tuyên thệ nhậm chức với vai trò một đặc vụ, cam kết trung thành với nước Mỹ.
Cây cầu nơi Hanssen thường nhận những túi tiền từ KGB, được dính vào mặt dưới cầu. Ảnh: Wikimedia Commons
Đến năm 1979, vợ chồng Hanssens cùng ba đứa con của họ được chuyển đến thành phố New York. Chính sách của FBI yêu cầu luân chuyển thường xuyên để tránh tình trạng các đặc vụ rơi vào tâm lý tự mãn. Tuy nhiên họ không trả thêm tiền cho chi phí sinh hoạt cao ở một thành phố lớn như New York.
Do đó, các hoá đơn thẻ tín dụng, những khoản vay thế chấp, các khoản nợ của Robet mỗi ngày một chồng chất, ngay cả khi anh buộc phải chuyển gia đình ra xa Manhattan để giảm bớt chi phí đắt đỏ.
Trả lương thấp, thời gian làm việc dài hơn, nhưng FBI lại giao cho Hanssen nhiều trách nhiệm hơn. Khi được chuyển sang làm công tác phản gián, Hanssen đã tiếp cận với những tài liệu bí mật, nhạy cảm nhất liên quan đến hoạt động gián điệp ở Mỹ.
Anh ta biết toàn bộ chi tiết xung quanh các chiến dịch do thám nhằm vào công dân và quan chức Liên Xô tại Mỹ - những ai bị theo dõi và những ai cần tiếp cận.
Một kế hoạch đã bắt đầu hình thành trong đầu Hanssen.
Bán bí mật - "bán mình"
Tuyệt vọng tìm một lối thoát cho những rắc rối tiền bạc của mình, Hanssen đã gửi một bức thư nặc danh cho một quan chức Liên Xô cấp thấp tại Liên Hợp Quốc.
Anh ta đề nghị làm “tay trong” của Tướng Dmitri Polyakov, một nhân vật cấp cao trong GRU – cơ quan tình báo quân sự nước ngoài của Liên Xô – để đổi lấy 20.000 USD. Hanssen viết, nếu giới chức Liên Xô đồng ý, họ có thể trả lời thông qua một quảng cáo cá nhân trên tờ The Village Voice.
Chỉ vài tuần sau, quảng cáo báo hiệu câu trả lời đồng ý. Từ lúc này, Hanssen chính thức làm việc cho Liên Xô.
Trong khi đó, Hanssen tiếp tục được thăng chức và điều chuyển đến Washington, D.C. – đầu não của FBI, làm việc trong văn phòng ngân sách. Giờ đây, anh ta có quyền truy cập vào nhiều thông tin tuyệt mật hơn về gần như mọi chiến dịch đang diễn ra, bao gồm tên, kinh phí, địa điểm, thời gian, cũng như hoạt động của các đặc vụ, gián điệp và người cung cấp thông tin.
Xem tiếp kỳ 2: Cái kết đắng -15 án tù chung thân